Angielszczyzna standardowa

Standard English

Obszar	Afryka, Ameryka Południowa, Ameryka Północna, Australia i Oceania, Azja, Europa
Pismo/alfabet	łacińskie
Klasyfikacja genetyczna
Języki indoeuropejskie Języki germańskie Języki zachodniogermańskie Języki anglofryzyjskie Języki angielskie Język angielski Język angielski standardowy
Status oficjalny
Organ regulujący	brak
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Angielszczyzna standardowa, zwana też angielszczyzną ogólną^[1]  lub literacką^[2][a], także język ogólnoangielski^[3] (ang. Standard English, SE^[3]) – zespół form języka angielskiego pełniących funkcję dialektu prestiżowego i standardu językowego w krajach anglojęzycznych, zwłaszcza w kontaktach publicznych i oficjalnych. Odróżniają się one od form niestandardowych, ograniczonych pod względem zasięgu terytorialnego lub używanych przez warstwy społeczne o niższym statusie^[4]. Standard English to odmiana angielszczyzny, która funkcjonuje jako norma porozumiewawcza w najważniejszych instytucjach społecznych, w tym w administracji, sądach i środkach masowego przekazu, a także jest promowana i nauczana w szkołach^[5][6]. Pełni funkcję grafolektu, czyli ustabilizowanego standardu piśmienniczego^[7].

Właściwości angielszczyzny standardowej są głównie kwestią gramatyki, słownictwa oraz ortografii (pisowni i interpunkcji), nie zaś wymowy; przyjmuje się bowiem, że obejmuje ona wiele rodzajów akcentów^[5][6]. Nawet pod względem struktury gramatycznej język ogólnoangielski nie wykazuje pełnej homogeniczności: jego warianty narodowe preferują różne formy językowe (np. bieżąca norma brytyjska każe mówić I’ve just got a letter, amerykańska zaś akceptuje I’ve just gotten a letter)^[8]. Ponadto koncepcja angielszczyzny standardowej nie jest rozumiana w sposób jednolity, a różni autorzy podkładają pod to pojęcie różne treści^[9]. W odróżnieniu od wielu innych języków standardowych Standard English nie podlega regulacji ze strony rady językowej^[10] i ewoluuje w sposób bardziej spontaniczny (niekontrolowany), na podstawie konsensusu użytkowników^[11].

Zdecydowana większość osób anglojęzycznych w charakterze pierwszego języka przyswaja lokalne odmiany angielszczyzny, mniej lub bardziej odmienne od języka standardowego^[12]. Mimo że język ogólnoangielski jest szeroko zrozumiały, w sytuacjach codziennych posługuje się nim tylko mała część społeczeństwa; w powszechnym użyciu są odmiany regionalne i mieszane^[5]. Wielu użytkowników angielszczyzny operuje dwoma lub kilkoma dialektami, przełączając się między nimi w zależności od sytuacji komunikatywnej^[13]. Pewne formy dialektalne są dobrze znane użytkownikom Standard English za sprawą wpływu muzyki, filmów czy też kontaktu międzygrupowego^[14]. Standard English to zazwyczaj ta odmiana angielskiego, z którą są zapoznawani obcokrajowcy uczący się języka^[15].

Wariantywność stylistyczna

Angielszczyzna standardowa dominuje w komunikacji oficjalnej i publicznej, w tekstach drukowanych, pismach urzędowych czy wiadomościach telewizyjnych; nie jest jednakże bytem jednolitym stylistycznie^[16]. W jej obrębie wyróżnia się bowiem szereg rejestrów (stylów funkcjonalnych), które są związane z różnymi okolicznościami sytuacyjnych (np. w języku ogólnym można użyć zarówno formalnego zdania She must be taller than I, jak i częstszej, mniej formalnej wersji: She must be taller than me). Zakres pojęciowy angielszczyzny standardowej obejmuje zatem nie tylko język oficjalny czy książkowy, ale również nieformalne sposoby wypowiedzi^[17].

Funkcjonalne zróżnicowanie Standard English uwidacznia się m.in. przy porównywaniu artykułu w gazecie z pracą naukową. Zasadnicze różnice w użyciu języka istnieją między językiem mówionym a językiem pisanym, które różnią się kanałem komunikacji^[13]. Niemniej styl nieformalny to domena nie tylko swobodnego języka mówionego, ale także gazet i czasopism, które zwykle dopasowują styl w zależności od poruszanej tematyki^[17].

Poza angielszczyzną standardową istnieją liczne dialekty nieliterackie, które są mniej ustabilizowane od odmian standardowych oraz szybciej akceptują nowe formy gramatyczne i słownikowe. Standardy języka angielskiego charakteryzują się ogólnie przyjętymi zestawami reguł, których duża część wywodzi się z przepisów ustanowionych przez XVIII-wiecznych gramatyków normatywnych^[18]. Słabiej zdefiniowany jest natomiast zasób słownictwa języka standardowego^[19].

Uwagi

1. Termin „język literacki” (pochodzący ze słowiańskiej tradycji lingwistycznej; zob. Starý 1993 ↓, przyp. 1, s. 89) bywa utożsamiany z terminem „język standardowy”, ale w innymi znaczeniu chodzi o pewną odmianę funkcjonalną języka (use-related variety, język literacki odróżniany od np. języka prawniczego; zob. Vajdičková 2013 ↓, s. 189).

Przypisy

1. Zarzycki 2013 ↓.
2. Aleksandr W.A.W. Kunin Aleksandr W.A.W., Angło-russkij frazieołogiczeskij słowarʹ: około 25 000 frazieołogiczeskich jedinic, wyd. 3 popr., t. 1: A–Q, Moskwa: Sowietskaja Encykłopiedija, 1967, s. 288, OCLC 3655671  (ros.).
3. Zarzycki 2013 ↓, s. 109.
4. The American Heritage Guide to Contemporary Usage and Style, Boston: Houghton Mifflin Harcourt, 2005, s. xiv, ISBN 978-0-618-60499-9, OCLC 858902831  (ang.).
5. DavidD. Crystal DavidD., What is Standard English?, „Concorde”, 24 (6), 1994, s. 24–26 [zarchiwizowane z adresu 2015-09-23]  (ang.).
6. Greenbaum i Nelson 2009 ↓, s. 3.
7. Walter J.W.J. Ong Walter J.W.J., Technologizace slova: mluvená a psaná řeč, vyd. české 1, Praha: Karolinum, 2006, s. 18, ISBN 80-246-1124-4, OCLC 85715882  (cz.).
8. Trask 2004 ↓, s. 203.
9. Vajdičková 2013 ↓, s. 189.
10. SuzanneS. Romaine SuzanneS., Language in Society: An Introduction to Sociolinguistics, Oxford: Oxford University Press, 1994, s. 85, ISBN 978-0-19-875133-5, OCLC 28665456  (ang.).
11. JohnJ. Algeo JohnJ., What Makes Good English Good?, [w:] L. MillerL.M. Cleary, M.D.M.D. Lin (red.), Linguistics for Teachers, New York: McGraw, 1993, s. 473–482, ISBN 0-07-037946-7, OCLC 26402975  (ang.).
12. Trask 2004 ↓, s. 200.
13. Greenbaum i Nelson 2009 ↓, s. 4.
14. Huddleston i Pullum 2005 ↓, s. 2.
15. Trudgill 1999 ↓, s. 118.
16. Greenbaum i Nelson 2009 ↓, s. 3–4.
17. Huddleston i Pullum 2005 ↓, s. 3.
18. JeremyJ. Smith JeremyJ., An Historical Study of English: Function, Form and Change, London–New York: Routledge, 1996  (ang.). Brak numerów stron w książce
19. Huddleston i Pullum 2005 ↓, s. 1–2.

Bibliografia

• SidneyS. Greenbaum SidneyS., GeraldG. Nelson GeraldG., An Introduction to English Grammar, wyd. 3, Harlow: Pearson Longman, 2009, ISBN 978-1-4058-7412-0, OCLC 312626462 [dostęp 2019-10-05]  (ang.).
• RodneyR. Huddleston RodneyR., Geoffrey K.G.K. Pullum Geoffrey K.G.K., A Student’s Introduction to English Grammar, Cambridge: Cambridge University Press, 2005, ISBN 978-0-521-84837-4, OCLC 254146907  (ang.).
• ZdenekZ. Starý ZdenekZ., The Forbidden Fruit is the Most Tempting or Why There is no Czech Sociolinguistics, [w:] EvaE. Eckert (red.), Varieties of Czech: Studies in Czech Sociolinguistics, Amsterdam: Rodopi, 1993, s. 79–95, DOI: 10.1163/9789004657243_007, ISBN 978-90-5183-490-1, ISBN 978-90-04-65724-3, OCLC 231575518  (ang.).
• Robert LawrenceR.L. Trask Robert LawrenceR.L., Language: The Basics, wyd. 2, London–New York: Routledge, 2004, ISBN 0-415-34019-5, ISBN 978-1-134-63598-6, OCLC 263580081  (ang.).
• PeterP. Trudgill PeterP., Standard English: what it isn’t, [w:] TonyT. Bex, Richard J.R.J. Watts (red.), Standard English: The Widening Debate, London–New York: Routledge, 1999, s. 117–128, DOI: 10.4324/9780203054062, ISBN 0-415-19163-7, ISBN 978-0-203-05406-2, OCLC 179162066 [zarchiwizowane z adresu 2018-04-05]  (ang.).
• RenataR. Vajdičková RenataR., Anglický odborný jazyk v globálnom kontexte a ako súčasť výučby na stredných odborných školách, [w:] AlenaA. Ďuricová (red.), Od textu k prekladu, t. VIII, Praha: Jednota tlumočníků a překladatelů, 2013, s. 186–198, ISBN 978-80-7374-095-5 [zarchiwizowane z adresu 2024-01-20]  (słow.).
• ŁukaszŁ. Zarzycki ŁukaszŁ., Wpływ form dialektalnych na angielszczyznę ogólną, „Folia Linguistica”, 47, 2013, s. 106–115, DOI: 10.18778/0208-6077.47.08 .

Linki zewnętrzne

• The Development of Standard English Cambridge University Press (ang.)