Andrzej Mielęcki

Andrzej Mielęcki

Data i miejsce urodzenia	30 listopada 1864 Hucisko, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	17 sierpnia 1920 Katowice
Zawód, zajęcie	działacz społeczny i polityczny, lekarz

Andrzej Mielęcki

Herb Ciołek
Rodzina	Mielęccy
Ojciec	Tertulian Mielęcki
Matka	Biernawska h. Korczak
Żona	Anna Przybora h. Syrokomla
Dzieci	Irena Helena
Rodzeństwo	Wiktoria, Maria, Stanisław

Andrzej Mielęcki herbu Ciołek^[1] (ur. 30 listopada 1864 w Hucisku, zm. 17 sierpnia 1920 w Katowicach) – polski działacz społeczny i polityczny na Górnym Śląsku, lekarz.

Życiorys

Młodość i działalność społeczna

Gdy miał rok, jego rodzice – Maria i Tertulian – osiedlili się w Koźminku i zamieszkali w tamtejszym dworku. Gimnazjum Mielęcki kończył w Ostrowie Wielkopolskim, medycynę studiował w Berlinie i Monachium, a dyplom doktora nauk medycznych uzyskał w 1893 w Lipsku. Jako lekarz pracował w Saksonii, potem na terenie Zagłębia Dąbrowskiego w zaborze rosyjskim, co rok jednak letnie wakacje spędzał w Koźminku.

Do Katowic przybył w 1899. W latach 1899–1906 mieszkał w domu Ottona Retzlaffa przy Rynku nr 9, a następnie do 1912 w narożnej kamienicy przy Rynku nr 6. Od 1918 mieszkał i prowadził gabinet lekarski na ówczesnej Friedrichstraße (dziś Warszawska 10)^[2]. Szybko stał się na terenie Katowic znanym i szanowanym lekarzem oraz wybitnym polskim działaczem społecznym i narodowym. Przez 21 lat pracował w Katowicach utrzymując się z prywatnej praktyki.

Był współzałożycielem i członkiem wielu polskich towarzystw na terenie Katowic. Nazywany przez Niemców "wielkim polskim agitatorem" brał udział w życiu oświatowym i gospodarczym miasta. W 1900 został członkiem zarządu Towarzystwa dla Szerzenia Elementarzy Polskich na Górnym Śląsku, a w 1908 był współzałożycielem (potem przewodniczącym) Towarzystwa Lekarzy Polaków na Górnym Śląsku, broniącego interesów lekarzy polskich. Działał też w komitecie Wykładów Ludowych im. Adama Mickiewicza i Towarzystwie Czytelni Ludowych. Współpracował z polskim ruchem wyborczym w Rzeszy Niemieckiej, brał udział w obradach Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu. Jako przedstawiciel ludności polskiej wchodził w skład Centralnego Komitetu Pomocy dla Dzieci w Katowicach. W dowód wdzięczności władze niemieckie nadały Mielęckiemu jako zasłużonemu lekarzowi (pierwszemu z Polaków) tytuł "radcy sanitarnego". W pracy narodowej Mielęckiemu pomagała żona Anna z Przyborów, która była też działaczką Towarzystwa Polek w Katowicach.

W okresie przedplebiscytowym

Delegat na Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu w 1918^[3]. W 1918 wchodził w skład Powiatowej Rady Ludowej w Katowicach, a w 1919 kierował konspiracyjnymi kursami sanitarnymi w Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska i sprowadzał broń z Polski na Górny Śląsk. Rok później został członkiem Polskiego Komitetu Plebiscytowego w Katowicach.

Pogrzeb Andrzeja Mielęckiego

17 sierpnia 1920 w Katowicach doszło do zamieszek wywołanych przez Niemców na wieści z frontu wojny polsko-bolszewickiej i przewidywanego rychłego upadku państwa polskiego. Na ulicy, przy której mieszkał doktor Mielęcki, do bojówek demolujących polskie sklepy oddali strzały francuscy żołnierze patrolujący miasto. Kiedy doktor wyszedł z domu, by udzielić pomocy rannym Niemcom, zaatakowali go niemieccy bojówkarze. Potem rannego wyciągnęli jeszcze z ambulansu wiozącego go do szpitala, a następnie skatowane ciało wrzucili do potoku Rawa. Pogrzeb Andrzeja Mielęckiego odbył się 25 sierpnia 1920 w Sosnowcu. Zwłoki przewieziono i pochowano w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Złotnikach^[4].

Tragiczna śmierć doktora była jedną z przyczyn przyśpieszenia wybuchu II powstania śląskiego.

Pamięć o doktorze Mielęckim

Dla uczczenia pamięci doktora Andrzeja Mielęckiego jeszcze w 1920 utworzono fundację jego imienia. Z zebranych pieniędzy nadesłanych z całej Polski otwarto Sierociniec imienia dra Andrzeja Mielęckiego w Katowicach. W latach międzywojennych w serii zasłużonych na Górnym Śląsku Polaków znalazła się pocztówka z podobizną dra A. Mielęckiego.

Jego imię nosi kilka szpitali:

• Szpital Miejski w Oleśnie
• Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach (tam znajduje się również jego popiersie)
• Szpital Miejski w Chorzowie (tam znajduje się również jego płaskorzeźba
• Jego imieniem nazwano ulicę w Koźminku, przy której mieszkał, a na froncie domu odsłonięto tablicę pamiątkową. 4 grudnia 1976 został patronem szkoły w Koźminku. Po wieloletnich staraniach jej Kierownika Konstantego Ostojskiego i lokalnej społeczności otrzymała imię Andrzeja Mielęckiego^[5].

W 2005 odsłonięto jego portret w galerii sławnych wykładowców i absolwentów Gimnazjum Męskiego w Ostrowie Wielkopolskim, wykonany przez Tadeusza Gaworzewskiego.

Andrzej Mielęcki miał córkę Irenę, która po ślubie nosiła nazwisko Temlerowa^[6].

• 
  Tablica pamiątkowa poświęcona Andrzejowi Mielęckiemu umieszczona na kamienicy przy ulicy Warszawskiej w Katowicach
• 
  Popiersie Andrzeja Mielęckiego na dziedzińcu szpitala przy ul. Francuskiej w Katowicach
• 
  Upamiętniający Andrzeja Mielęckiego pomnik, znajdujący się w miejscu, w którym zginął
• 
  Ulica Andrzeja Mielęckiego w Katowicach

Przypisy

1. Andrzej Mielęcki h. Ciołek (Aulok). sejm-wielki.pl. [dostęp 2022-12-24].
2. Lipońska-Sajdak Jadwiga, Szota Zofia: Gruss aus Kattowitz. Pozdrowienia z Katowic. Katowice 2004, ISBN 83-87727-07-5
3. Dziennik Polskiego Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu w grudniu 1918, Poznań 1918, s. 115.
4. Historia miasta - Katowice miastem www.mhk.katowice.pl [dostęp 2017-01-20]
5. Szkoła Podstawowa Koźminek - Historia Szkoły Podstawowej w Koźminku (spkozminek.szkolnastrona.pl)
6. Krzysztof Brożek: Andrzej Mielęcki, lekarz specjalista chorób kobiecych w Katowicach. W: Dr Andrzej Mielęcki: lekarz, humanista, działacz społeczny. Katowice: Wszechnica Górnośląskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk im. W. Roździeńskiego w Katowicach, 2004, s. 15. ISBN 83-916572-6-4.

Bibliografia

• Andrzej Mielęcki (pol.) www.chronologia.pl [dostęp 2011-05-29]
• Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 9. ISBN 978-83-7729-021-7.
• Andrzej Mielęcki, rycerz bez skazy (pol.) www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2011-05-29]

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 000000040822915X
• VIAF: 300542962
• GND: 1035437589
• PLWABN: 9810562961505606
• NUKAT: n2008142452

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3940694