Andrzej Friszke (pierwszy z lewej) podczas konferencji „Archiwa przełomu 1989–1991” w Senacie (2011) Andrzej Friszke (ur. 29 sierpnia 1956 w Olsztynie ) – polski historyk specjalizujący się w historii najnowszej , profesor nauk humanistycznych . Członek korespondent Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności , w latach 1999–2006 członek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej , w latach 2011–2016 członek Rady IPN.
Jego ojcem był Edmund Friszke [1] Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce , senior (biskup ) diecezji mazurskiej .
Andrzej Friszke został absolwentem II Liceum Ogólnokształcącego im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Olsztynie . W 1979 ukończył studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego . W 1994 uzyskał stopień doktora nauk historycznych na podstawie pracy Kształtowanie się opozycji przedsolidarnościowej 1968–1980 , której promotorem był Tomasz Szarota . W 2000 uzyskał habilitację na podstawie książki Życie polityczne emigracji . W 2009 otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych[2] historii najnowszej [2]
W 1980 został członkiem warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej . W 1981 został redaktorem w dziale historycznym „Tygodnika Solidarność” . Wchodził też w skład kolegium redakcyjnego pisma „Głos Wolny Wolność Ubezpieczający”. Od 1982 zajmuje stanowisko kierownika działu historycznego czasopisma „Więź” . W latach 1983–1984 przebywał w Wiedniu w ramach stypendium Fundacji im. Johanna Gottfrieda Herdera[3] Londynie badania nad dziejami rządu polskiego i podziemia w kraju w latach II wojny światowej . Współpracował z wydawnictwami emigracyjnymi, szczególnie z „Zeszytami Historycznymi ”[3]
W 1990 zatrudniony w Instytucie Studiów Politycznych PAN . Od 1998 wykładowca prowadzący zajęcia także m.in. w Collegium Civitas . W 2013 został wybrany na członka korespondenta Polskiej Akademii Nauk [4] Polskiej Akademii Umiejętności [5] Stowarzyszenia Archiwum Solidarności . Powoływany również w skład kolegium Europejskiego Centrum Solidarności oraz rady Muzeum Historii Polski w Warszawie . Członek Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Warszawie[6]
W 1999 z rekomendacji Unii Wolności został powołany w skład Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej. W 2007 z ramienia Platformy Obywatelskiej ponownie był kandydatem na to stanowisko, jednak nie został wybrany. W 2011 wszedł w skład nowo powołanej Rady IPN[7]
W latach 2007–2020 był konsultantem Komisji Historycznej zajmującej się lustracją duchownych Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP[8]
W 2017 został członkiem jury Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego [9] Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Świętej Trójcy w Warszawie [10]
W 2005 otrzymał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” [11] Lech Kaczyński odznaczył go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski [12] Bronisław Komorowski Krzyżem Oficerskim tego orderu[13]
Otrzymał nagrody Polcul Foundation (1990), „Odry” (1994), Polskiej Fundacji Kulturalnej w Londynie (1995), „Za osiągnięcia w badaniach polonijnych” (2000), Nagrodę im. Jerzego Giedroycia (2001) – za książkę Życie polityczne Emigracji , Nagrodę im. ks. dra Leopolda Otto (2005) przyznawaną przez „Zwiastun Ewangelicki ”, nagrodę „Polityki ” (2011) oraz Nagrodę im. Kazimierza Moczarskiego (2011) za książkę Anatomia buntu . W 2018 wyróżniony Nagrodą im. Tadeusza Kotarbińskiego [14] [15]
W 2015 jego książka pt. Rewolucja Solidarności 1980–1981 została nominowana do Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego [16]
Wybrane publikacje
KOR. Ludzie-działania-idee (wydana pod pseudonimem Witold Wolski), 1983O kształt Niepodległej , 1989Polska Podziemna 1939–1945 (współautor), 1991Opozycja polityczna w PRL 1945–1980 , 1994Polska Gierka , 1995Oaza na Kopernika. Klub Inteligencji Katolickiej 1956–1989 , 1997Życie polityczne Emigracji , 1999Polska. Losy państwa i narodu 1939–1989 , 2003Solidarność podziemna 1981–1989 (red.), 2006Przystosowanie i opór. Studia z dziejów PRL , 2007Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi , 2010PRL wobec Kościoła. Akta 1970–1978 , 2010Adam Ciołkosz. Portret polskiego socjalisty , 2011Czas KOR-u. Jacek Kuroń a geneza Solidarności , 2011Rewolucja Solidarności 1980–1981 , 2014Między wojną a więzieniem 1945–1953. Młoda inteligencja katolicka , 2015Związek Harcerstwa Polskiego 1956–1963. Społeczna organizacja wychowawcza w systemie politycznym PRL , 2016Sprawa jedenastu. Uwięzienie przywódców NSZZ „Solidarność” i KSS „KOR” 1981–1984 , 2018Państwo czy rewolucja. Polscy komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892–1920 , 2020Czekanie na rewolucję. Komuniści w II Rzeczypospolitej 1921–1926 , 2023
Przypisy
↑ Kim był ksiądz Edmund Friszke? . polskieradio24.pl, 5 stycznia 2018. [dostęp 2020-07-11].↑ a b Prof. dr hab. czł. koresp. PAN Andrzej Friszke OPI PIB ) [dostęp 2021-10-26] .↑ a b Prof. Andrzej Friszke . Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2019-11-08].↑ Członkowie korespondenci . pan.pl. [dostęp 2015-11-03].↑ Członkowie ↑ Stowarzyszenie Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego – O Stowarzyszeniu . wolnaeuropa.pl. [dostęp 2023-12-15].↑ Sejm wybrał pięciu członków Rady IPN . rmf24.pl, 18 marca 2011. [dostęp 2011-09-26].↑ Zakończono lustrację w Kościele . luteranie.pl, 10 lutego 2020. [dostęp 2021-04-15].↑ Nagroda Historyczna Moczarskiego 2017. Dziesięć nominowanych książek . wyborcza.pl, 13 października 2017. [dostęp 2017-10-15].↑ Nagrody dla warszawskich parafian . „Zwiastun Ewangelicki ”. Nr 23, s. 22, 2011. ↑ Historycy odznaczeni medalami „Gloria Artis” . naukawpolsce.pap.pl, 14 grudnia 2005. [dostęp 2013-02-12].↑ M.P. z 2006 r. nr 62, poz. 647 ↑ M.P. z 2011 r. nr 109, poz. 1103 ↑ Prof. Andrzej Friszke laureatem Nagrody im. Tadeusza Kotarbińskiego . pap.pl, 26 listopada 2018. [dostęp 2019-11-17].↑ Biuro Edukacji Publicznej IPN przyznało medale . onet.pl, 20 grudnia 2010. [dostęp 2010-12-20].↑ Nagroda Moczarskiego 2015: oto nominowani i jurorzy . wyborcza.pl, 10 listopada 2015. [dostęp 2015-11-16].
Bibliografia
Identyfikatory zewnętrzne:
