Anda Rottenberg

Anda Rottenberg
Ilustracja
Anda Rottenberg (2020)
Data i miejsce urodzenia

23 kwietnia 1944
Nowosybirsk

Dyrektor Zachęty Narodowej Galerii Sztuki
Okres

od 1993
do 2001

Poprzednik

Barbara Majewska

Następca

Agnieszka Morawińska

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Krzyż Kawalerski I Klasy Odznaki Honorowej za Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Galeria
Anda Rottenberg i Paweł Mościcki, VI Festiwal Góry Literatury (2020)
Anda Rottenberg otwiera wystawę Postęp i Higiena w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki (2014)
Anda Rottenberg i Agnieszka Taborska, X Festiwal Góry Literatury (2024)

Anda Rottenberg (ur. 23 kwietnia 1944 w Nowosybirsku[1]) – polska historyczka sztuki, krytyczka, kuratorka sztuki i publicystka, w latach 1993–2001 dyrektor Państwowej Galerii Sztuki Zachęta w Warszawie.

Życiorys

Jej ojciec był polskim Żydem, a matka Rosjanką[2].

W latach 1951–1963 mieszkała w Legnicy[3], następnie przeniosła się do Warszawy, gdzie w 1971 ukończyła studia z zakresu historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1969 zajmuje się organizowaniem wystaw artystycznych[4]. Do 1973 związana była z Państwową Galerią Sztuki Zachęta. W latach 1973–1986 pracowała w Polskiej Akademii Nauk, zajmując się badaniami nad sztuką nowoczesną i współtworząc „Polskie Studia Artystyczne”. W 1986 założyła Fundację Egit, jedną z pierwszych niezależnych fundacji sztuki w Polsce[5]. Później podjęła studia doktoranckie w dyscyplinie sztuki piękne na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Nadanie stopnia doktora zostało jednak zablokowane w 2015 przez Centralną Komisję do Spraw Stopni i Tytułów po stwierdzeniu braku bezstronności w pracy i nieprawidłowego wyboru dyscypliny[6][7].

W latach 1991–1992 zajmowała stanowisko dyrektora Departamentu Sztuki w Ministerstwie Kultury i Sztuki, następnie w latach 1993–2001 pełniła funkcję dyrektora Państwowej Galerii Sztuki Zachęta w Warszawie. W latach 1991–1993 kierowała także Galerią Mazowiecka w Warszawie, a w latach 1992–1993 Centrum Sztuki Współczesnej Sorosa. Do 2007 była przewodniczącą rady programowej Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie[5]. W 1998 została przewodniczącą Fundacji Instytutu Promocji Sztuki.

Została członkinią Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki (AICA). W latach 1988–1990 i 1991–1993 pełniła funkcję przewodniczącej polskiej sekcji AICA, natomiast w latach 1994–2000 była zastępczynią przewodniczącego AICA[4]. Uzyskała także członkostwo w International Manifesta Foundation oraz International Germinations Foundation.

Wśród licznych wystaw, których była organizatorką i kuratorką, znalazły się m.in. Europa nieznana, Kraków (1991); polska część Der Riss im Raum, Berlin (1994); Gdzie jest brat twój, Abel?, Warszawa (1995); Sztuka z Polski, Budapeszt, Wilno, Ryga, Tallinn (1996–1997); Osobisty czas – sztuka z krajów nadbałtyckich, Warszawa (1996); Postindustrial Sorrow, Wiesbaden (2000); Forgetting-Amnesia, Brema (2000)[4]; Postęp i higiena, Warszawa (2015)[8]. Przygotowała również wiele wystaw indywidualnych polskich i zagranicznych artystów. Wielokrotnie obejmowała funkcję kustosza polskiego pawilonu na międzynarodowych wystawach, m.in. na biennale w Wenecji, Stambule i São Paulo[4]. Była też kuratorką wystawy o relacjach polsko-niemieckich w sztuce Obok. Polska-Niemcy. 1000 lat historii w sztuce zorganizowanej w 2011 przez Martin-Gropius-Bau w Berlinie i Zamek Królewski w Warszawie[9].

Od połowy lat 60. autorka tekstów w polskich periodykach, m.in. w „Kulturze” i „Polityce”. Jest autorką popularnych serii, artykułów naukowych, esejów zamieszczanych w krajowych i zagranicznych wydawnictwach poświęconych sztuce. Opublikowała m.in. Sztukę w Polsce 1945–2005 (2005) oraz Przeciąg. Teksty o sztuce polskiej lat 80. (2009)[10]. W 2009 wydała także autobiografię zatytułowaną Proszę bardzo. Książka stanowi sagę rodzinną, w której codzienne życie przeplata się z wydarzeniami historycznymi, opowiada o poszukiwaniu tożsamości, zawieszonej między tradycją żydowską ojca, a światem bogatego mieszczaństwa dawnej Rosji po stronie matki[11]. Autobiografia ta była nominowana do Nagrody Literackiej Nike 2010[12] oraz do Nagrody Literackiej Gdynia 2010[13]. W 2014 ukazał się wywiad rzeka Doroty Jareckiej z Andą Rottenberg Rottenberg. Już trudno.

W 2018 objęła kierownictwo działu kultury w polskiej edycji miesięcznika „Vogue”[14].

Była członkinią komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w 2010 i w 2015[15][16].

Życie prywatne

Ze związku z krytykiem filmowym Waldemarem Chołodowskim miała syna Mateusza (1971–1997)[17][18], który zmarł na skutek pobicia w 1997. Jego zwłoki odnaleziono w Warszawie w tym samym roku, jednak jego tożsamość ustalono dopiero w 2008[17][18].

Odznaczenia i wyróżnienia

Wybrane publikacje

  • De Kooning i Rauschenberg – podwójność niesymetryczna, Arkady, Warszawa 1984.
  • Sztuka w Polsce 1945–2005, Wydawnictwo Piotra Marciszuka Stentor, Warszawa 2005.
  • Proszę bardzo, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2009.
  • Przeciąg. Teksty o sztuce polskiej lat 80., Fundacja Open Art Projects, Warszawa 2009.
  • Rottenberg. Już trudno. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2014.
  • Berlińska depresja, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2018.
  • Lista. Dziennik 2005, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2019.
  • Zbliżenia. Szkice o polskich artystach, Arkady, Warszawa 2020.
  • Rozrzut, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2021.

Przypisy

  1. ↑ Anda Rottenberg. culturecongress.eu. [dostęp 2012-07-22].
  2. ↑ Anna Olejniczak: Anda Rottenberg – wojowniczka przekraczająca normy. stronakobiet.pl, 14 września 2017. [dostęp 2020-09-26].
  3. ↑ Komorowski odznaczy byłą legniczankę. lca.pl, 10 stycznia 2011. [dostęp 2012-04-11].
  4. ↑ a b c d Anda Rottenberg. autograf.ant.pl. [dostęp 2012-04-11].
  5. ↑ a b Rada Programowa. mediateka.waw.pl. [dostęp 2012-04-11].
  6. ↑ Anda Rottenberg i Krzysztof Wodiczko bez doktoratów. Skandal na ASP. rp.pl, 8 grudnia 2015. [dostęp 2022-11-15].
  7. ↑ Piotr Kosiewski: Awantura na ASP. tygodnikpowszechny.pl, 7 grudnia 2015. [dostęp 2022-11-15].
  8. ↑ Ewa Podgajna: Zapomniana historia. Wygnani rosyjscy myśliciele przybyli do Szczecina na pokładzie Hakena. wyborcza.pl, 7 lutego 2015. [dostęp 2020-08-17].
  9. ↑ Obok. Polska-Niemcy. 1000 lat historii w sztuce. fwpn.org.pl. [dostęp 2012-04-11].
  10. ↑ Anda Rottenberg: „Przeciąg. Teksty o sztuce polskiej lat 80.”. culture.pl. [dostęp 2021-07-08].
  11. ↑ Świadomość strat. dziennikpolski24.pl, 29 kwietnia 2009. [dostęp 2012-04-11].
  12. ↑ Nagroda Nike 2010. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-20].
  13. ↑ Nominowani 2010. nagrodaliterackagdynia.pl. [dostęp 2015-12-02].
  14. ↑ Anda Rottenberg – szefowa działu kultury „Vogue Polska”. vogue.pl, 14 lutego 2018. [dostęp 2021-07-08].
  15. ↑ Komitet poparcia Bronisława Komorowskiego. onet.pl, 16 maja 2010. [dostęp 2014-04-26].
  16. ↑ Kto wszedł do komitetu poparcia Komorowskiego. dziennik.pl, 15 marca 2015. [dostęp 2015-03-15].
  17. ↑ a b Anda Rottenberg – wojowniczka przekraczająca normy. stronakobiet.pl, 14 września 2017. [dostęp 2018-05-04].
  18. ↑ a b Janina Blikowska, Grzegorz Byszewski, Marek Kozubal: Tajemnicza śmierć Mateusza. rp.pl, 24 lipca 2008. [dostęp 2024-07-10].
  19. ↑ M.P. z 2011 r. nr 32, poz. 384
  20. ↑ M.P. z 2001 r. nr 21, poz. 345
  21. ↑ Nagroda im. Jerzego Stajudy. Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, 2012. [dostęp 2012-05-01].
  22. ↑ Rozdanie Dorocznych Nagród Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. mkidn.gov.pl, 27 września 2012. [dostęp 2013-06-12].
  23. ↑ Winiarska, Kulka i Rottenberg laureatami Neptunów 2012. culture.pl, 17 sierpnia 2012. [dostęp 2016-06-29].
  24. ↑ Grzegorz Janikowski: Anda Rottenberg otrzymała Złotą Odznakę Honorową za Zasługi dla Republiki Austrii. dzieje.pl, 25 kwietnia 2024. [dostęp 2024-04-26].
Laureaci Nagrody Krytyki Artystycznej im. Jerzego Stajudy

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!