Anatol Ulman (ur. 12 kwietnia 1931 w Nancy, zm. 14 kwietnia 2013 w Gdańsku[1][2][3][4]) – polski prozaik, poeta, autor utworów scenicznych, dziennikarz, krytyk literacki, nauczyciel.
Życiorys
Syn Franciszka Ulmana i Józefy z Gibusów. Absolwent filologii polskiej Uniwersytetu Poznańskiego (1955). W latach 1955–1979 pracował jako nauczyciel w szkołach średnich i wyższych w Koszalinie, Kołobrzegu i Słupsku[1][2][3]. Debiutował artykułem Wszystkie młodości w czasopiśmie Od nowa nr 8/1957.
Nagrody
- III nagroda w Konkursie Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Komitetu Organizacyjnego Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za utwór dramatyczny Godziny błaznów w składnicy złomu (1978)[4]
- III nagroda w konkursie Iskier na opowiadanie sensacyjno-kryminalne za opowiadanie Polujący z brzytwą[4]
- I nagroda w Ogólnopolskim Konkursie Komediopisarskim Talia '99 za utwór dramatyczny Transakcja z amnezją (1999)[4]
- I nagroda w Ogólnopolskim Konkursie na Utwór Sceniczny za sztukę dla dzieci Koty z gdańskiej gildii (1999)[5]
Za książkę Dzyndzylyndzy czyli postmortuizm był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia 2008 w kategorii proza[6].
Publikacje
- Cigi de Montbazon (1979, 1983, 2001)
- Godziny błaznów w składnicy złomu. Komedia współczesna (1980) – sztuka teatralna, prapremiera: 12 maja 1980, Teatr Kwadrat, Warszawa[7]
- Obsesyjne opowiadania bez motywacji (1981)
- Kolonia mszyc, czyli adaptacja (1981) – słuchowisko radiowe, premiera: 26 lipca 1981, Teatr Polskiego Radia, Warszawa[8]
- Szef i takie różne sprawy (1982)
- Potworne poglądy cynicznych krasnoludków (1985)
- Polujący z brzytwą (seria Ewa wzywa 07, 1988)
- Doktor inżynier zbrodni (1990)[9]
- Ojciec nasz Faust Mefistofelewicz (1991)
- Banda Kuby Baszka. Akonityna (1992)
- Mord w ekspresie „Gryf” (1994)
- Zabawne zbrodnie (1998)
- Pan Tatol czyli nieostatni zajazd na dziczy. Historia burżuazyjna z końca (2000)
- Transakcja z amnezją. Komedia wirtualna (2000) – sztuka teatralna, prapremiera: 26 lutego 2003, Teatr Kontrapunkt, Warszawa[10]
- Dzyndzylyndzy czyli postmortuizm (2007)
- Drzazgi. Powabność bytu (2008)
- Miąższ (zbiór wierszy – debiut poetycki, 2010)
- Oścień w mózgu. Felietony wybrane (2011)
- Cigi de Montbazon i robalium Platona (2012) – kontynuacja debiutanckiej powieści Cigi de Montbazon[11]
Współpracownik m.in. „Zbliżeń”, „Pobrzeży”, „Nowych Książek”, „Szpilek”, „Sycyny”, „Latarni Morskiej”. Pisał felietony do szczecińskiego czasopisma „eleWator”[4].
O Ulmanie
Rozrywkowość u Ulmana jest prymarna, wynika ona z nabytego (...) lekceważenia artyzmu. Z pełnego zaufania do najprostszych postaci komizmu (...), z wiary, że śmiała, własna i wartościowa myśl wystarczy za artyzm(...)[12]
(...)przezwyciężył Ulman schematy pisania o wojnie i seksie, wyzyskując nowoczesne narzędzia prozy powieściowej i inspiracje płynące z epiki ludowej. Czytelnik ma prawo pomyśleć, że pojawiła się powieść wybitna[13].
(...) duszoznawcze demaskatorstwo Ulmana idzie w parze z dobrą orientacją, gdzie są kulturalne granice literackich swobód.[14]
W sprzeciwie Ulmana wobec mitotwórstwa i mitografii, w jego dążeniu do skompromitowania fałszywych schematów literackich kryje się pragnienie odkrycia wewnętrznej prawdy o człowieku[15].
A wszystko (...) w konwencji groteskowo-satyrycznej, gdzie miesza się żartobliwa liryka i surrealistyczny obraz, realna geograficzno-historycznie rzeczywistość z fantazją baśniowej przypowieści, "prawda" przeplata się ze "zmyśleniem", sprawy całkiem serio z sytuacyjnymi dowcipami[16].
W nr 11(44)/2007 miesięcznika Lampa ukazał się obszerny wywiad Pawła Gołoburdy z Anatolem Ulmanem – "Wstydzę się, że jestem człowiekiem".
Przypisy
- ↑ a b Anatol Ulman, pisarz z Koszalina nie żyje
- ↑ a b Anatol Ulman: Nekrologi
- ↑ a b Anatol Ulman nie żyje
- ↑ a b c d e KonradK. Wojtyła KonradK., Anatol Ulman nie żyje [online], Polskie Radio Szczecin, 14 kwietnia 2013 [dostęp 2019-02-18] .
- ↑ Anatol Ulman: Szyderca absurdu [online], www.papierowemysli.pl [dostęp 2019-08-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-27] .
- ↑ Nominowani 2008 | Nagroda Literacka Gdynia [online], nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2015-12-01] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-08] .
- ↑ Godziny błaznów w składnicy złomu [online], Teatr Kwadrat [dostęp 2019-08-27] .
- ↑ Kolonia mszyc, czyli adaptacja, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (przedstawienia) [dostęp 2019-08-27] .
- ↑ Książka: Doktor inżynier zbrodni [online], www.biblionetka.pl [dostęp 2019-08-27] .
- ↑ Transakcja z Amnezją. Komedia wirtualna [online], Teatr w Polsce [dostęp 2019-08-27] .
- ↑ WandaW. Skalska WandaW., Cigi de Montbazon i robalium Platona [recenzja] [online], www.wforma.eu, 30 maja 2012 [dostęp 2019-08-27] .
- ↑ H. Bereza w: Finalność
- ↑ K. Rutkowski, Prolegomena do Ulmanologii [w:] Ani było, ani jest. Szkice literackie. Warszawa 1984.
- ↑ H. Bereza w :Fantastyka wewnętrzna
- ↑ M. Jentys w: Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny
- ↑ J.Tremer w: W stronę groteski.
