Grób Aleksandra i Jadwigi Ścibor-Rylskich na Cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie
Aleksander Ścibor-Rylski , ps. „Ostoja” (ur. 16 marca 1928 w Grudziądzu , zm. 3 kwietnia 1983 w Warszawie ) – polski pisarz , reżyser i scenarzysta filmowy[1] , m.in. autor scenariuszy do filmów Popioły (1965), Człowiek z marmuru (1977), Człowiek z żelaza (1981) i do serialu telewizyjnego Lalka (1977). Twórca postaci Mateusza Birkuta .
Życiorys
Syn Jerzego i Ireny z Ciesielskich. Podczas okupacji hitlerowskiej służył w Szarych Szeregach oraz Armii Krajowej . Uczestniczył w powstaniu warszawskim , gdzie był łącznikiem dowódcy w Zgrupowaniu „Żniwiarz” [2] . Został podczas walk ciężko ranny. Później opuścił miasto z ludnością cywilną.
Po wojnie w 1946, zadebiutował jako poeta i prozaik. W latach 1946–1951 studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim , której ostatecznie jednak nie ukończył[3] . Od 1948 do 1954 był członkiem redakcji tygodnika Żołnierz Polski , gdzie pełnił m.in. funkcję kierownika działu kulturalnego. W 1950 wydał, napisaną w duchu socrealizmu , powieść pt. Węgiel , która zapewniła mu pozycję najzdolniejszego pisarza socrealisty. W latach 1955–1957 wchodził w skład redakcji Nowej Kultury . Od 1951 był związany z kinematografią jako scenarzysta i reżyser.
W latach 1955–1965 był kierownikiem literackiego zespołu filmowego „Rytm”. W latach 1972–1978 był kierownikiem artystycznym Zespołu Filmowego „Pryzmat” .
Pochowany na Cmentarzu Komunalnym Północnym na Wólce Węglowej w Warszawie (kwatera E-V-2-2-11)[4] .
Twórczość
Książki
Cykl Biblioteka Przodowników Pracy
Orczewski i jego brygada (1949)
Górnicze gołębie pokoju: (o Wiktorze Markiewce) (1950)
„Pancerz” Józefa Szulca (1950)
Stasiek Kaluga staje do współzawodnictwa (1950)
Węgiel (1950)
Dwanaście felietonów (1951)
Sprawa Szymka Bielasa (1953)
Wieczór u Hanysa Dębiczka (1954)
Iwan (1954)
Cień i inne opowiadania (1955)
Styczeń (1956)
Ich dzień powszedni (1957)
Złote koło (seria Ewa wzywa 07... , 1971)
S.O.S. (1974, pod nazwiskiem żony Jadwigi Wojtyłło)
Pierścionek z końskiego włosia (1991)
Źródła[5] [6] .
Filmografia
Źródło[1]
Ekranizacje
Na motywach jego książki z pierwszej połowy lat sześćdziesiątych Pierścionek z końskiego włosia Andrzej Wajda nakręcił w 1992 r. film Pierścionek z orłem w koronie .
Ordery i odznaczenia
Nagrody
Nagroda Państwowa III stopnia (1951)[10] [11]
III Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1954)
Nagroda Związku Literatów Polskich (1954)
Nagroda Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1954)
II nagroda za tekst „Złote koło” w Konkursie na tv widowisko sensacyjne (1970)
Nagroda Polskiego Radia II stopnia (1974)
Nagroda prezesa Komitetu ds. Radia i TV (zespołowa) za scenariusz filmu „Lalka” (1979)
Upamiętnienie
Jest patronem ławeczki w Parku Ratuszowym w Krakowie w dzielnicy XVIII Nowa Huta , o czym informuje tabliczka. Patroni ławeczek w przestrzeni publicznej są wybierani w ramach projektu Kody Miasta realizowanego przez Krakowskie Biuro Festiwalowe , operatora tytułu Kraków Miasto Literatury UNESCO , którym Kraków został uhonorowany w 2013 roku[12] [13] .
W 1993 powstał film dokumentalny Człowiek z szuflady. Aleksander Ścibor-Rylski (1928–1983) , którego reżyserami byli Andrzej Kotkowski i Jerzy Sztwiertnia [14] .
Przypisy
↑ a b Aleksander Ścibor-Rylski w bazie filmpolski.pl
↑ Powstańcze Biogramy – Aleksander Ścibor-Rylski [online], www.1944.pl [dostęp 2018-03-03] (ang. ) .
↑ FilmPolski.pl , „FilmPolski” [dostęp 2018-03-03] (pol. ) .
↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2023-05-06] .
↑ Aleksander Ścibor-Rylski . lubimyczytac.pl. [dostęp 2015-08-30]. (pol. ) .
↑ Autor: Ścibor-Rylski Aleksander (ps. Wojtyłło Jadwiga) . biblionetka.pl. [dostęp 2015-08-30]. (pol. ) .
↑ Święto polskiej kinematografii [online], Filmopedia [dostęp 2023-05-06] (pol. ) .
↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
↑ Bohdan Urbankowski , Czerwona msza, czyli uśmiech Stalina , t. 2, Warszawa 1998, s. 315.
↑ Aleksander Ścibor-Rylski – pisarz, reżyser i scenarzysta filmowy , lubietubyc.pomorska.pl, 23 maja 2017 [dostęp 2023-06-17] [zarchiwizowane 2019-04-02], Cytat: w 1951 roku otrzymał Nagrodę Państwową III stopnia (pol. ) .
↑ Kody Miasta . [dostęp 2021-02-04].
↑ Lista patronów . [dostęp 2021-02-04].
↑ Człowiek z szuflady. Aleksander Ścibor-Rylski (1928–1983) w bazie filmpolski.pl
Identyfikatory zewnętrzne: