Agamy (hinduizm)

Agama (dewanagari आगम, trl. Āgama – „schodzenie”, „tradycja”) – hinduistyczne teksty poruszające zagadnienia rytuału świątynnego i filozofii. W hinduizmie, agamy są wielkimi kolekcjami sanskryckich pism, które są czczone jako smryti (zapamiętane pisma). Agamy wisznuickie najczęściej noszą nazwy sanhita, natomiast śiaktyjskie nazwy tantra^[1]. Agamy są podstawowym źródłem i wzorem rytuałów, jogi i budowy świątyń.

Agamy śiwaickie

Agamy śiwaickie to święte pismo przynależne do tradycji śiwaizmu^[2]. Znanych jest ponad 200^[3] dzieł klasyfikowanych jako pisemny i autoryzowany przekaz śiwaizmu. Uznawane są za objawienia dane przez Śiwę w różnych jego formach i postaciach. Kanon agam południowego śiwaizmu Śajwasiddhanty to 28 ksiąg. Wiele dzieł północnego śiwaizmu uchodzi za ezoteryczne, dostępne tylko dla wybranych uczniów. Kanon agama uważany jest w śiwaizmie za rodzaj piątej Wedy. Agamy Śiwy czczą Ostateczną Rzeczywistość jako Śiwę (śiwaizm).

Agamy śaktyjskie

Śaktyjskie pisma – tantry – oddają cześć Ostatecznej Rzeczywistości jako Śakti, małżonce Śiwy i Boskiej Matce kosmosu (śaktyzm). Każdy zestaw tekstów jest poświęcony kluczowym filozoficznym i teologicznym naukom tej wiary.

Pisma wisznuizmu (pańćaratra i Waikhanasa Samhity) wielbią Ostateczną Rzeczywistość jako Wisznu (wisznuizm).

Przypisy

1. 1. Wisznuizm tamilski, 1.4 Okres przejściowy - od okresu sangam do początków ruchu bhakti. W: Jacek Woźniak: Od poezji do teologii. Perija tirumoli Tirumangejjalwara na tle tamilskiej myśli śriwisznuickiej. Wyd. 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2019, s. 50. ISBN 978-83-8017-231-9.
2. Tradycje śiwaickie. W: Marzenna Czerniak-Drożdżowicz: Studia nad pańćaratrą. Tradycja i współczesność. Wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 24. ISBN 978-83-233-2645-8.
3. Tantry. W: Klaus Mylius: Historia literatury staroindyjskiej. Leon Żylicz (tłum.). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2004, s. 132, seria: Literatury orientalne. ISBN 83-88938-68-1.