Adam Lisowski

Adam Lisowski
ilustracja
Kraj działania

Imperium Rosyjskie
ZSRR
II Rzeczpospolita

Data i miejsce urodzenia

18 stycznia 1884
Korędy

Data i miejsce śmierci

9 października 1929
Warszawa

Miejsce pochówku

Kleszczele

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

1907

Adam Lisowski
Data urodzenia

18 stycznia 1884

Data śmierci

9 października 1929

Członek Rady Polskiego Towarzystwa „Oświata” w Mińsku
Okres

od ? (najwcześniej 1905)
do ? (najpóźniej 1917)

Przynależność polityczna

Polskie Towarzystwo „Oświata” w Mińsku

Adam Lisowski (biał. Адам Язэпавіч Лісоўскі, Adam Jazepawicz Lisouski, ros. Адам Иосифович Лисовский, Adam Iosifowicz Lisowski; ur. 18 stycznia 1884 w Korędach, zm. 9 października 1929 w Warszawie) – białoruski duchowny rzymskokatolicki służący na ziemiach zabranych, w Białoruskiej SRR, a następnie w Polsce; działacz początków białoruskiego ruchu narodowego i religijnego, zwolennik wprowadzenia języka białoruskiego w kościele; zarazem współpracował z mińskimi Polakami, wspierał tajne polskie nauczanie i umacnianie polskości na Mińczyźnie, członek Polskiego Towarzystwa „Oświata” w Mińsku; wykładowca, tłumacz fragmentów Nowego Testamentu na język białoruski; represjonowany przez władze radzieckie.

Życiorys

Młodość i działalność w Imperium Rosyjskim

Kościół św. Szymona i św. Heleny w Mińsku, w którym Adam Lisowski wykonywał w 1911 roku obowiązki administratora

Urodził się 18 stycznia (6 stycznia st. st.) 1884 roku[1][2][3] (według innego źródła – w 1883[3]) we wsi Korędy, w powiecie oszmiańskim guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego[1]. Jego rodzice – Jazep i Franciszka – byli świadomymi narodowo Białorusinami wyznania katolickiego. W latach 1899–1903[3] uczył się w Wileńskim Duchownym Seminarium Katolickim[1]. Po jego zakończeniu kontynuował naukę w Cesarskiej Rzymskokatolickiej Akademii Duchownej w Petersburgu. W tym okresie stał się bliskim znajomym wykładowcy języka greckiego Branisłaua Epimacha-Szypiły[3] i administratora archidiecezji mohylewskiej[1] S. Danisewicza. Wracając do rodzinnej wsi na wakacje, rozpowszechniał wśród jej mieszkańców i okolicznych sąsiadów białoruskie książki, m.in. Smyk biełaruski M. Buraczka[3]. W 1906 roku ukończył Akademię[1] otrzymując stopień magistra teologii. W 1907 roku otrzymał święcenia kapłańskie[3]. W latach 1908–1909 uzupełniał wiedzę w Innsbrucku, a następnie w latach 1909–1910 – w Monachium[1].

Działalność duszpasterską rozpoczął jako wikariusz w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Mohylewie. Od 1910 roku służył w parafiach św. Trójcy i św. Rocha w Mińsku. W 1911 roku wykonywał obowiązki administratora w kościele św. Szymona i św. Heleny w Mińsku[3]. Współpracował z mińskimi Polakami, wchodził w skład Rady Polskiego Towarzystwa „Oświata” w Mińsku – organizacji wspierającej tajne polskie nauczanie i umacnianie polskości na Mińszczyźnie[4]. W latach 1912–1914 pracował w Moskwie, wykładając Prawo Boże w świeckich instytucjach edukacyjnych. Następnie służył jako proboszcz w parafii Horodyszcze na Pińszczyźnie. Od 1916 roku był administratorem i dziekanem w Ihumeniu[3].

Działalność w okresie rewolucyjnym i w Białoruskiej SRR

Po rewolucji lutowej w Rosji w 1917 roku Adam Lisowski brał czynny udział w życiu politycznym białoruskiego ruchu narodowego. Wchodził w skład Chrześcijańskiego Związku Demokratycznego. Uczestniczył w organizacji w Mińsku 24–25 maja 1917 roku I Zjazdu Białoruskiego Duchowieństwa Katolickiego[3]. Przygotował na niego referat pt. Białoruski ruch i jego stosunek do życia kościelnego, a także do akcji katolickiej na Białorusi, wygłoszony przez ks. Adama Stankiewicza[1]. Występował za białorutenizacją życia narodowego i religijnego[3], popierał wprowadzenie języka białoruskiego do kościoła[1].

W latach 1918–1922 pracował jako proboszcz parafii Koraliszczewicze i administrator w parafii Annopol. W 1921 roku został mianowany przez biskupa Zygmunta Łozińskiego wikariuszem generalnym części diecezji mińskiej w Białoruskiej SRR. Na początku lat 20. był proboszczem, a później administratorem katedry w Mińsku[3]. W 1922 roku stanął na czele dekanatu mińskiego[2]. Wystąpił przeciwko konfiskacie własności kościelnej przez władze radzieckie[1][2]. 31 maja 1922 roku został aresztowany przez GPU[2] pod zarzutem działalności kontrrewolucyjnej[3]. Skazano go na karę śmierci przez rozstrzelanie, zamienioną potem na 5 lat więzienia[3]. Przebywał w więzieniach w Mińsku, moskiewskich Butyrkach i Jarosławiu[2].

Działalność w Polsce

28 kwietnia 1924 roku[2] (według innego źródła – w 1925 roku[1]) Adam Lisowski został przekazany władzom polskim na mocy umowy o wymianie więźniów pomiędzy II Rzecząpospolitą i ZSRR[1]. Po zamieszkaniu w Polsce pełnił funkcję honorowego kanonika Pińskiej Kapituły, administratora w parafii Horodyszcze koło Pińska, a następnie proboszcza w parafii Wyszki. Zmarł 9 października 1929 roku w Warszawie. Został pochowany w Kleszczelach[3].

Tłumaczenia

Adam Lisowski przetłumaczył na język białoruski księgi Nowego Testamentu: Apokalipsę św. Jana, Dzieje Apostolskie, Listy Św. Pawła: do Rzymian, do Galatów, Pierwszy i Drugi listy do Koryntian[1].

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l Encykłapiedyja... s. 371.
  2. a b c d e f Lisouski Adam Jazepawicz. W: Represawanyja… tom II.
  3. a b c d e f g h i j k l m n Гарбінскі 1999 ↓
  4. Смалянчук 2001 ↓, s. 186

Bibliografia

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!