Ağdam

Ağdam

Panorama zniszczonego Ağdam
Państwo	Azerbejdżan
Rejon	Ağdam
Data założenia	1741
Prawa miejskie	1828
Zarządzający	Vagif Hasanov↗
Wysokość	380 m n.p.m.
Populacja (2010) • liczba ludności	360
Tablice rejestracyjne	02
Położenie na mapie Azerbejdżanu Ağdam
39°59′35″N 46°55′50″E

Ağdam (orm. Ակնա, Akna; do 2010 Aghdam, Աղդամ) – miasto w rejonie Ağdam w Azerbejdżanie, w latach 1993–2020 de facto dzielnica miasta Askeran w rejonie Askeran nieuznawanego państwa Republika Górskiego Karabachu. Zgodnie z warunkami porozumienia pokojowego z 9 listopada 2020 Ağdam wróciło pod kontrolę Azerbejdżanu 19 listopada 2020.

Historia

Miejscowość Ağdam leżącą na równinie, u stóp Gór Karabaskich, założono w 1741. Wraz z okolicznymi terenami wchodziła w skład chanatu karabaskiego, a od 1822 w skład Imperium Rosyjskiego. W 1828 otrzymała prawa miejskie^[1]. W latach 1868–1870 architekt Kərbəlayı Səfixan Qarabaği wzniósł tutaj wielki meczet miejski o dwóch minaretach^[2]. W latach 1918–1920 miasto wchodziło w skład Demokratycznej Republiki Azerbejdżanu, a od 1920 Azerbejdżańskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.

Niegdyś żywe centrum regionu ze 150 tys. mieszkańców, obecnie prawie całkowicie opuszczone^[3] w wyniku walk w konflikcie o Górski Karabach pomiędzy ormiańską ludnością a Azerbejdżanem. W lipcu 1993 azerski Ağdam został zdobyty przez siły ormiańskie, co rozpoczęło tworzenie „strefy buforowej” wokół Górskiego Karabachu^[4]. Miasto zostało najpierw zniszczone przez ostrzał artyleryjski, później zaś wielokrotnie szabrowane, głównie w celu pozyskania cegieł i innych materiałów budowlanych służących odbudowie zniszczonych karabaskich miast, m.in. Stepanakertu^[5]. Mieszkańcy uciekli w inne rejony Azerbejdżanu, do Armenii i do Iranu^[3]. Jedynym niezrujnowanym budynkiem jest meczet^[3], używany przez Ormian jako stodoła, co budzi protesty organizacji islamskich^[6]. Ze względu na położenie tuż przy zamrożonej linii frontu między siłami azerskimi i ormiańskimi, w tzw. strefie buforowej, władze Republiki Górskiego Karabachu zabraniały pobytu tam turystom^[5].

Pod koniec 2010 władze Republiki Górskiego Karabachu zdecydowały, że Aghdam zostaje przemianowany na Akna (orm. Ակնա^[7]) i staje się jedną z dzielnic miasta Askeran. Zdaniem rządu RGK w Aghdam/Akna mieszkało w tym czasie ponad 360 mieszkańców, którzy zajmowali się głównie rolnictwem i hodowlą zwierząt^[8].

Pomimo faktycznego braku kontroli ze strony Azerbejdżanu, miasto Ağdam było deklarowane jako oficjalna siedziba azerbejdżańskiego klubu piłkarskiego Qarabağ Ağdam, grającego w pierwszej lidze azerskiej^[9].

Galeria

• 
  Meczet
• 
  Kościół Vanqasar
• 
  Muzeum chleba
• 
  2010

Przypisy

1. Górski Karabach. W: Leszek Waksmundzki: Armenia - przewodnik. Wyd. 2. Pruszków: Rewasz, 2013, s. 237. ISBN 978-83-62460-35-9.
2. Karabach. W: Azerbejdżan. Wyd. 1. Pruszków: Rewasz, 2014, s. 239. ISBN 978-83-62460-38-0.
3. 20 Abandoned Cities from Around the World. 30 sierpnia 2008. [dostęp 2010-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
4. Republika Górskiego Karabachu (Arcach). W: Rafał Czachor: Abchazja, Osetia Południowa, Górski Karabach: geneza i funkcjonowanie systemów politycznych. Wrocław: Fundacja Instytut Polsko-Rosyjski, 2014, s. 314, seria: Biblioteka Instytutu Polsko-Rosyjskiego. ISBN 978-83-935729-8-4.
5. Agdam. dark-tourism.com. [dostęp 2015-02-08]. (ang.).
6. Turks complain to Pope on vandalism in Karabakh church by Armenians. 2010-07-17. [dostęp 2010-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-20)]. (ang.).
7. G. Beglaryan: The roads of Armenia. Erywań: Collage LLC, 2013, s. 27. ISBN 978-99930-981-7-1.
8. Карабах: Агдам переименован в Акна. armtoday.info, 2010-11-02. [dostęp 2015-02-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-06)]. (ros.).
9. Adil Nadirov: „Bizi az qala döyüb öldürəcəkdilər”. qol.az, 2010-04-20. [dostęp 2013-09-01]. (azer.).

Encyklopedie internetowe (miasto):

• БРЭ: 3208654