3/VIII Batalion Wartowniczy

3/VIII Batalion Wartowniczy

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1921
Tradycje
Kontynuacja	21 batalion celny
Organizacja
Dyslokacja	Tczew
Formacja	Bataliony Wartownicze
Podległość	DOG Toruń DOG „Pomorze”

3/VIII Batalion Wartowniczy – pododdział Wojska Polskiego pełniący służbę ochronną na granicy II Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

3/VIII batalion wartowniczy sformowano w 1919 roku^[1]. Funkcjonował w strukturze Okręgu Generalnego Toruń^[2]. W skład batalionu wchodziło dowództwo oraz 4 kompanie po 3 plutony. W dowództwie, oprócz dowódcy batalionu, służyli oficerowie: sztabowy, adiutant, prowiantowy i kasowy; podoficerowie: mundurowy, prowiantowy, rusznikowy, sanitarny oraz 6 ordynansów^[2].

Pod koniec września 1920 roku zapadła decyzja o likwidacji Korpusu Strzelców Granicznych^[3]. 29 września 1920 dyrektywa Ministerstwa Spraw Wojskowych nakazała batalionom wartowniczym ochronę granic. W sumie na 48 baonów wartowniczych, do służby granicznej przeznaczono 21 baonów^[4]. Luzowanie oddziałów Strzelców Granicznych w DOG „Pomorze” rozpoczęto 4 grudnia 1920 roku. Całość granic przylegających do tego okręgu podzielono na pięć odcinków^[5]. Drugi, obejmujący odcinek granicy z Wolnym Miastem Gdańskiem przejął batalion wartowniczy nr 3/VIII z miejscem postoju dowództwa w Tczewie^[6].

3/VIII batalion wartowniczy 14 kwietnia 1920 wcielony został do 4 pułku Strzelców Granicznych^[7].

Służba graniczna

27 marca 1920 roku 3/VIII batalion wartowniczy wspólnie z pododdziałami 4 pułku strzelców granicznych obsadzał granicę zachodnią OGen. „Pomorze”. Jego dowództwo stacjonowało wtedy w Wejherowie^[8].

Na początku 1921 roku dowództwo baonu i 2. kompania stacjonowały w garnizonie Tczew, natomiast kompania graniczna w garnizonie Gniew^[9].

Zgodnie z rozkazem DOG „Pomorze” z 29 listopada 1920 batalion obsadził odcinek od Falkonau do Kolubek to jest do punktu styczności północnej granicy WM Gdańska z granicą polską. Długość odcinka wynosiła 140 km. Dowództwo batalionu stacjonowało w Tczewie^[5], a dowództwa kompanii w Tczewie, Goniszewie, Żukominie i Mapowie^[10].

Sąsiednie bataliony

• 4/II batalion wartowniczy ⇔ 1/VIII batalion wartowniczy − 1920^[5]

Przypisy

1. Prochwicz i Kępa 2003 ↓, s. 13.
2. Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.
3. Dominiczak 1975 ↓, s. 113.
4. Prochwicz 2003 ↓, s. 14.
5. Rozkaz DOG „Pomorze” ↓, s. 1.
6. Dominiczak 1975 ↓, s. 121.
7. Spis byłych oddziałów WP 1935 ↓, s. 73.
8. Dyslokacja StG ↓, s. 3.
9. Wykaz garnizonów 1921 ↓, s. 9, 37.
10. Rozkaz DOG „Pomorze” ↓, s. 2.

Bibliografia

• Wykaz garnizonów znajdujących się na terenie podległym Ministerstwu Spraw Wojskowych wg stanu z dnia 1 lutego 1921 roku, L. 11000 taj./Piech. I Ewid.. [w:] Adiutantura Generalna Naczelnego Wodza, sygn. 701/2/94 [on-line]. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, 1921-02-01. [dostęp 2017-10-04].
• Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Ketrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
• TeresaT. Prengel-Boczkowska TeresaT., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Wartownicze”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009 .
• Wiktor Brummer, Wacław Zawadzki. Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 2 (183), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Rozkaz Dowództwa Okręgu Generalnego „Pomorze” dotyczący obsady granicy → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Dyslokacja oddziałów Strzelców Granicznych 1920–1921 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.