Święta Katarzyna (województwo świętokrzyskie)

Święta Katarzyna

wieś
Kościół św. Katarzyny i klasztor bernardynek
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	kielecki
Gmina	Bodzentyn
Liczba ludności (2011)	768[2][3]
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	26-010[4]
Tablice rejestracyjne	TKI
SIMC	0230510[5]
Położenie na mapie gminy Bodzentyn Święta Katarzyna
Położenie na mapie Polski Święta Katarzyna
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Święta Katarzyna
Położenie na mapie powiatu kieleckiego Święta Katarzyna
50°54′23″N 20°52′52″E[1]

Źródełko św. Franciszka

Szkoła Podstawowa im. Poetów Doliny Wilkowskiej

Święta Katarzyna – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Bodzentyn^[6].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie kieleckim.

Miejscowość jest siedzibą parafii św. Katarzyny. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii krakowskiej, diecezji kieleckiej, dekanatu bodzentyńskiego.

Części wsi

Integralne części wsi Święta Katarzyna^[7]^[5]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0230527	Grabowa	część wsi
0991835	Wzorki	część wsi

Położenie

Święta Katarzyna znajduje się u podnóża Łysicy (612 m n.p.m.) – najwyższego szczytu Gór Świętokrzyskich. Przez wieś przepływa strumień, który jest jednym z cieków źródłowych Czarnej Nidy.

Przez wieś przechodzi Główny Szlak Świętokrzyski im. Edmunda Massalskiego z Gołoszyc do Kuźniaków, niebieski szlak turystyczny im. E. Wołoszyna z Wąchocka do Cedzyny oraz czerwony szlak rowerowy z Cedzyny do Nowej Słupi.

W Świętej Katarzynie znajdują się domy wycieczkowe, schronisko młodzieżowe, restauracje oraz kawiarnia PTTK.

Historia

Podania mówią, że istniała tu kiedyś pogańska świątynia. Według tradycji w średniowieczu osiedlali się tu pustelnicy. W 1399 r. miał tu osiąść rycerz Wacławek, który ufundował kościółek św. Katarzyny.

W XIV w. ziemia ta należała do biskupów krakowskich. Około 1478 r. biskup Jan Rzeszowski osadził przy kościele bernardynów. Początkowo przy kościółku istniał także oddzielny dom emerytów. W 1490 r. Maciej z Pyzdr, opat świętokrzyski nadał dom wraz z kościołem bernardynom. W 1817 r. bernardyni ustąpili miejsca bernardynkom, których klasztor w Drzewicy spłonął w pożarze^[8].

W 1910 r. powstało tu schronisko turystyczne PTK, pierwsze w Górach Świętokrzyskich. Jego założycielem był Aleksander Janowski.

W 1943 r. w miejscowości stacjonował oddział niemieckiej żandarmerii pod dowództwem Alberta Szustera. Odpowiada on za wiele mordów dokonanych w okolicznych miejscowościach. W samej Świętej Katarzynie rozstrzelano łącznie 50 mieszkańców. Zbiorowe mogiły pomordowanych znajdują się na skraju lasu.

W 1957 r. w Świętej Katarzynie wybudowano nowy Dom Wycieczkowy PTTK.

Zabytki

• Zespół klasztorny bernardynek, założony w drugiej połowie XV w., początkowo jako klasztor bernardynów. Wielokrotnie przebudowywany i obecnie w zasadzie bezstylowy. Wyjątkiem jest otoczony krużgankami renesansowy wirydarz z 1633 r. W skład zespołu klasztornego wchodzi kościół pw. św. Katarzyny. W XIX w. wyposażenie świątyni uległo zniszczeniu na skutek pożaru. Z dawnego wyposażenia zachował się wyłącznie obraz Madonny z XVI w. Figurka św. Katarzyny jest prawdopodobnie kopią figury zaginionej w pożarze. Pierwotna figura według tradycji została tu sprowadzona z północnej Afryki.

Zespół klasztorny został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.222/1-3 z 8.02.1932 i z 15.06.1967)^[9].

• Drewniana kapliczka św. Franciszka przy drodze na Łysicę. Obok kapliczki znajduje się źródło, uznawane przez wiernych za cudowne. Według tradycji woda z tego źródełka leczy choroby oczu.
• Kaplica cmentarna nazywana kapliczką Żeromskiego. Wzniesiona na początku XIX w. Na tynku znajdują się wyryte w 1882 r. podpisy Stefana Żeromskiego oraz jego szkolnego kolegi Janka Stróżeckiego. Nieopodal kapliczki znajdują się dwie mogiły: z czasów powstania styczniowego oraz z 1943 r.

• 
  Zespół klasztorny
• 
  Kapliczka św. Franciszka
• 
  Kapliczka Zeromskiego

Zobacz też

• Muzeum Minerałów i Skamieniałości w Świętej Katarzynie
• Bernardynki ze Świętej Katarzyny

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 138179
2. Wieś Święta Katarzyna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-03-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1271 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
5. GUS. Rejestr TERYT
6. Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-04-09].
7. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
8. Słownik geograficzny ↓, s. 690.
9. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 22 [dostęp 2015-11-02] .

Bibliografia

• Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Święta Katarzyna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 690 .. wyd. Władysław Walewski.{{Cytuj książkę}} Linki zewnętrzne: "tytuł".
• Andrzej Jankowski, Włodzimierz Sadowski, Kielce i okolice. Przewodnik, Warszawa 1983, ISBN 83-217-2407-8.
• Ryszard Garus, Znakowane szlaki turystyczne woj. kieleckiego, Kielce 1990

Linki zewnętrzne

• Archiwalne zdjęcia związane z miejscowością w bibliotece Polona