Lo donjon (tanben torrassa, tor/torre màger, tor grana o gròssa tor) es la torre mai nauta d'un castelar, destinada a servir a l'encòp de punt d'observacion, de pòste de tir e de darrièr refugi quand lo rèsta de la fortificacion se tròba pres. Aquela torre, o bastiment fortificat, servissiá tanben de demorança al senhor del castèl.
Origina e sens del tèrme
Lo mot donjon deriva del latin medieval dominio, designant la partida del castèl reservada al mèstre (en latin, dominus). Al delà de son ròtle especificament militar pendent un sètge, son installats en general los apartaments del senhor e de sa familha, las resèrvas estrategicas de noiridura e d'armas; lo donjon serviguèt tanben pels prisonièrs que se vòl isolar particularament.
A l'Edat Mejana, le tèrme se pòt aplicar a tota la nauta cort d'un castèl de mai d'un barri
En temps de patz, lo donjon conteniá los tresaurs, las armas, los archius de la familha o de la vila (vejatz donjon del Capitòli). Lo senhor amb sa familha demòran al nivèl nòble : lo primièr.
Per sa posicion nauta, lo suc del donjon es en general aquel qu'ofrís la melhora vista de la region a l'entorn. En cas de sètge, es ont se pòt observar los movements de l'enemic. Se lo castèl es pichon, es aquí que los arquièrs, e las maquinas, avián la pus granda portada de tir.
Los castèls son fachs per que, se la muralha exteriora es presa, los barris interiors pòscan encara defendre. Lo donjon es lo darrièr refugi, se pòt defendre e mai se tot lo rèsta del castèl es ja pres. S'agissiá pas solament de se defendre del atacants venguts de d'exterior de la fortalesa; mas tanben pel senhor de s'aparar contra las traïsons venent, per exemple, dels vassals venguts renfortir e jónher la garnison.
En general, los visitors dels castèls demoravan doncas a l'escart del donjon, per que l'agençament interior del bastiment foguèsse desconegut dels atacants, en cas de conflicte, de traïson, o de retornament d'aliança. Los donjons a vegadas son concebuts amb de dessenhs fòrça complèxes, per destornat e piejar los atacants, coma per exemple aquel del castèl d'Arques-la-Bataille[1].
Lo donjon es tanben, sovent, en contacte fòra dels barris, per permetre de ne sortir o dintrar sens passar pel rèsta de l'encesament. Aquela disposicion poiriá èsser vitala quand lo donjon se trobava assetjat, e atal de s'escapar.
(fr)Daniel Schweitz, Châteaux et forteresses du Moyen Âge en Val de Loire Touraine, Anjou, Berry, Orléanais, Vendômois, marche bretonne, 2006, ISBN 2854434900}}, 192 p.
