Pajala kommun

Pajala kommun
kommune
Kommunevåpen
Land	Sverige
Len	Norrbottens län
Landskap	Norrbotten
Del av	Norrbotten, Q61669421
Areal	8 050 km²
•  land	7 840 km²
•  vatn	210 km²
Folketal	6 287[1]  (2011)
Pajala kommun 67.183333333333°N 23.366666666667°E / 67.183333333333; 23.366666666667
Kart som viser Pajala kommun. Kart som viser Pajala kommun.
Wikimedia Commons: Pajala Municipality

Pajala kommune er ein grensekommune på svenske länet Norrbottens län i landskapet Norrbotten. Administrasjonssentereit i kommunen ligg i Pajala. Folketalen er av både samisk, finsk og svensk herkomst. Pajala grensar mot nabokommunane Kiruna, Gällivare, Överkalix og Övertorneå. I aust grensar kommunen mot Finland.

Historie

Muodoslompolo kyrkje.

Det som i dag er Pajala kommune har sidan dei tidlegaste tidene vore busett av reindriftarar. Dei første tornedalsfinske nybyggjarane slo seg ned i den nedre delen til kommunen på 1570-talet. Soknet og kommunen er kalla opp etter den mest framgangsrike av nybyggjarane, birkarlen Lasse Pajanen (død ca 1600). Alt tidleg på 1700-talet var innbyggjarane som levde av reindrift nesten heilt drive ut av kommunen. På midten av 1600-talet vart Kengis Bruk lagt her, noko som førte til vallonsk og svensk innvandring dei neste hundreåra. Pajala er ei tradisjonsrik kulturbygd, med ei jernverkshistorie som strekkjer seg over nesten tre hundreår.

Den tornedalske identiteten har vorte forma i møtet mellom finske, samiske og til ein viss grad svenske kulturtradisjonar. Den geografiske plasseringa har ført til at Pajala lenge har vore eit naturleg handelssentrum.

Utvikling i folketalet har ikkje gagna kommunen. I 1950 budde det drygt 15 000 personar i det som i dag er Pajala kommune, i årsskiftet 2005-2006 budde det 6798 personar i kommunen. Mykje av den gamle industrinæringa basert på jordbruk og skogbruk er nesten heilt borte, og folketalen har vorte desimert og forelda gjennom dødsfall og fråflytting. Drygt 27 % av folketalen er 65 år eller eldre, noko som er blant dei høgaste andelane i Sverige. Næringslivet i Pajala blir i dag dominert av service med kommunen som største arbeidsgjevar, noko trevareforedling og pendling til malmfeltane i Gällivare og Kiruna.

Språk

Meänkieli og finsk har status som offisielle minoritetsspråk i kommunen, og Pajala er ein av seks svenske kommunar kor meänkieli har status som offisielt minoritetsspråk.^[2]

Geografi

Landskapet er dominert av store barskogsområde med innslag av myr.^[3] Torne älv er viktigaste vassdrag i kommunen, og dannar saman med sideelva Muonio älv riksgrensa mot Finland.

Pajala kommune har flyplass med daglege ruteflygingar til Luleå.

Næringsliv

Næringslivet i kommunen blir dominert av fleire små føretak, der ikkje minst data- og elektronikkindustrien dei seinare åra har utvikla kommunen til Norrlands svar på Silicon Valley. Gruveselskapet Northland Resources opnar eit gruveanlegg i Kaunisvaara i slutten av 2012 for å utvinne dei rike jernmalmressursane i området^[4], og det er forventast at denne verksemda vil kunne gje kommunen eit økonomisk oppsving.

Tettstader

Pajala kommune hadde fire tettstader i 2005. Folketalet i tabellen er frå 31. desember 2005.^[5]

#	Tettstad	Innbyggjarar
1.	Pajala	1 985
2.	Korpilombolo	548
3.	Junosuando	345
4.	Kangos	278

Andre mindre stader i Pajala kommune

Aareavaara Airivaara Anttis Huukki Isokylä Isovaara Jarhois Juhonpieti och Erkheikki Kainulasjärvi Kardis Kassa Kaunisvaara Kengis Kenttä Keräntöjärvi Kieksiäisvaara Kiilarova

Kihlanki Kitkiöjärvi Kolari Kompelusvaara Kurkkio Kätkesuando Käymäjärvi Lautakoski Liviöjärvi Lovikka Muodoslompolo Muonionalusta Männikkö Narken Nuuksujärvi Oksajärvi Parkalompolo

Pentäsjärvi Peräjävaara Pimpiö Pääjärvi Ristomella Ruokojärvi Sahavaara Saittarova Salmijärvi Sattajärvi Sattavaara Selkäjärvi Särkimukka Talinen Teurajärvi Tornefors Törmäsniva Ylikodanmännikkö

Venskapskommunar

• Kolari i Finland
• Målselv i Noreg
• Olenegorsk i Russland

I skjønnlitteraturen

Handlinga i Mikael Niemi-boka Populærmusikk frå Vittula (svensk Populärmusik från Vittula) utspelar seg hovudsakleg i Pajala kommun. Vittula er eit folkeleg namn på eit villaområde i Pajala.

Folk frå Pajala

• Charlotte Kalla (f. 1987), langrennsløpar frå Tärendö

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Pajala kommune» frå Wikipedia på bokmål, den 27. juni 2012.
  • Wikipedia på bokmål oppgav desse kjeldene:

1. Folketalsstatistik kvartal 3 2011. Statistiska centralbyrån (30. september 2011). Besøkt 7. januar 2012.
2. Det svenske Språkrådets hjemmesider, om minoritetsspråk
3. Artikkel om Pajala kommune i snl.no
4. The fastest greenfield mine project in the world^{[daud lenkje]} Pressemelding frå gruveselskapet Northland Resources frå 10.01 2012
5. Statistiska centralbyrån den 31 december 2005

Bakgrunnsstoff

• Offisiell nettstad