Stokkem in 1744 met de ruïnes van Nieuwenborgh op de voorgrond - kopergravure naar een tekening van Remacle LeloupHet bombardement van Nieuwenborgh in 1702 en het kasteel voor en na de beschieting - zie ook de loop van de Oude en Grote Maas
Rond 1036 bouwden de graven van Loon langs de westelijke zijde van de toenmalige oever van de Maas Nieuwenborgh, een burcht die volgens en kroniek uit Luik van 1408 de sterkste was van het graafschap Loon.
In de nacht van 5 op 6 oktober 1568 stak Willem van Oranje bij Obbicht de Maas over (zie Monument van de Overtocht). Voor de kasteelheer en de bevolking van Stokkem was hij niet welkom, aangemaand als ze waren door een vertegenwoordiger van de prins-bisschop van Luik. In Leut, van de protestantse heer Willem van Vlodrop, was hij wel welkom.[1]
De teloorgang
Franse troepen onder koning Lodewijk XIV namen in 1675 en 1678 tijdens de Hollandse Oorlog Nieuwenborgh in en verlieten het in 1679. Tijdens de Negenjarige Oorlog viel Stokkem in handen van Duitse troepen, die het kasteel ombouwden tot een versterkte vesting. In 1702, tijdens de Spaanse Successieoorlog, bezetten Franse troepen de burcht; de belegerende Hollandse troepen beschoten ze met ongeveer 200 granaten en ze werd zo zwaar vernield dat heropbouw niet meer mogelijk was. Alles wat restte blies men een paar dagen later op.
De gravure naar een tekening van Remacle Leloup (circa 1738) toont de burcht, ruïneus, maar nog goed herkenbaar (zie afbeelding). Het grootste deel van de ruïne brak men in 1784 af en men verkocht de materialen. Een deel ervan werd gebruikt voor de huizenbouw in Stokkem. Met de afbraak was men waarschijnlijk al vroeger begonnen gezien op de Ferrariskaart (1771-77) de burcht niet meer staat aangeduid.
Op het einde van de 19e eeuw bouwde F. Caïmo, arrondissementscommissaris te Tongeren, hier het kasteel Carolinaberg dat in 1979 werd gerestaureerd.
Bronnen, noten en/of referenties
De graven van Loon Loons, Luiks, Limburgs - Jan Vaes, 2016, uitgeverij Davidsfonds ISBN 9789059087651
