Lijst van koningen van Frankrijk

Hieronder staat een chronologische lijst van koningen en keizers van Frankrijk. Het historische koninkrijk Frankrijk was een voortzetting van West-Francië, het westelijk deel van het Frankische Rijk (of Franken). Zie voor eerdere vorsten de lijst van koningen en keizers van het Frankische Rijk.

Men laat deze lijst vaak pas beginnen in 888, omdat toen de band met Oost-Francië (het latere Heilige Roomse Rijk, op zijn beurt de voorloper van het moderne Duitsland) verbroken werd, of in 987, omdat toen de Karolingen (in mannelijke lijn) voorgoed van de Franse troon verdwenen (in 911 verdween de laatste Karolinger van de Duitse troon). Volgens geschiedkundigen kan er om deze redenen pas echt gesproken worden van een "Frankrijk" en een "Duitsland" in 888 of 987/911; daarvoor was er in zekere mate nog sprake van één rijk.^[1]

Koningen en keizers van Frankrijk (814-1870)

Huis Karolingen, Robertijnen en Bosoniden (814-987)

Monarch		Regeringsperiode	Dynastie	Opmerkingen
	Karel II de Kale	840-877	Karolingen	Zoon van Lodewijk I de Vrome
	Lodewijk II de Stamelaar Louis le Bègue	877-879	Karolingen	Zoon van Karel de Kale Graaf van Meaux (862-877)
	Lodewijk III Louis	879-882	Karolingen
	Karloman II	879-884	Karolingen	Tussen 880 en 882 uitsluitend heerser van Aquitanië en Bourgondië.
	Karel III de Dikke Charles le Gros	884-888	Karolingen	Laatste gemeenschappelijke koning van Oost- en West-Francië. Nadien kan men spreken van een apart Frankrijk en Duitsland.
	Odo Eudes de Paris	887-898	Robertijnen	Regent namens Karel III de Dikke tot 888
	Karel III de Eenvoudige Charles le Simple	898-922	Karolingen
	Robert I van Bourgondië	922-923	Robertijnen
	Rudolf Raoul de Bourgogne	923-936	Bosoniden
	Lodewijk IV van Overzee Louis d'Outremer	936-954	Karolingen	Koning onder regentschap van Hugo de Grote tot 945
	Lotharius Lothaire	954-986	Karolingen	Koning onder regentschap van Hugo de Grote tot 956 Koning onder regentschap van Richard I van Normandië tot 960
	Lodewijk V Louis le Fainéant	986-987	Karolingen	Onder regentschap van Hugo Capet

Huis Capet (Capetingen) (987-1328)

Monarch		Regeringsperiode	Dynastie	Opmerkingen
	Hugo Capet Hugues Capet	987-996	Capet	Door de clerus tot koning gekozen, nakomeling van Karel de Grote in vrouwelijke lijn en van de Robertijnen in mannelijke lijn.
	Robert II de Vrome Robert le Pieux	987-1031	Capet	Medekoning tot 996 Zoon van Hugo Capet
	Hugo II Hugues	1017-1025	Capet	Medekoning Zoon van Robert II de Vrome
	Hendrik I Henri	1027-1060	Capet	Medekoning tot 1031 Zoon van Robert II de Vrome
	Filips I Philippe	1059-1108	Capet	Medekoning tot 1060 Koning onder regentschap van Anna van Kiev en Boudewijn V van Vlaanderen tot 1066 Zoon van Hendrik I
	Lodewijk VI de Dikke Louis le Gros	1099-1137	Capet	Medekoning tot 1108 Zoon van Filips I
	Filips van Frankrijk Philippe	1130-1131	Capet	Medekoning Zoon van Lodewijk VI de Dikke
	Lodewijk VII de Jongere Louis le Jeune	1131-1180	Capet	Medekoning tot 1137 Regenten tijdens de Tweede Kruistocht van 1147-1149: Suger van St. Denis en Roeland I van Vermandois Zoon van Lodewijk VI de Dikke
	Filips II August Philippe Auguste	1179-1223	Capet	Medekoning tot 1180 1190-1191 regentes tijdens de Derde Kruistocht: Adelheid van Champagne zoon van Lodewijk VII de Jongere
	Lodewijk VIII de Leeuw Louis le Lion	1223-1226	Capet	Zoon van Filips II August
	Lodewijk IX de Heilige Saint-Louis	1226-1270	Capet	Koning onder regentschap van Blanca van Castilië tot 1236. Regentschap tijdens de Zesde Kruistocht van Alfons van Poitiers 1248-1249 en Blanca van Castilië 1248-1252 Zoon van Lodewijk VIII de Leeuw
	Filips III de Stoute Philippe le Hardi	1267-1285	Capet	Medekoning tot 1270 Zoon van Lodewijk IX de Heilige
	Filips IV de Schone Philippe le Bel	1285-1314	Capet	Zoon van Filips III de Stoute
	Lodewijk X de Woelzieke Louis le Hutin	1314-1316	Capet	Zoon van Filips IV de Schone
	Jan I de Postume Jean le Posthume	1316	Capet	Onder regentschap van Filips de Lange Postuum geboren zoon van Lodewijk X de Woelzieke, leefde maar 5 dagen.
	Filips V de Lange Philippe le Long	1316-1322	Capet	Zoon van Filip IV de Schone
	Karel IV de Schone Charles le Bel	1322-1328	Capet	Zoon van Filip IV de Schone

Huis Valois (1328-1589)

Monarch		Regeringsperiode	Dynastie	Opmerkingen	Echtgenote
	Filips VI Philippe de Valois (1293-1350)	1328-1350	Valois	Zoon van Karel van Valois en kleinzoon van Filips III
	Jan II Jean le Bon (1319-1364)	1350-1364	Valois	1356-1360 en 1364 regentschap van de latere Karel V
	Karel V Charles le Sage (1337-1380)	1364-1380	Valois
	Karel VI Charles le Fou (1368-1422)	1380-1422	Valois	1380-1388 regentschap van Lodewijk I van Anjou (1339-1384), Jan van Berry (1340-1416) en Filips de Stoute; later onder regentschap van Isabella van Beieren
	Karel VII Charles le Victorieux (1403-1461)	1422-1461	Valois
	Lodewijk XI Louis le Prudent (1423-1483)	1461-1483	Valois
	Karel VIII Charles (1470-1498)	1483-1498	Valois	1483-1491 onder regentschap van Anna van Beaujeu
	Lodewijk XII Louis (1462–1515)	1498-1515	Valois
	Frans I François d'Angoulême (1494-1547)	1515-1547	Valois
	Hendrik II Henri (1519-1559)	1547-1559	Valois	Als koning zette hij zijn vaders strijd tegen de Habsburgse omsingeling verder en vocht hij tegen het Heilige Roomse Rijk. Tijdens een steekspel in 1559 raakte hij dodelijk verwond. Hendriks dood luidde een periode van politieke instabiliteit in, mede omdat nog geen van zijn zonen meerderjarig was en Catharina de' Medici dus als regentes moest optreden.	Catharina de' Medici (1519-1589)
	Frans II François (1544-1560)	1559-1560	Valois	Frans zijn 17 maanden durende regering stond volkomen onder de invloed van zijn regenten, de hertog Frans van Guise, kardinaal Karel van Lotharingen, en zijn moeder Catharina de' Medici. In 1560 overleed hij op 16-jarige leeftijd aan een oorontsteking en een abces in zijn hersenen.	Maria I van Schotland (1542-1587)
	Karel IX Charles (1550-1574)	1560-1574	Valois	Karel werd in 1563 meerderjarig verklaard, maar bleef tot 1570 onder het regentschap van zijn moeder Catharina de' Medici. Tijdens zijn regeerperiode brak er een oorlog uit tussen de protestanten en katholieken. Karel overleed aan tubercolose op 23-jarige leeftijd.	Elisabeth van Oostenrijk (1554-1592)
	Hendrik III Alexandre Édouard de France (1551-1589)	1574-1589	Valois	Hendrik werd in 1573 tot koning van Polen verkozen. Toen hij hoorde dat zijn broer overleden was, keerde hij naar Frankrijk terug.Tijdens de achtste Hugenotenoorlog werd hij neergestoken en overleed later aan zijn verwondingen.	Louise van Lotharingen (1553-1601)

Huis Bourbon (1589-1795)

Monarch		Regeringsperiode	Dynastie	Opmerkingen	Echtgenote
	Hendrik IV Henri le Bon (1553-1610)	1589-1610	Bourbon	Hendrik besteeg de troon van Frankrijk in 1589 na de dood van zijn kinderloze neef Hendrik III. Hij was de eerste Franse monarch van het huis Bourbon. Hendrik was een van de populairste koningen doordat hij veel aandacht besteedde aan de welvaart van zijn onderdanen. Als pragmatisch politicus toonde hij een ongebruikelijke religieuze tolerantie voor die tijd. Hij werd vermoord door François Ravaillac, een katholiek.	Margaretha van Valois (1553-1615)
					Maria de' Medici (1575-1642)
	Lodewijk XIII Louis le Juste (1601-1643)	1610-1643	Bourbon	Lodewijk was acht jaar oud toen zijn vader in 1610 werd vermoord. Hij stond aanvankelijk onder het regentschap van zijn moeder Maria de' Medici. Van 1614 tot 1615 riep Maria in naam van Lodewijk de laatste maal vóór de Franse Revolutie de Staten-Generaal bijeen. De perikelen aan zijn hof en zijn moeizame relatie met kardinaal Richelieu zijn de inspiratie geweest voor de roman De drie musketiers.	Anna van Oostenrijk (1601-1666)
	Lodewijk XIV Louis le Roi-Soleil (1638-1715)	1643-1715	Bourbon	Was de oudste zoon van koning Lodewijk XIII en koningin Anna. Hij is de langst regerende Franse koning, hij regeerde Frankrijk 72 jaar. Het Kasteel van Versailles werd enorm uitgebreid, en werd daarmee het regeringscentrum van het Franse Rijk. Hij is beroemd om zijn vele maîtresses en zijn eetlust. De absolute monarchie bereikte tijdens zijn regeerperiode een hoogtepunt. Hij huwde Maria Theresia van Spanje en werd grootvader van koning Filips V van Spanje. Hij had vele beroemde buitenechtelijke kinderen, en huwde na de dood van Maria Theresia met Françoise d'Aubigné, beter bekend als Madame de Maintenon. Hij stierf in 1715.
	Lodewijk XV de Welbeminde Louis le Bien-Aimé	1715-1774	Bourbon	Werd koning van Frankrijk op 5-jarige leeftijd. Zijn oudoom, hertog Filips II van Orléans werd regent van Frankrijk, deze periode staat daarom ook wel bekend als de Régence. Vanaf zijn dertiende nam hij de regering op zich. Het was de bedoeling dat hij zou trouwen met Marianne Victoria van Spanje maar hij huwde met Maria Leszczyńska, prinses van Polen. In het begin van zijn regering werd hij nog de Welbeminde genoemd, maar later werd hij steeds minder populair. Vanwege zijn besluiteloosheid en de complexiteit van zijn koninkrijk kon hij de Franse monarchie niet moderniseren en door zijn gebrek aan moraal zou hij sterven als een van meest impopulaire Franse koningen.
	Lodewijk XVI de Martelaarskoning Louis le Roi-Martyr	1774-1792 1793	Bourbon	Werd tijdens de Franse Revolutie met behulp van de guillotine onthoofd. Hij was een zoon van Dauphin Lodewijk Ferdinand en Dauphine Maria Josepha van Saksen. Zijn beide ouders overleden op jonge leeftijd, waardoor Lodewijk en zijn broers en zusjes werden opgevoed door onder andere madame Marie Adélaïde, een zusje van hun vader. Lodewijk huwde aartshertogin Marie Antoinette van Oostenrijk. Op 14 juli 1789 vond de Bestorming van de Bastille plaats, het begin van de Franse Revolutie. Uiteindelijk werden zowel Lodewijk XVI als Marie Antoinette en madame Elisabeth vermoord.
	Lodewijk XVII Louis Charles	1793-1795	Bourbon	Regeerde niet daadwerkelijk. Was de tweede zoon van koning Lodewijk XVI en koningin Marie Antoinette van Oostenrijk. Toen zijn vader in 1793 werd vermoord, werd Lodewijk door de royalisten tot koning Lodewijk XVII uitgeroepen. Tijdens deze periode zat hij gevangen in de Temple. De jongere broer van zijn vader Lodewijk, de hertog van Provence benoemde zichzelf tot regent van Frankrijk, in naam van Lodewijk XVII. Lodewijk XVII Karel overleed in de Temple, waarschijnlijk in 1795.

Eerste Franse Keizerrijk - Huis Bonaparte (1804-1814)

Monarch		Regeringsperiode	Dynastie	Opmerkingen
	Napoleon I Napoléon le Grand	1804-1814	Bonaparte	Door de senaat benoemd. Werd geboren op Corsica. Kreeg in Frankrijk militaire training. Hij regeerde Frankrijk sinds 1799. In dat jaar werd hij benoemd tot eerste consul. Langzamerhand probeerde hij alle macht in handen te krijgen. Dit lukte hem en uiteindelijk in 1804 werd hij benoemd tot keizer. Op 2 december 1804 kroonde hij zichzelf en zijn vrouw Joséphine tot keizer en keizerin. Hij veroverde binnen Europa steeds meer gebied, en benoemde dan familieleden tot staatshoofd (broer Jozef in Napels en Spanje, broer Lodewijk in Holland, broer Jérôme in Westfalen, zus Elisa in Toscane, en zus Carolina werd koningin van Napels en groothertogin van Berg). Onder andere vanwege de desastreuze veldtocht naar Rusland, moest Napoleon in 1814 afstand doen van de troon. Hij werd verbannen naar het Italiaanse eilandje Elba.

Restauratie - Huis Bourbon (1814-1815)

Monarch		Regeringsperiode	Dynastie	Opmerkingen
	Lodewijk XVIII Louis le Gros	1814-1815	Bourbon	Zijn eerste koningschap was van 11 april 1814 tot 20 maart 1815. Hij was een jongere zoon van Dauphin Lodewijk Ferdinand en Dauphine Maria Josepha van Saksen, een dochter van koning Augustus III van Polen. Zijn vader was de oudste zoon van koning Lodewijk XV. Erg lang genieten van de terugkeer van de Bourbons kon Frankrijk niet. Lodewijk XVIII moest een jaar later zijn troon verlaten, omdat Napoleon onderweg was naar Parijs. Hij vluchtte naar Gent.

Honderd Dagen - Huis Bonaparte (1815)

Monarch		Regeringsperiode	Dynastie	Opmerkingen
	Napoleon I Napoléon le Grand	1815	Bonaparte	Keizer door staatsgreep. Na zijn terugkeer van Elba heroverde hij de Franse troon, waarop bijna alle Europese landen hem de oorlog verklaarden. Alleen het Koninkrijk Napels was zijn bondgenoot. Na de Slag bij Waterloo had Napoleon nog hoop dat hij zijn troon zou kunnen redden. Napoleon en zijn broer Lucien wilden het parlement ontbinden en Napoleon tot dictator laten verklaren. Voor dit plan kregen de Bonapartes echter geen enkele steun, en op 22 juni deed Napoleon ten gunste van zijn zoon Napoleon II nogmaals afstand van de troon. Pas op 15 juli 1815 gaf hij zich te Rochefort over aan de Britten. De Britten verbanden hem naar het Zuid-Atlantische eiland Sint-Helena, waar hij in 1821 stierf.
	Napoleon II Napoléon l'Aiglon	1815	Bonaparte	Was niet daadwerkelijk keizer der Fransen. Hij werd door zijn vader benoemd tot keizer. Hij voerde de titel keizer van 22 juni 1815 tot gedwongen troonsafstand op 7 juli. De Franse Kamers besloten op 8 juli om Lodewijk XVIII opnieuw te benoemen tot koning van Frankrijk. In 1830 hoopte hij met steun van Klemens von Metternich alsnog keizer van Frankrijk te worden. Metternich gebruikte zijn aanwezigheid alleen om koning Lodewijk Filips ertoe te dwingen de Julirevolutie tot Frankrijk te beperken. Hij overleed in Schloss Schönbrunn te Wenen.

Restauratie - Huis Bourbon (1815-1830)

Monarch		Regeringsperiode	Dynastie	Opmerkingen
	Lodewijk XVIII Louis le Gros	1815-1824	Bourbon	Zijn eerste koningschap was van 11 april 1814 tot 20 maart 1815. Hij was een jongere zoon van Dauphin Lodewijk Ferdinand en Dauphine Maria Josepha van Saksen, een dochter van koning Augustus III van Polen. Zijn vader was de oudste zoon van koning Lodewijk XV. Erg lang genieten van de terugkeer van de Bourbons kon Frankrijk niet. Lodewijk XVIII moest een jaar later zijn troon verlaten, omdat Napoleon onderweg was naar Parijs. Hij vluchtte naar Gent.
	Karel X Charles Philippe	1824-1830	Bourbon	Kleinzoon van Lodewijk XV en jongere broer van Lodewijk XVI en Lodewijk XVIII.

Julimonarchie - Huis Orléans (1830-1848)

Monarch		Regeringsperiode	Dynastie	Opmerkingen
	Lodewijk Filips Louis-Philippe le Roi-Bourgeois	1830-1848	Orléans	Hij was een nakomeling van hertog Filips I van Orléans, en daarmee ook van koning Lodewijk XIII. Hij huwde met Marie Amélie, prinses der Beide Siciliën. Hij werd in 1830 door de Kamer van Afgevaardigden benoemd tot koning. Zijn regering begon goed (vandaar ook zijn bijnaam), maar hij deed in 1848 afstand van de troon en vluchtte naar Engeland.

Tweede Franse Keizerrijk - Huis Bonaparte (1852-1870)

Monarch		Regeringsperiode	Dynastie	Opmerkingen
	Napoleon III Napoléon	1852-1870	Bonaparte	Keizer door staatsgreep. Hij huwde Eugénie de Montijo, en werd vader van Napoleon Eugène, de Prince Impérial. Evenals vele voorgangers moest ook Napoleon III afstand doen van de troon. Dit gebeurde na de vernederende overwinning van Pruisen tijdens de Frans-Duitse Oorlog. Hij vluchtte naar Engeland en stierf te Londen. Er was korte tijd sprake van een huwelijk tussen de Prince Impérial en de jongste dochter van koningin Victoria van het Verenigd Koninkrijk, prinses Beatrice.

Engelse aanspraken op de Franse troon 1337-1801

Alle Engelse koningen van Edward III tot en met George III noemden zich ook 'Koning van Frankrijk' en velen werden ook als zodanig gekroond. Ook was in de heraldiek van het Britse koningshuis in het wapenschild naast de drie Engelse leeuwen een kwartier ingeruimd voor de Franse lelie. Toen Filips VI de Franse leengoederen in Aquitanië verbeurd verklaarde, achtte de heer van Aquitanië, Edward III, zich niet alleen ontslagen van zijn eed van trouw als leenman aan de Franse koning, maar omdat hij een kleinzoon was van Filips de Schone eiste hij bovendien de Franse troon voor zich op. De opbrengsten van de handel tussen Aquitanië en Engeland waren te belangrijk om door beide partijen genegeerd te worden. Het conflict dat volgde was de Honderdjarige Oorlog. Ook na het einde van de Honderdjarige Oorlog in 1453 bleven Engelse koningen zich koning van Frankrijk noemen. Pas toen in 1801 het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland werd gesticht, liet George III zijn aanspraak op de Franse troon vervallen.

Zie ook

Mediabestanden

• Geschiedenis van Frankrijk
• Stamboom van het Franse koningshuis

Bronnen, noten en/of referenties

1. Istvan Bejczý, Een kennismaking met de middeleeuwse wereld (2004) 54.