Van 2003 tot 2011 woonde hij weer in Amsterdam. Over zijn ervaringen als journalist in het Midden-Oosten schreef hij het boek Het zijn net mensen. Dit boek gaat over de onmogelijkheid van goede, objectieve journalistieke berichtgeving in het Midden-Oosten. De problemen die hij beschrijft gaan tevens over de onmogelijkheid van vrijuit spreken in dictaturen en de kracht van propaganda. Hiervoor ontving hij in 2006 de Dick Scherpenzeel Prijs en in datzelfde jaar werd hij uitgeroepen tot Journalist van het Jaar. In 2007 won hij de NS Publieksprijs en in 2010 de Prix des Assises du journalisme, de eerste keer dat deze prijs naar een niet-Fransman ging.[4]
Luyendijk, die al vanaf 2007 incidenteel Met het Oog op Morgen presenteerde, was van maart 2010 tot en met 27 januari 2011 de vaste presentator van de maandageditie van dit radioprogramma. Vanaf eind januari 2010 bekleedde Luyendijk als gasthoogleraar enkele maanden de Leonardoleerstoel aan de Universiteit van Tilburg.[5] In 2010 hield hij de Kees Lunshoflezing, met als resultaat het boek Je hebt het niet van mij, maar...: een maand aan het Binnenhof.
In 2011 verhuisde Luyendijk met zijn gezin naar Londen, waar hij ruim twee jaar voor The Guardian werkte en vanuit antropologisch perspectief een blog over de financiële wereld van de Londense City ging bijhouden.[6][7] Het avontuur resulteerde in 2015 in het boek Dit kan niet waar zijn: onder bankiers, waarvan de conclusie is dat de instellingen die ervoor moeten zorgen dat de economie functioneert de wereld in de afgrond kunnen doen storten. In 2015 werden er van het boek 306.866 exemplaren verkocht. Het was daarmee het best verkochte boek van dat jaar.[8]
Boek De zeven vinkjes
In 2022 publiceerde Luyendijk het boek De zeven vinkjes - Hoe mannen zoals ik de baas spelen. Het boek gaat over de "machtspositie van mannen zoals ikzelf", de "zeven kenmerken die maken dat wij steeds weer in de dominante groep zitten":[9][1]
man
wit
hetero
minstens één in Nederland geboren ouder
minstens één ouder met een hoge opleiding, een goed inkomen, een zekere maatschappelijke status of cultureel kapitaal
zelf een vwo-opleiding afgerond (gymnasium of atheneum, of de voorloper van die laatste, de Hogere Burgerschool (HBS))
zelf een universitaire opleiding afgerond
Luyendijk betoogt dat het mensen met deze zeven kenmerken aan een belangrijke levenservaring ontbreekt die anderen wel hebben: ze worden niet stelselmatig uitgesloten, krijgen vaak het voordeel van de twijfel en hoeven zich niet anders voor te doen om hun achtergrond te verdoezelen. Ze krijgen te horen 'als je maar jezelf bent en alle kansen grijpt die je krijgt dan kom je er wel', en voor hen klopt dat ook, maar voor mensen die niet aan alle zeven kenmerken voldoen klopt dat niet.[1][10]
Het boek werd door Uitgeverij Pluim uitgebracht op 4 februari 2022[11] en stond vanaf de eerste week in De Bestseller 60, waar het 29 weken bleef staan, met als hoogste positie de tweede plaats.[12]
Luyendijk werkte mee aan Het maakbare nieuws: antwoord op Joris Luyendijk: buitenlandcorrespondenten over hun werk onder redactie van Monique van Hoogstraten en Eva Jinek (2008, Uitgeverij Balans, ISBN 9789050189187)
Bestseller 60
Boeken met noteringen in de Nederlandse Bestseller 60
↑ abcSara Berkeljon (4 februari 2022). Interview - 'Ik zeg: we moeten het gaan hebben over de mannetjes zoals Joris Luyendijk'. Gearchiveerd op 6 maart 2022. Volkskrant Magazine 23 (1065): 14-22 "Het probleem was niet dat ik geen kansen kreeg, het probleem was dat wat ik deed nauwelijks werd opgemerkt. Ik kreeg nooit het voordeel van de twijfel. Gaandeweg begon ik te beseffen hoe vaak in Nederland iemand een risico met mij heeft genomen. (...) Ik vond dat er een woord nodig was voor mannen zoals ik, mannen die niet kunnen weten hoe het is kwetsbaar te zijn omdat ze tot de dominante groep behoren. (...) Het zelfbeeld van Nederland is: bij ons is ongelijkheid geen probleem, want iedereen heeft gelijke kansen. Maar dat is niet zo. (...) Ik hoorde na die lezingen bij bedrijven vaak: wil je dit alsjeblieft opschrijven, want nu jij het zegt, dringt het door tot mijn collega’s."
↑Joris Luyendijk, De besten aan de top? Wij hadden alles mee en niks tegen. NRC Handelsblad (4 februari 2022). Gearchiveerd op 10 februari 2022. Geraadpleegd op 27 maart 2022. “zeven kenmerken die maken dat wij steeds weer in de dominante groep zitten. Wij zijn man, wit en hetero – dus discrimineren kun je ons niet. Wij hebben minstens één in Nederland geboren ouder – dus ons aanpassen aan een andere cultuur hoeven wij niet. Wij hebben tevens minstens één ouder met een hoge opleiding dan wel een goed inkomen, of een zekere maatschappelijke status (als bijvoorbeeld directeur, raadslid of dominee) of cultureel kapitaal. Zo verkeren wij al in onze jeugd in de hogere middenklasse en hebben we bij onze zelfontplooiing de wind stevig in de rug. Mede daardoor voltooiden we de meest prestigieuze opleiding van het land, namelijk atheneum of zelfs gymnasium, en universiteit. Ook op ons opleidingstype kun je ons dus niet 'pakken'.”
↑Dries Muus, Joris Luyendijk maakt pijnlijk duidelijk: de elite, dat zijn de anderen. Het Parool (5 februari 2022). Gearchiveerd op 24 januari 2023. Geraadpleegd op 24 januari 2023. “Luyendijk laat overtuigend zien hoe breed de kloof is tussen de zeven-vinkjes en de minder geprivilegieerden, tussen de paar procent van de beroepsbevolking die alles mee heeft en de overgrote meerderheid daaromheen.”
↑Zevenvinkjesmannen. Het Financieele Dagblad (19 februari 2022). Gearchiveerd op 24 januari 2023. Geraadpleegd op 24 januari 2023. “Luyendijk analyseert glashelder waarom mannen zoals hij het nog altijd voor het zeggen hebben.”
