Fokker F.VII

Fokker F.VII
Fabrikant	Fokker
Lengte	14,50 m
Spanwijdte	21,71 m
Stoelen voor passagiers	8
Motoren	3 × Wright J-6 Whirlwind 9-cylinder luchtgekoelde stermotor, 220 kW (300 pk) elk (Trimotor versie)
Kruissnelheid	178 km/h
Status	Historisch
Portaal	Luchtvaart

De Fokker F.VII is een hoogdekker passagiersvliegtuig gebouwd door de Nederlandse vliegtuigbouwer Fokker en zijn Amerikaanse dochteronderneming Atlantic Aircraft Corporation. De eerste vlucht vond plaats op 11 april 1924. De F.VII is door verschillende vliegtuigbouwers in licentie geproduceerd.

Ontwerp en ontwikkeling

Het eerste ontwerp van de F.VII kwam van de hand van Walter Rethel en was een verdere ontwikkeling op de Fokker F.V. Anthony Fokker verbeterde het ontwerp door het toestel van twee extra motoren te voorzien. Dit was tevens de configuratie waarin het meedeed aan de Ford Reliability Tour in 1925, die het won. Gevolg was dat alle modellen van de F.VII vanaf dat moment drie motoren kregen, waardoor het vliegtuig bekend werd onder de naam Fokker Trimotor.

Operationele geschiedenis

De Fokker die plaats bood aan acht tot twaalf passagiers was de keus van menig luchtvaartmaatschappij, zowel in Noord-Amerika als in Europa. Samen met de vergelijkbare Ford Trimotor domineerde de F.VII de Amerikaanse markt in de late jaren ’20. Toch kwam er snel een einde aan de populariteit van de F.VII na de dood van de Notre Dame Football coach Knute Rockne in een vliegtuigongeluk van TWA-vlucht 599 in een Fokker F.10 in 1931. Het daaropvolgende onderzoek, dat problemen blootlegde met Fokkers Multiplex-laminaat constructie, resulteerde in een verbod van dit vliegtuig voor commerciële vluchten en de opkomst van geheel metalen vliegtuigen zoals de Boeing 247 en de Douglas DC-2.

De eerste vlucht naar Nederlands-Indië

Met de F.VII werd in 1924 voor het eerst een vlucht van Nederland naar Nederlands-Indië uitgevoerd. Om die te organiseren werd het "Comité vliegtocht Nederland - Indië" opgericht. Het vliegtuig dat gebruikt werd, de H-NACC, was afkomstig van de KLM. De bemanning bestond uit de vliegers Jan Thomassen à Thuessink van der Hoop (KLM) en Van Weerden Poelman (Luchtvaartafdeeling) en de boordwerktuigkundige Van den Broeke. De vlucht begon op 1 oktober 1924 op Schiphol. Twee dagen later werd de tocht hardhandig onderbroken als gevolg van een motorstoring. Er moest een noodlanding worden uitgevoerd nabij Philippopel (Plovdiv) in Bulgarije. Het vliegtuig liep lichte schade op en kon gerepareerd worden, maar de motor moest worden vervangen. Onder de lezers van het tijdschrift "Het Leven" werd een inzameling gehouden en daarmee kon een nieuwe motor gekocht worden. Op 2 november 1924 kon de tocht worden voortgezet. Op 23 november werd geland in Muntok, en op 24 november werd het einddoel Batavia bereikt. Hier wachtte de bemanning een enthousiaste ontvangst.

De H-NACC is na een aantal lokale vluchten gedemonteerd en met een stoomschip van de Koninklijke Rotterdamsche Lloyd terug naar Nederland gebracht. Op 9 juli 1926 ging de machine bij een ongeval in dichte mist verloren bij Wolvertem (België).

Luchtvaartpioniers

De F.VII is gebruikt door menig luchtvaart pionier:

Van 1926 tot 1928 maakte de Australische Poolonderzoeker Hubert Wilkens meerdere vluchten naar de Noordpool. Op de Detroit Arctic Expedition maakte hij gebruik van een F.VIIa en een F.VIIb/3m. De ondernemingen met de piloot Carl Ben Eielson verliepen allesbehalve voorspoedig.
Richard E. Byrd claimde over de Noordpool te hebben gevlogen in de Fokker F.VIIb/3m Josephine Ford op 9 mei 1926, enkele dagen voordat Roald Amundsen dit bewerkstelligde in zijn luchtschip Norge.
De twee luitenants Lester Maitland en Albert Hegenberger van de U.S. Army Air Corps maakten met de Fokker C-2 Bird Of Paradise in juni 1927 een vlucht van het Amerikaanse vasteland naar Hawaï.
Richard E. Byrd, Bernt Balchen en twee anderen vlogen in juni 1927 in de Fokker C-2 America over de Atlantische Oceaan naar Frankrijk, waar ze op het strand een noodlanding maakten. Dit was de derde succesvolle zwaarder-dan-lucht oversteek over de Atlantische Oceaan.
Luitenant-kolonel ‘Dan’ Minchin, kapitein Leslie Hamilton en Prinses Loewenstein-Wertheim probeerden op 31 augustus 1927 in hun F.VIIa St.Raphael als eersten de Atlantische Oceaan over te steken van oost naar west. Hun lot is nog steeds onbekend.
Charles Kingsford Smith’s F.VIIb/3m Southern Cross was het eerste vliegtuig dat de Grote Oceaan overstak van de Verenigde Staten naar Australië in juni 1928 in drie etappes van Oakland, Californië naar Brisbane. Verder was de Southern Cross de eerste die de Tasmanzee overstak naar Nieuw-Zeeland en terug in september hetzelfde jaar.
Amelia Earhart werd de eerste vrouw die de Atlantische Oceaan overstak op 17 juni 1928 als een passagier aan boord van de F.VIIb/3m Friendship.
Een groep van U.S. Army Air Corps piloten onder leiding van majoor Carl Spaatz zette met de C-2 Question Mark boven Los Angeles een record van meer dan 150 uur achtereen doorvliegen van 1 januari tot 7 januari 1929. Het doel van de missie was experimenteren met het bijtanken in de lucht.

Versies

Bioscoopjournaal uit 1929. Een groep jongens en meisjes in Volendamse klederdracht maakt een vlucht in een Fokker F.VII van de KLM vanaf vliegveld Schiphol. Ook beelden van in het vliegtuig en vanuit de lucht.

F.VII: eenmotorig transportvliegtuig, een totaal van 5 gebouwd, alle voor de KLM
F.VIIa: eenmotorig transportvliegtuig, een klein stukje groter dan de originele F.VII met nieuwe vleugels en landingsgestel. Vloog voor het eerst op 12 maart 1925. De eerste F.VIIa had een Packard Liberty motor, met 310 kW (420 pk) vermogen. De andere 39 F.VIIa’s hadden meestal een Bristol Jupiter stermotor of een Pratt & Whitney Wasp motor.
F.VIIa/3m: De F.VIIa/3m was de eerste versie van de F.VII met drie motoren, in plaats van een. De twee extra motoren werden onder de vleugels gehangen. De eerste vlucht vond plaats op 4 september 1925. De twee eerste toestellen van dit type waren identiek aan de F.VII (met uitzondering van het aantal motoren), de toestellen die erna werden geproduceerd hadden een romp van tachtig cm langer en werden aangedreven door Wright J-4 Whirlbird stermotoren. Waarschijnlijk zijn er slecht achttien stuks van dit type gebouwd, waar veel “gewone” F.VIIa’s werden verbouwd tot F.VIIa/3m’s.
F.VIIb/3m: Hoofdproductie versie met een grotere spanwijdte, 154 stuks gebouwd inclusief de licentiebouw.
F.10: Amerikaanse passagiersversie, vergroot zodat er twaalf passagiers mee kunnen.

Licentieproducties

Atlantic Aircraft Corporation
Avia: 18 stuks gebouwd
Avro: 14 stuks gebouwd als Avro 618 Ten
KLM: 4 stuks gebouwd door de Technische Dienst
Plage & Laśkiewicz: 11 passagiersvliegtuigen en 20 bommenwerpers doorontwikkeld door Jerzy Rudlicki
3 stuks gebouwd in Italië als IMAM Ro.10
1 stuks gebouwd in Spanje

Gebruikers

Civiele gebruikers

België
- SABENA – 28 F.VII’s
Denemarken
- Det Denske Luftfartselskab – 3 F.VIIa’s
Frankrijk
- CIDNA – 7 F.VIIa’s
- STAR – 1 F.VIIa
Hongarije
- MALÉRT – 2 F.VIIa’s
Nederland
- KLM – 5 F.VII’s en 15 FVIIa’s
Polen
- Aero – 6 F.VIIa’s voor een korte periode in 1928, in januari 1929 gingen alle toestellen naar LOT Polish Airlines
- LOT Polish Airlines – 6 F.VIIa’s en 13 F.VIIb’s tussen 1929 en 1939
Verenigde Staten
- American Airways
- Pan Am – F.VIIb’s
- TWA
Zwitserland
- Swissair – 1 F.VIIa en 8 F.VIIb

Militaire gebruikers

Finland – 1 F.VIIa
Joegoslavië
Kroatië
Nederland – 3 F.VIIa bommenwerpers
Polen – 21 F.VIIb’s (waarvan 20 in licentie gebouwd)
Spanje – 7 F.VII’s
Tsjechoslowakije
Verenigde Staten
- United States Army
- United States Navy en United States Marine Corps

Specificaties (F.VIIb/3m)

Fabriek: Fokker
Rol: Passagiersvliegtuig
Bemanning: 2
Passagiers: 8
Lengte: 14,50 m
Spanwijdte: 21,71 m
Vleugelprofiel: wortel: Goettingen 386; tip: Goettingen 388
Vleugeloppervlak: 67,6 m²
Leeg gewicht: 3100 kg
Maximum gewicht: 5300 kg
Motor: 3 × Wright J-6 Whirlwind 9-cylinder luchtgekoelde stermotor, 220 kW (300 pk) elk
Propeller: tweeblads
Eerste vlucht: 24 november 1924
Aantal gebouwd: 200+ (1925-1932)
Voorganger: Fokker F.V
Opvolger: Fokker F.X