David Graeber

David Graeber (2015)

David Graeber (New York, 12 februari 1961 - Venetië, 2 september 2020) was een Amerikaanse antropoloog en anarchistisch activist. Hij wordt door vakgenoot Maurice Bloch omschreven als wereldwijd de beste theoreticus in de antropologie.^[1]

Leven en werk

Graeber volgde voortgezet onderwijs aan de Phillips Academy in Andover, Massachusetts. Hij promoveerde in de antropologie op de uitkomsten van veldwerk op Madagaskar (dissertatie: The Disastrous Ordeal of 1987: Memory and Violence in Rural Madagascar). Een centraal thema in zijn werk is de manier waarop verschillende samenlevingen (economische of andere) waarde toekennen aan goederen, diensten of principes, en in het verlengde daarvan, hoe ze omgaan met geld en schulden. Over dit thema schreef hij het boek Schuld: de eerste 5000 jaar (Nederlandse uitgave 2012; oorspronkelijke titel Debt: The First 5,000 Years, 2011), dat vooral de relatie tussen schuld en macht analyseert.

Vanaf 1998 was Graeber verbonden aan Yale University, die hem echter in 2005 om onduidelijke redenen geen contractverlenging aanbood; collega's vermoedden politieke motieven en startten een petitie om Yale op andere ideeën te brengen, maar slaagden daar niet in. In 2008 vertrok Graeber naar Goldsmiths College, waar hij tot 2013 lesgaf. In 2013 werd hij hoogleraar aan de London School of Economics (LSE).^[1]

Maatschappelijk engagement

Graeber omschreef zijn maatschappijvisie als "anarchisme met een kleine 'a'": een streven naar een staatloze samenleving met directe democratie, zonder blauwdruk van hoe die eruit moet zien. Dat een dergelijke samenleving mogelijk is, toont volgens Graeber de praktijk die hij op Madagaskar aantrof, waar het gezag van de overheid vrijwel afwezig is terwijl de samenleving gewoon blijft draaien.^[2] Graeber kreeg wereldwijde bekendheid door zijn organiserende rol in de protestbeweging Occupy Wall Street (2011)^[2] en was medeverantwoordelijk voor de leuze We are the 99% ("wij zijn de 99%") die deze beweging hanteerde.^[3]

Een van de specifieke thema's die terugkomen in Graebers opiniërende werk is de macht die schuldeisers, dus de financiële sector, in de hedendaagse economie hebben over burgers. In Schuld pleit hij voor een systeem van kwijtschelding, zoals die ook in vrijwel alle voor-kapitalistische maatschappijen bestaan heeft. Zijn standpunt hierover werd bekritiseerd door Thomas Piketty, die erop wees dat kwijtschelding ten koste gaat van de uiteindelijke schuldeisers, kleinvermogenden, en niet de financiële instellingen die het stelsel in stand houden.^[4]

Een ander thema van Graeber is de noodzaak van radicale arbeidstijdverkorting (een nooit ingeloste belofte van John Maynard Keynes) en een basisinkomen, samen bedoeld om zinloos bureaucratisch werk (bullshit jobs) uit de wereld te helpen.^[5][6] Onder bureaucratie verstaat hij niet alleen de overheid (een "rechtse misvatting") maar ook alle regels en papierwerk die de vrije markt over consumenten uitstort.^[3]

Bibliografie

• Toward an Anthropological Theory of Value: The False Coin of Our Own Dreams, 2001
• Fragments of an Anarchist Anthropology, 2004
• Lost People: Magic and the Legacy of Slavery in Madagascar, 2007
• Possibilities: Essays on Hierarchy, Rebellion, and Desire, 2007
• Direct Action: An Ethnography, 2009
• Debt: The First 5000 Years, 2011 (Nederlandse vertaling Schuld, de eerste 5000 jaar. Amsterdam, 2012)
• Revolutions in Reverse: Essays on Politics, Violence, Art, and Imagination, 2011
• The Democracy Project: A History, a Crisis, a Movement, 2013
• The Utopia of Rules: On Technology, Stupidity, and the Secret Joys of Bureaucracy, 2015
• On Kings, 2017 (met Marshall Sahlins)
• Bullshit Jobs: A Theory, 2018 (Nederlandse vertaling Over zinloos werk; waarom het toeneemt en hoe we het kunnen bestrijden. Amsterdam 2018)
• The Dawn of Everything: A New History of Humanity, 2021 (met David Wengrow)

Bestseller 60

Boeken met noteringen in de Nederlandse Bestseller 60	Jaar van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen[7]
Het begin van alles	2022	06-04-2022	13	24	in samenwerking met David Wengrow

Bronnen, noten en/of referenties

1. "When scholarship and politics collided at Yale." The New York Times, 28 december 2005.
2. Koen Haegens, ‘Bureaucratie is het water waarin we zwemmen’. De Groene Amsterdammer (6 augustus 2014). Gearchiveerd op 30 september 2022.
3. Stuart Jeffries, David Graeber interview: ‘So many people spend their working lives doing jobs they think are unnecessary’. The Guardian (21 maart 2015). Gearchiveerd op 26 mei 2023.
4. David Graeber en Thomas Piketty, Soak the Rich. The Baffler no. 25 (2014). Gearchiveerd op 18 april 2023.
5. David Graeber, On the Phenomenon of Bullshit Jobs. STRIKE! (17 augustus 2013).
6. R.A., Labour markets: On "bullshit jobs". The Economist (21 augustus 2013). Gearchiveerd op 8 januari 2018.
7. De Bestseller 60 | David Graeber. DeBestseller60.nl (2022). Geraadpleegd op 19 juni 2024.