Actor-netwerktheorie (Actor-Network Theory), vaak afgekort als ANT, of sociologie van de translatie, is een benadering binnen de sociale wetenschappen die sociale fenomenen analyseert als (sociale) netwerken waarin de klassieke tegenstelling tussen actieve personen en passieve objecten in twijfel wordt getrokken. Een van de bekendste stellingen is dan ook dat ook niet-menselijke elementen een vorm van agency (handelingspotentieel) kunnen bezitten binnen een netwerk. Daarom wordt ook de term 'actant' gebruikt als meer neutrale verzamelterm voor al deze actoren. Verder kan de benadering ook beschreven worden als een 'materieel-semiotische' methode, die zich toelegt op relaties die tegelijkertijd materieel, namelijk tussen dingen, en semiotisch, namelijk tussen concepten, van aard zijn.
Vanaf 2000 is er ook bij een reeks auteurs werkzaam in ANT, zoals Callon, Law en Donald MacKenzie, de link gelegd met de notie van performativiteit van kennis. Hiermee wordt verwezen naar het gegeven dat kennis niet simpelweg feiten vaststelt, maar deze feiten zelf actief mee produceert. Door auteurs als Callon en MacKenzie is dit bijvoorbeeld in verre mate bestudeerd op vlak van economie: economen stellen niet simpelweg de economische realiteit vast, maar produceren de economische realiteit ook mee door hun theorieën.
Literatuur
(en) Callon, M. (1986) "Some elements of a sociology of translation," pp. 196-223 in Law, J. (ed.) Power, action and belief: a new sociology of knowledge? London: Routledge.
(en) Latour, B. (1996). "On actor-network theory. A few clarifications plus more than a few complications," Soziale Welt, 47, pp. 369-381.
(en) Law, J. (1992) "Notes on the theory of the actor-network: Ordering, strategy, and heterogeneity," Systems practice, 5 (4), pp. 379-393.
(en) Latour, B. (2005). Reassembling the Social: An Introduction to Actor-Network-Theory. Oxford: Oxford University Press.
