Het Achterhoeks is een Nedersaksische streektaal die gesproken wordt in de Achterhoek (Gelderland , ten oosten van de IJssel ).
In de streektaal zijn veel varianten. In het noorden en oosten lijkt het Achterhoeks sterk op het Twents of Sallands . De dialecten in het westen worden wel tot het Oost-Veluws gerekend.[ 2]
Carnivaal in Silvolde , AchterhoekDe vervoegingen van werkwoorden zijn anders dan in het Nederlands ; de meervoudsvorm is altijd gelijk aan de 2e persoon enkelvoud:
Tegenwoordige tijd
enkelvoud:
ik loope
i-j loopt
hee löp meervoud:
wi-j loopt
i-j loopt - jullie loopt
zie loopt
Verleden tijd
ik leepe
i-j leep'n (dow leepste)
hee leep
wi-j leep'n
i-j leep'n - jullie leep'n
zie leep'n Het voltooid deelwoord krijgt het prefix e- , in plaats van het Standaardnederlandse ge- (bijvoorbeeld 'elopen').
Umlaut
Een ander kenmerk is de umlaut bij verkleinwoorden en meervoudsvormen (vergelijkbaar met het Duits ):
hond - hundjen (hundeken) - hunde
hand - hendjen - hende
moes ("muis") - muusken - muuze
man - menneken - mansleu En de 3e/4e naamval is soms te horen:
1e naamval (onderwerp) 'De man / de vrouwe steet veur 't huus' (De man/de vrouw staat voor het huis)
3e en 4e naamval 'Den breef is veur d'n man / de vrouwe' (Die brief is voor de man / de vrouw)
Onzevader
Winterswijk -Wenters(wiek)
Unzen Vader in de hemeln,
laot dienen name eheiligd worden;
laot dien könninkriek kommen;
laot dienen wille gebeuren
op de earde zo as in den hemel.
Gaef uns no uns dageliks brood
en vergaef uns unze scholden
zo as ok wi-j vergaevet
wel bi-j uns in de schold staot;
en breng uns neet in verzeuking,
maor maak uns vri-j van 't kwaod.
Want van Di-j is 't könninkriek
en de krach en de gloarie
no en alle dage.
Amen.
Zie ook
Externe links
Referentie
↑ H. Bloemhof Taaltelling Nedersaksisch (2005)
↑ Taalkaart
