De abdij speelde in 1789-1790 een rol in de Brabantse Omwenteling tegen de regering van de Oostenrijkse Nederlanden door het ronselen en bewapenen van troepen. Na het neerslaan van de opstand werden de bezittingen van de abdij in beslag genomen. In diezelfde periode bood de abdij tijdelijk onderdak aan het bronnenmateriaal van de bollandisten.
In 1796 kwam aan de abdij een voorlopig einde, toen Fransen tijdens de revolutie de norbertijnen uit het complex verdreven. Hierna werd de abdij verkocht en werd een deel van de gebouwen gesloopt, waaronder ook de kerk. Bij deze revolutie ging tevens de beiaard in de abdijtoren van Pierre Hemony, gegoten in Gent in 1657/58, ten onder. In 1838 werd de orde heropgericht, om twee jaar later terug te keren naar Tongerlo.[1]
Op 23 december 2009 werd bekend dat de Vlaamse minister van Onroerend ErfgoedGeert Bourgeois een premie van 723.042 euro zou toekennen voor de restauratie van de norbertijnenabdij in Tongerlo. Deze premie zou aangewend worden voor de restauratie van de omwalling, die te kampen had met funderings- en stabiliteitsproblemen.
Wapen van de abdij van Tongerlo.
Wapen van abt Van Nieuweneynde.
Wapen van abt Joannes Geraldi van Sichem.
Laatste Avondmaal
Abt Arnoud Streyters verwierf in 1545 voor 450 Rijnse florijnen een getrouwe kopie van Het Laatste Avondmaal van da Vinci op linnen.[2] Zijn secretaris Scheelen kocht hem uit de nalatenschap van de Antwerpse koopman Jean le Grand. Kardinaal Georges d'Amboise had de replica in Italië besteld voor zijn kasteel in Gaillon. Het bijna 34 vierkante meter grote doek (4,24 x 8,02 meter)[3] zou in 1506-07 zijn gemaakt onder toezicht van Da Vinci door zijn leerling Andrea Solari,[4] hoewel aan Solari is getwijfeld.[5] Volgens Amerikaanse experts is het de beste replica van het origineel uit 1498.[6] De hoofden van Jezus en van Johannes worden wel aan Da Vinci zelf toegeschreven omdat er geen schets is onder de verflaag.
Tijdens het Franse bewind werd het doek opgerold en in een graanschuur verstopt, zodat het niet met de andere abdijgoederen kon worden aangeslagen. Het hing tot 1960 in het kerkkoor, waar het de grote brand van 1929 overleefde. In 1966 is voor het doek een museum ingericht, aangebouwd tegen de abtswoning. Na restauratie werd het in 2023 teruggeplaatst in de abdijkerk.[7]
Bezienswaardigheden
Poortgebouw, bestaande uit een 14e-eeuwse onderbouw in romaanse stijl en een 16e-eeuwse bovenbouw in gotische stijl.
De abdij trekt het hele jaar door veel gelovigen en toeristen. Inkomsten worden gehaald uit onder andere een boekhandel, een bakkerij en het Tongerloabdijbier dat voor de abdij gebrouwen wordt door brouwerij Haacht. Vanzelfsprekend kan de getrouwe kopie ofte replica van Het Laatste Avondmaal van da Vinci, die circa 1506-1507 onder toezicht van da Vinci door zijn leerling Andrea Solari geschilderd zou zijn, worden aanschouwd.
Literatuur
Waltman Van Spilbeeck, De abdij van Tongerloo. Geschiedkundige navorschingen, 1888, 651 p.
L. C. Van Dyck (red.), De abdij van Tongerlo. Gebundelde historische studies, 1999, XVI-671 p.