Солунскиот конгрес од 1896 година е првиот конгрес на Македонската револуционерна организација (ТМОРО), а потврда за тоа е сведоштвото на Татарчев кој го нарекува како основачки и законодавен [1]. Конгресот се одржала за време на божиќните празници во 1896 година во Солун, траел три дена, а со него заседавал Христо Татарчев.
Целта на Конгресот
Развојот на организацијата на преден план исфрлила голем број на внатрешни и надворешни прашања, потоа се покажало дека постојните нормативни акти се тесни за понатамошен развој на Македонската револуционерна борба, а истовремено дошло до засилување на странските пропаганди кои носеле опасност за организацијата[2]. Овие, како и други прашања биле разгледани на Солунскиот конгрес.
Делегати на конгресот
На конгресот според Ѓорче Петров присуствувале 15 до 16 души. Од нив се познати имињата на 14 души: Дамјан Груев, Христо Татарчев, Иван Хаџи Николов, Христо Батанџиев, Антон Димитров и Ѓорче Петров како членови на Централниот Комитет. Додека како прествници на револуционерните реони присуствувале: Гоце Делчев - Штип, Пере Тошев - Битола, Христо Матов - Скопје, Петар Поп Арсов - Прилеп, Велко Думев - Велес, Кирил Прличев - Воден, Благој Калејчев - Сер и Христо Поп Коцев како претставник на Одрин.
Прашањата кои биле разгледани
На почетокиот од конгресот, раководителите поднеле извештаии за состојбите во своите реони , а потоа биле разгледани следните прашања: 1. Администартивно - територијалната поделаба на организациионата територија, 2. Начинот на коресподенција, 3. Централизација или децентрализација на организацијата, 4. Односот кон останатите етнички групи во Македонија, 5. Статусот на Одрин и Цариград, 6. Прием на жените во организацијата, 7. Односот кон Врховниот комитет, 8. Односот кон егзархиската групација, 9. Односот кон странските пропаганди, 10. Преточување на конгресните одлуки во нов Устав и Правилник [3].
Одлуки на Солунскиот конгерс
Организацијата од овој конгрес излегла со ново име:
Тајна македоно - одринска револуционерна организација (ТМОРО)[3][4]
Во врска со останатите прашања било одлучено дека:
1. Организациската територија да се подели на 7 окрузи: Солунски, Битолски, Скопски, Велешко - Тиквешки, Струмичко - Џумајски, Штипски и Одрински. [5]
2. Прилеп и Цариград имаат право дирекно да кореспондираат со ЦК, додека пак Централниот комитет со внатрешноста на Македононија кореспондира преку окрузите и затоа било решено ЦК да има посебни шифри за комуникација со окрузите, посебни за комуникација меѓу ЦК и Задграничните претставници, а окрузите имаат посебни шифри за комуникација меѓу себе.
3. Во врска со децентрализцијата, бил одбиен предлогот на Пере Тошев окрузите да имаат посебни печати.
4. Било решено во организацијата да можат да членуваат сите без разлика на верата и народноста и дека делото ќе има чист македонски карактер.
5. За Одринско било решено да биде третирано оделно од Македонија, но Македонија и Одринско претставуваат единствена кауза преку извојување на автономија за двете области.
6. По прашањето за вклучување на жените во организацијата било решено самите реоните да одлучуваат.
7. Тенденцијата на Врховниот комитет да се наметне над ЦК на организацијата и да ја претвори во орудие за остварување на своите цели, била оценета како опасна по целото македонско ослободително дело и да се заземе став да се разубедува ВК да ја напушти таквата тенденција.
8. Било решено да биде отворено Задгранично претставништво во Софија кое ќе има задача да ја претставува организацијата и да застане пред надворешните посегања.
9. Во врска со проегзархиските групи во Македонија, било истакнато дека портите на организацијата се отворени за секого кој ќе ги прифати начелата на организацијата.
10. Ставот кој организацијата го зазела кон странските пропаганди се гледа во членот 2. од уставот на ТМОРО во кој се истакнува дека: Тајната Македонско - Одринска Револуционерна Организација има за цел да ги сплоти во едно цело сите незадоволни елементи во Македонија и Одринско, без разлика на народноста, извојување преку револуција полна политичка автономија за тие две области
11. На крајот било решено Гоце Делчев и Ѓорче Петров да го изработат новиот устав и правилник врз основа на конгресните одлуки. [6][7][8].
Значењето на Солунскиот конгрес од 1896 година
По Солунскиот конгрес започнува нова фаза на македонското револуционерно и национално ослободително движење. Со широкото отворање на организациските врати за сите незадоволни елементи, се созадле претпоставки за брзо масовизирање на движењето. Организацијата цврсто застанала на патопт на надворешните влијанија, манифестирајќи го принципот за одбрана на самобитноста на Македонија[3]
Извори
- ↑ Д-р, Христо Татарчев, Вътрешна македоно-одринска революционна организация като мит или реалност, Цочо Биљарски и Валентин Китанов, София, 1995
- ↑ Ванчо Ѓорѓиев, Петар Поп Арсов - прилог кон проучувањето на македонското националноослободително движење, Скопје, 1997
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Ванчо Ѓорѓиев, Слобода или Смрт, Македонското националноослободително дело во Солунскиот вилает 1893-1903 година, Институт за Историја-Филозофски факултет, Табернакул, Скопје, 2003
- ↑ Бугарскиот историчар Константин Пандев смета дека во 1896 година е донесен првиот устав на организацијата и според него организацијата на Солунскиот конгрес го добила името Бугарски македоно - одрински комитети (Пандев, К. "Устави и правилници на ВМОРО преди Илинденско-Преображенското въстание, Исторически преглед, 1969, кн. I, стр. 68—80.), што е неприфатливо за голем дел од македонските историчари, ( Ванчо Ѓорѓиев, Слобода или Смрт...)
- ↑ Треба да се истакне дека во праксa егзистирале 6 окрузи: Солунски, Битолски, Скопски, Струмички, Серски и Одрински. Предвидениот Штипски округ не заживела, Велес добил право дирекно да кореспондира со ЦК, а Тиквешкиот реон во 1899 година бил придодаден кон Солунскиот револуционерен округ, а од друга страна од предвидениот Струмичко - Џумајски настанале два округа и тоа Струмичкиот и Серскиот револуционерен округ, П. Константин Национлнотоослободително движение в Македония и Тракия 1893-1093, София, 1979
- ↑ Ѓорче Петров, Спомени
- ↑ Д-р, Христо Татарчев, Вътрешна македоно-одринска революционна организация като мит или реалност, Цочо Биљарски и Валентин Китанов, София, 1995
- ↑ Уставот на ТМОРО
