PROFILBARU.COM

Индиска Плоча
Вид	мала
Површина	11.900.000 км2
Движење1	североисточно
Брзина1	26-36 мм годишно
Опфаќа	Индиски Потконтинент, Индиски Океан, Арапско Море, Хималаи
	1Во однос на Африканската Плоча

Индиска Плоча — помала тектонска плоча што го опчекорува екваторот на источната полутопка. Првобитно била дел од древниот континент Гондвана, а потоа се отцепила од другите делови на континентот пред 100 милиони години и почнала да се движи на север, со себе носејќи ја Островска Индија.^[1] Некогаш била сврзана со соседната Австралиска Плоча образувајќи една Индоавстралиска Плоча; поновите изучувања покажуваат дека овие две плочи се одвоиле пред барем 3 милиони години.^[2] Индиската Плоча ја опфаќа речиси сета Јужна Азија (Индискиot Потконтинент) и дел од Индискиот Океан, вклучувајќи делови од јужна Кина, западна Индонезија,^[3]^[4] и се протега сè до Ладак, Кохистан и Белуџистан, но не ги вклучува.^[5]^[6]^[7]

Движења на плочата

Сè до пред 140 милиони години, Индиската Плоча била дел од суперконтинентот Гондвана, заедно со денешна Африка, Австралија, Антарктикот и Јужна Америка. Гондвана се распаднала кога овие континенти се оддалечиле со различни брзини;^[8] во овој процес се отворил Индискиот Океан.^[9]

Во доцната креда, пред 100 милиони години и по расцепувањето на Гондвана, Индиската Плоча се одвила од Мадагаскар и со тоа се создала Островска Индија. Таа почнала да оди на север во стапка од 20 см годишно,^[8] и се смета дека почнала да се судира со Азија пред 55 милиони години,^[10] во еоценската епоха на кенозоикот. Меѓутоа, некои стручњаци сметаат дека судирот помеѓу Индија и Евроазија се случил многу подоцна, пред 35 милиони години.^[11] Ако судирот се случил пред 55-50 милиони години, Индиската Плоча би пропатувала растојание од 3.000 до 2.000 км, движејќи се побрзо од било која плоча.

Во 2007 г. германски геолози^[8] изложиле мислење дека Индиската Плоча се движела толку бргу поради тоа што таа е двојно потенка (100 км) од другите плочи^[12] кои првично ја сочинувале Гондвана. Плаштовата перјаница која ја распарчила Гондвана може да го стопила долниот дел на Индискиот Потконтинент, што би овозможило побрзо движење и помсетување на подолги растојанија.^[8] Остатоците од оваа перјаница денес ги сочинуваат Марионската (Острови на Принцот Едвард), Кергеленската и Реинионската Врела Точка.^[9]^[13] Како што Индија се движела на север, можно е Индиската Плоча уште повеќе да се истенчувала минувајќи врз врелите точки и магматски истисоци во Деканските и Таџмахалските Трапови.^[9] Постои теорија дека огромните количества на вулкански гасови ослободени при минувањето на Индиската Плоча преку врелите точки играле улога во Кредно-палеогенското изумирање, кое начелно се смета дека е последица од голем астероиден удар.^[14]

Меѓутоа, во 2020 г. геолозите од Оксфордскиот универзитет и Институтот „Алфред Вегенер“ заклучиле дека новите модели на плочно движење покажуваат зголемени брзини кај сите средноокеански гребени за време на доцната креда, што е противречно на тековните теории за тектониката и побивање на хипотезата за истисок од перјаница. Перес-Дијас заклучува дека забрзаното движење на Индиската Плоча е само привид, предизвикан од големите грешки во времеодредувањето на геомагнетниот пресврт околу Кредно-палеогенската граница; во трудот се вели дека ако ја преиспитаме временската скала, ќе видиме дека немало забрзување.^[15]^[16]

Судирот со Евроазиската Плоча долж границата меѓу Индија и Непал создал орогенетски појас кој ги создал Тибетската Висорамнина и Хималаите со натрупување на талогот како земја кога се ора со плуг.

Индиската Плоча моментално се движи североисточно со стапка од 5 см годишно, а Евроазиската Плоча се движи на север со само 2 см годишно. Ова предизвикува изобличување на Евроазиската Плоча, додека пак Индиската Плоча се набива со стапка од 4 мм годишно.

Географија

Западната страна на Индиската Плоча има трансформна граница со Арапската Плоча наречена Овенов Прелом, како и раздвојувачка граница со Африканската Плоча наречена Средноиндиски Гребен. Северната страна на плочата е приближувачка граница со Евроазиската Плоча каде се образувани Хималаите и венецот Хиндукуш, наречена Главен Хималајски Потисок.

Поврзано

Наводи

↑ Oskin, Becky (5 јули 2013). „New Look at Gondwana's Breakup“. Livescience.com. Посетено на 13 јануари 2016.
↑ Stein, Seth; Sella, Giovanni F.; Okai, Emile A. (2002). „The January 26, 2001 Bhuj Earthquake and the Diffuse Western Boundary of the Indian Plate“ (PDF). Geodynamics Series. American Geophysical Union: 243–254. doi:10.1029/GD030p0243. ISBN 9781118670446. Посетено на 25 декември 2015.
↑ Sinvhal, Understanding Earthquake Disasters, p. 52, Tata McGraw-Hill Education, 2010, ISBN 978-0-07-014456-9
↑ Kumar, M. Ravi; Bhatia, S. C. (1999). „A new seismic hazard map for the Indian plate region under the global seismic hazard assessment programme“. Current Science. 77 (3): 447. JSTOR 24102967.
↑ M. Asif Khan, Tectonics of the Nanga Parbat syntaxis and the Western Himalaya, p. 375, Geological Society of London, 2000, ISBN 978-1-86239-061-4
↑ Srikrishna Prapnnachari, Concepts in Frame Design, page 152, Srikrishna Prapnnachari, ISBN 978-99929-52-21-4
↑ A. M. Celâl Şengör, Tectonic evolution of the Tethyan Region, Springer, 1989, ISBN 978-0-7923-0067-0
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 Kind 2007
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 Kumar и др. 2007
↑ Scotese 2001
↑ Aitchison, Ali & Davis 2007
↑ Литосферните корени на Јужна Африка, Австралија и Антарктикот се дебели 300 до 180 км. (Kumar и др. 2007) Погл. и Kumar и др. 2007, figure 1
↑ Meert, J.G.; Tamrat, Endale (2006). „Paleomagnetic evidence for a stationary Marion hotspot: Additional paleomagnetic data from Madagascar“. Gondwana Research. 10 (3–4): 340–348. Bibcode:2006GondR..10..340M. doi:10.1016/j.gr.2006.04.008.
↑ Schulte, Peter; и др. (5 март 2010). „The Chicxulub Asteroid Impact and Mass Extinction at the Cretaceous-Paleogene Boundary“ (PDF). Science. AAAS. 327 (5970): 1214–1218. Bibcode:2010Sci...327.1214S. doi:10.1126/science.1177265. ISSN 1095-9203. PMID 20203042. S2CID 2659741.
↑ Pérez-Díaz, L.; Eagles, G.; Sigloch, K. (2020). „Indo-Atlantic plate accelerations around the Cretaceous-Paleogene boundary: A time-scale error, not a plume-push signal“. Geology. 48 (12): 1169–1173. Bibcode:2020Geo....48.1169P. doi:10.1130/G47859.1.
↑ Andrews, Robin George (14 април 2021). „The New Historian of the Smash That Made the Himalayas“. Quanta Magazine. Посетено на 15 април 2021.