Златари

Златари
Куќи во северниот дел на селото
Златари Местоположба на Златари во Македонија Златари на карта
Координати 41°7′2.64″N 21°3′46.8″E
Општина	Ресен
Население	72 жит. (поп. 2021)[1]
Шифра на КО	23014
Златари на општинската карта Атарот на Златари во рамките на општината
Златари на Ризницата

Златари — село во Општина Ресен, во областа Преспа, во околината на градот Ресен.

Географија и местоположба

Златари — село во областа Преспа. Од градот Ресен е оддалечено 5 км. Соседни села се Кривени од север, од североисток со Смилево, од југоисток со Сопотско, и од југ и југозапад со Ресен и Јанковец.

Историја

Куќата во која бил одржан состанокот на баталјонот „Мирче Ацев“.

Во XIX век селото било дел од Битолската каза, нахија Горна Преспа, во Отоманското Царство. Во 1903 година, комити од Златари имаат загинато во борби против османлиската војска.

На 6 јули 1942 година, над Златари, на планината Бигла бил создаден партизанскиот одред „Даме Груев“. Жители на Златари кои учествувале во НОБ се Димитри „Мите“ Трајчески - Старејко (1920-1943) и Наум Веслиевски - Овчарот. На 2 декември 1943 година, во Златари, баталјонот „Мирче Ацев“ одржал политички состанок.

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 385 —     1953 347 −9.9% 1961 290 −16.4% 1971 210 −27.6% 1981 156 −25.7%	Година Нас. ±% 1991 125 −19.9% 1994 124 −0.8% 2002 118 −4.8% 2021 72 −39.0%

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Златари живееле 370 жители, сите Македонци.^[2] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Златари имало 432 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.^[3]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Златари се води како чисто македонско село во Битолската каза на Битолскиот санџак со 72 куќи.^[4]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 350 Македонци и 100 Турци.^[5]

Селото имало 290 жители во 1961 година, додека во 1994 година живееле 124 жители.

Според пописот од 2002 година, во селото живееле 118 жители, сите Македонци.^[6]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 72 жители, од кои 69 Македонци и 3 лица без податоци.^[7]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	370	432	385	347	290	210	156	125	124	118	72

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[8]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[9]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[10]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]

Родови

Златари е македонско село.

Родови во селото се: Видановци (Стојановци), Гајтановци, Головодовци, Митевци, Недановци, Нечовци (Нелковци), Поповци, Пупалевци, Павловци и Тозиовци.^[12]

Според истражувањата на Бранислав Русиќ во 1949 година, родови во селото се:

• Староседелци: Поповци (7 к.), Головодовци (5 к.) и Гајтановци (3 к.)
• Доселеници: Митевци со Тозиовци (14 к.) доселени се од некое село во Охридско (некои велат од Лактиње во Дебрца); Недановци (11 к.) доселени се од селото Боиште кај Демир Хисар; Нечовци и Нелковци (18 к.) исто така доселени се од селото Боиште; Пупачевци и Манговци (12 к.) доселени се од маалото Баир во Битола.^[13]

• 
  Стара куќа во северниот дел на селото
• 
  Куќа во северниот дел на селото

Општествени установи

Училиштето.

• ПОУ „Мите Богоевски“ - вонфункционално основно училиште

Самоуправа и политика

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 1629 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште.^[14]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 79 гласачи.^[15]

Културни и природни знаменитости

Црквата „Св. Димитриј“.

Цркви^[16]

• Црква „Св. Димитриј“ — главната селска црква;
• Црква „Св. Никола“;
• Црква „Св. Атанасиј“;

Спомен обележја

• Спомен куќа на Битолско-преспанскиот партизански одред „Даме Груев“
• Спомен плоча на состанокот на баталјонот „Мирче Ацев“ во Златари
• Спомен чешма во чест на Димитри „Мите“ Трајчески - Старејко
• Бисти на Димитри „Мите“ Трајчески - Старејко и Наум Веслиевски - Овчарот
• Споменик посветен на паднатите месни комити во 1903 година

• 
  Спомен куќата на Битолско-преспанскиот партизански одред „Даме Груев“
• 
  Спомен плочата на куќата во која бил одржан состанокот на баталјонот „Мирче Ацев“
• 
  Спомен чешмата
• 
  Бистите
• 
  Илинденскиот споменик

Археолошки наоѓалишта^[17]

• Слатина — населба од доцноантичко време;
• Далечна Црква — црква и некропола од средниот век;

Редовни настани

Личности

• Крсте Ангеловски — македонски револуционер од ВМОРО.^[18]
• Андрија Трајчев Гајтановски — македонски револуционер од ВМОРО.^[19]
• Никола Нонев Доковски — македонски револуционер од ВМОРО.^[19]
• Нанчо Минцев Котев — македонски револуционер од ВМОРО.^[20]
• Георги Митрев Недановски — македонски револуционер од ВМОРО.^[21]
• Јован Трајчев Поповски — македонски револуционер од ВМОРО.^[22]
• Димитри „Мите“ Трајчески - Старејко (1920-1943) - учесник во НОБ
• Наум Веслиевски - Овчарот (1921-1972) — македонски револуционер, борец за слобода на Македонија и учесник во НОВ и АСНОМ
• Трајанка Ташкова Веслиевска (1926-) — учесник во НОВ на Македонија

Култура и спорт

• ФК Златари

Иселеништво

До 1949 година од селото има иселеници во Јужна и Северна Америка (осум семејства), Бугарија (две семејства), Ресен (четири семејства), Скопје (едно семејство), Битола (едно семејство) и во Турција (едно семејство).^[13]

Галерија

• 
  Улица во северниот дел на Златари
• 
  Улица во северниот дел на Златари
• 
  Улица во северниот дел на Златари
• 
  Улица во средишниот дел на Златари
• 
  Улица во јужниот дел на Златари
• 
  Улица во јужниот дел на Златари

Наводи

1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
2. Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 241.
3. Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne. Paris. стр. 170–171.
4. Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 15.
5. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
6. Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
7. „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
8. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
9. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
10. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
11. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
12. Јовановски, Владо (2005). Населбите во Преспа. Скопје: Ѓурѓа.
13. Русиќ, Бранислав. Преспанска област. Архивски Фонд на МАНУ, к-2, АЕ 87.
14. „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.
15. „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.
16. Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
17. Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069
18. . Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том I, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија.
19. . Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том I, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.
20. . Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том II, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.
21. . Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва. том III, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија.
22. . Јасмина Дамјановска; Ленина Жила; Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва том III, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.

Надворешни врски

• Златари на Ризницата