1919

1916 - 1917 - 1918 - 1919 - 1920 - 1921 – 1922

1919 (MCMXIX) waor e gewoen jaor wat begós op 'ne goonsdag op de Gregoriaanse kalender.

Gebäörtenisse

Rosa Luxemburg, vermaord in 1919

• 3 jannewarie - Ernest Rutherford sjlaag d'r in ein atoom te sjplitse.
• 5 jannewarie - In Berlien bruk de Spartacusopsjtand oet, dae blojig wirt neergesjlage.
• 15 jannewarie - Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht waere in Berlien vermaord door leje van ein vriejkorps.
• 25 jannewarie - De Pariese vredesconferentie besjlut op häör tweëde zitting tot de oprichting van de Volkebóndj.
• 5 fibberwarie - De eësjte Duutsje passagiersverbènjing door de lóch geit van sjtart mèt ein dagelikse vluch tösje Berlien en Weimar. Dees vluch wirt oetgeveurd door de Deutsche Luft-Reederei.
• 11 fibberwarie - De Duutsje Nationale vergadering in Weimar keus Friedrich Ebert es president van de Duutsjlandj.
• 2 miert - In Moskou begint 't oprichtingscongres van de Derde Internationale (Komintern).
• 9 miert - In Cairo bruk eine opsjtand oet taenge de verbanning door de Èngelsje van 4 leijers van de Wafd, ónger wae Saad Zaghlul.
• 21 miert - In Weimar rich de architect Walter Gropius 't Bauhaus op. Dees sjoal veur vormgaeving haet groate invloed op 't 20e-eëuwse design.
• 23 miert - Benito Mussolini rich in Milaan de fascistische sjtriedbóndj op (fasci di combattimento).
• 12 april - In Èngelandj wirt de 48-oerige wirkwaek ingeveurd.
• 13 mei - De stèlle film Broken Blossoms kump oet in de VS.

Nobelprieze

• Natuurkunde: Johannes Stark "um de oontdèkking vaan 't dopplereffek bij kenaalstraole en de splitsing vaan spectraollijne in elektrische velder."
• Sjemie: neet touwgekind
• Geneeskunde: Jules Bordet "um zien oontdèkkinge umtrint immuniteit."
• Literatuur: Carl Spitteler, "in 't bezunder in waardering veur zien epos Olympischer Frühling.
• Vrei: Woodrow Wilson "um zien sleutelrol bij de opriechting vaan de Volkerboond" (e jaor later oetgereik).

Gebore

• 1 jannewarie - J.D. Salinger, Amerikaanse sjriever
• 3 jannewarie - Henk Sprenger, Nederlandse sjtripteikenaer (gesjtorve 2005)
• 22 jannewarie - Peter Bernstein, Amerikaans econoom, financieel historicus en beleggingsspecialist (gesjtorve 2009)
• 23 jannewarie - Jan Derksen, Nederlandse fitserenner
• 26 jannewarie - Beppie Nooij jr., Nederlandse actrice (gesjtorve 1979)
• 13 miert - Klazien Rotstein-van den Brink, Nederlandse krujevrouw (Klazien uut Zalk) (gesjtorve 1997)
• 17 miert - Nat King Cole, Amerikaanse jazzmuzikant en zenger (gesjtorve 1965)
• 8 april - Ian Smith, Rhodesische politicus (gesjtorve 2007)
• 3 mei - Pete Seeger, Amerikaanse folk- en protestzenger
• 7 mei - Eva Perón, Argentijnse First Lady (gesjtorve 1952)
• 17 juni - Ton Lutz, Nederlandse acteur (gesjtorve 2009)
• 2 juli - Alois Lemmerling, Nederlandse sjriever euver volkscultureel en natuurónderwerpe (gesjtorve 2003)
• 14 juli - Ferdi Kübler, Zjwitserse fitserenner
• 5 augustus - Mary Servaes, alias Zangeres Zonder Naam, Nederlandse zangeres (gesjtorve 1998)
• 9 augustus - Joop den Uyl, Nederlandse politicus en minister-president (gesjtorve 1987)
• 24 augustus - Drs. P, Nederlandse leedjessjriever, zenger en taalkunstenaer
• 7 september - Briek Schotte, Belzje fitserenner (gesjtorve 2004)
• 10 september - Lex van Delden, Nederlandse componist (gesjtorve 1988)
• 15 september - Fausto Coppi, Italiaanse fitserenner (gesjtorve 1960)
• 27 oktober - Herman Kuiphof, Nederlandse sjportversjlaaggaever (gesjtorve 2008)
• 4 november - Peter Schilperoort, Nederlandse jazzmusicus en bandleijer (gesjtorve 1990)
• 16 december - Manke Nelis, Nederlandse muzikant (gesjtorve 1993)

Gesjtorve

• 6 jannewarie - Theodore Roosevelt (60), 26e president van de Verenigde Sjtate en winnaer Nobelpries veur de Vreje
• 15 jannewarie - Rosa Luxemburg (47) en Karl Liebknecht (47), marxistische revolutionaire
• 3 fibberwarie - Edward Charles Pickering (73), Amerikaanse sjterrekundige
• 10 april - Emiliano Zapata (39), Mexicaanse revolutionair
• 11 augustus - Andrew Carnegie (83), Amerikaanse indusjtrieel
• 18 november - Ferdinand Domela Nieuwenhuis (72), Nederlandse politicus en sociaal-anarchist
• 3 december - Pierre-Auguste Renoir (78), Franse kunssjilder