Егіздер (шоқжұлдыз)

Егіздер
лат. Gemini (і. с. Geminorum)
Қысқартылуы	Gem
Символы	Егіздер
Тура көтерілуі	5^h 53^m бастап  8^h 00^m дейін
Еңістігі	+10° бастап  +35° 30’ дейін
Ауданы	514 кв. градус (30 орын)
Ендіктерде көрінуі	+90° бастап  −54° дейін
Ең жарық жұлдыздары (көрінерлік жұлдыздық шама < 3^m)
Поллукс (β Gem) — 1,16^m Кастор (α Gem) — 1 59^m Альхена (γ Gem) — 1,93^m Теят Постериор (μ Gem) — 2,87^m Мебсута (ε Gem) — 2,98^m
Метеор ағындары
Геминидтер Ро-Геминидтер
Көршілес шоқжұлдыздар
Шаян Кіші Арлан Жалғызмүйіз Орион Торпақ Лаушы Сілеусін
Ортаққордағы санаты: Gemini (constellation)

Егіздер (лат. Gemіnі Астротаңбасы ♊) – Солтүстік аспан жарты шарындағы сары жолақты өңірдегі шоқжұлдыз. Оның көлемі 513.76 шаршы градус болып, бүкіл ашық аспан көлемінің 1.245% ұстайды. Ол аспандағы 88 шоқжұлдыз ішінде көлемі жағынан 30 орында тұрады.^[1][2] Егізден зодиактік шоқжұлдыз есептеледі. Зодиакта ол Шаян мен Торпақ шоқжұлдыздары арасында орналасқан. Егіздердің ең жарық жұлдыздары – Поллукс пен Кастор болып^[3][4], 1,2 және 1,6 көрінерлік жұлдыздық шамада жартылай жарқырап көрінеді. Әр жылы 5 қаңтардағы жарым түнде Поллукс Егіздердің орталығын кесіп өтеді. ^[5]

Егіздер

Егіздер

1781 жылы ағылшын астрономы Уильям Гершель мен қарындасы Каролина Һершел Егіздер H жұлдызы қасынан Уранды байқады.^[6] 1930 жылы АҚШ астрономы Клайд Томбо Егіздер δ жұлдызы қасынан Плутонды байқады.Бірақ кейіннен 2006 жылы Плутон ергежейлі планета деп танылды.^[7] АҚШ та арнайы Егіздер (Gemіnі) атымен аталатын астрономиялық жоба бар.

Егіздер шоқжұлдызының батысы Торпақ шоқжұлдызы болса, шығысы біршама күңгірт Раг шоқжұлдызы есептеледі. Арбакеш (Latınca:Auriga) шоқжұлдызы және өте күңгірт Мысық шоқжұлдызы оның сол жағына орналасқан. Сыңармүйіз шоқжұлдызы (Monoceros) мен Күшік шоқжұлдызы (Canis Minor) оң жағына орналасқан.

Тарихы

Егіздер Поллукс пен Кастор

Егіздер шоқжұлдызының шығу тарихы гректердің құдайларға байланысты аңыздарынан басталады. Аңыз бойынша,Зевс пен Ледадан егіз балалар туылады. Біреуі - Поллукс, екіншісі - Кастор. Олардың біреуі шексіз өмірге ие болса, екіншісі адамға берілер жаспен ғана өмір сүреді. Әрқашан бір-бірінен бөлінбей жүретін екі ағайындыны да бөлетін күш табылады. Ол күш адамға берілетін жаспен ғана өмір сүретін бауырының қазасы. Асылы, екі егіз бір-бірімен сансыз рет күш сынасқан екен. Бірақ Идас пен Линкей соғыс олжасын бөліскен кезде олар ортасында қайшылық туылады да, жекпе-жек басталады. Линкей Касторден өледі, сосын Идас Касторды өлтіреді. Сосын Идасты Поллукс өлтіреді. Сосын Поллукс Зевстен сыңарын тірілтуді сұрайды және өзінің өлместік қасиетінен бас тартатынын айтады. Бірақ грек құдайлары адамдарға жан беруді ұнатпайды. Әкесі егіздің сыңарына бауырыңмен өз өміріңмен бөліс деп кеңес береді. Бауыры әкесі айтқандай істейді. Екеуі бір күнін өлілер жерінде өткізсе, келесі күнін тірілер жерінде өткізеді. Грек Құдайлары әсерленіп, екі егізді аспанның солтүстік жартышарындағы Егіздер шоқжұлдызына айналдырады.

Егіздер

Егіздердегі маңызды тұрақты жұлдыздар

Поллукс (Егіздер β) — аспандағы 17-ші жарық жұлдыз, көріну шамасы 1.14. Ол Алып қызыл жұлдыз есептеледі. Қашықтығы 35 жарық жылы.

Кастор (Егіздер α) — астрономиялық күзетуде аспандағы физикалық қосаржұлдыз екені тұңғыш рет анықталған жұлдыз. Ол 6 жұлдыздан құралған. Оның жұлдыздық шамасы 1.58, аспандағы 22-ші жарық жұлдыз. Қашықтығы 31 жарық жылы.

Геминорюм М (Mu Geminorum, Егіздер μ) — ауыспалы жұлдыз. 2.75-3.02 арасында жарқырайды. Қашықтығы 160 жарық жылы.

Геминорюм З (Zeta Geminorum, егіздер ζ) — Цефеид жұлдызы, жұлдыз шамасы 3.62, кіші болғанда 4.18. Жарығының өзгеру периоды 10 күн, 3 сағат, 37 минут.

Егіздер R — Өзгеру периоды ұзақ, жарқырау шамасы 6.0-14.0 аралығында, жарығының өзгеру периоды 369.91 күн.^[8][9]

Егіздер шоқжұлдызының жұлдыздар тізімі

Имя	Б	Ф	HD	HIP	RA	Dec	Сал.жұл.шама	[[Абсолюттық жұлдызды шама |Абс.жұл.шама	Қашықтық., Жарық жылы	Сп. класс	Ескертулер
Поллукс	β	78	62509	37826	07^h 45^m 19,36^s	+28° 01′ 34,7″	1,16	1,09	34	K0IIIvar	Экзопланетасы бар b
Кастор (жұлдыз) Кастор A	α	66	60179	36850	07^h 34^m 36,00^s	+31° 53′ 19,1″	1,58	0,59	52	A2Vm
Альхена	γ	24	47105	31681	06^h 37^m 42,70^s	+16° 23′ 57,9″	1,93	−0,60	105	A0IV
μ Егіздер	μ	13	44478	30343	06^h 22^m 57,59^s	+22° 30′ 49,9″	2,87	−1,39	232	M3IIIvar	Tejat Posterior
Кастор B	α	66	60178		07^h 34^m 36,00^s	+31° 53′ 19,0″	2,88
ε Егіздер	ε	27	48329	32246	06^h 43^m 55,93^s	+25° 07′ 52,2″	3,06	−4,15	903	A3mA6-A9	Мебсута
η Егіздер	η	7	42995	29655	06^h 14^m 52,70^s	+22° 30′ 24,6″	3,31	−1,84	349	M3III	Пропус
ξ Егіздер	ξ	31	48737	32362	06^h 45^m 17,43^s	+12° 53′ 45,8″	3,35	2,13	57	F5IV	Альзирр
δ Егіздер	δ	55	56986	35550	07^h 20^m 07,39^s	+21° 58′ 56,4″	3,50	2,22	59	F0IV…	Васат
κ Егіздер	κ	77	62345	37740	07^h 44^m 26,87^s	+24° 23′ 53,3″	3,57	0,35	143	G8III
λ Егіздер	λ	54	56537	35350	07^h 18^m 05,61^s	+16° 32′ 25,7″	3,58	1,27	94	A3V…
θ Егіздер	θ	34	50019	33018	06^h 52^m 47,34^s	+33° 57′ 40,9″	3,60	−0,30	197	A3III
ι Егіздер	ι	60	58207	36046	07^h 25^m 43,68^s	+27° 47′ 53,8″	3,78	0,85	126	G9III+…
ζ Егіздер	ζ	43	52973	34088	07^h 04^m 06,54^s	+20° 34′ 13,1″	4,01	−3,76	1168	G3Ibv SB	Мекбуда
υ Егіздер	υ	69	60522	36962	07^h 35^m 55,37^s	+26° 53′ 45,6″	4,06	−0,28	240	K5III
ν Егіздер A	ν	18	45542	30883	06^h 28^m 57,79^s	+20° 12′ 43,8″	4,13	−1,81	502	B6III
1 Егіздер		1	41116	28734	06^h 04^m 07,22^s	+23° 15′ 49,1″	4,16	0,84	151	G7III
ρ Егіздер	ρ	62	58946	36366	07^h 29^m 06,61^s	+31° 47′ 02,7″	4,16	2,82	60	F0V…
σ Егіздер	σ	75	62044	37629	07^h 43^m 18,69^s	+28° 53′ 02,7″	4,23	1,36	122	K1III SB
τ Егіздер	τ	46	54719	34693	07^h 11^m 08,39^s	+30° 14′ 43,0″	4,41	−0,42	302	K2III
30 Егіздер		30	48433	32249	06^h 43^m 59,29^s	+13° 13′ 41,3″	4,49	−0,15	276	K1III
38 Егіздер	e	38	50635	33202	06^h 54^m 38,59^s	+13° 10′ 40,9″	4,73	2,50	91	F0Vp
ο Егіздер	ο	71	61110	37265	07^h 39^m 09,96^s	+34° 35′ 04,7″	4,89	1,46	158	F3III
81 Егіздер	g	81	62721	37908	07^h 46^m 07,49^s	+18° 30′ 36,6″	4,89	−0,21	341	K5III
χ Егіздер	χ		66216	39424	08^h 03^m 31,10^s	+27° 47′ 39,9″	4,94	0,45	258	K2III
φ Егіздер	φ	83	64145	38538	07^h 53^m 29,84^s	+26° 45′ 57,1″	4,97	0,51	254	A3V
65 Егіздер	b	65	59148	36429	07^h 29^m 48,78^s	+27° 54′ 58,3″	5,01	−0,34	383	K2III
57 Егіздер	A	57	57727	35846	07^h 23^m 28,55^s	+25° 03′ 02,2″	5,04	1,67	154	G8III
74 Егіздер	f	74	61338	37300	07^h 39^m 28,59^s	+17° 40′ 28,3″	5,04	−1,02	532	M0III
51 Егіздер		51	55383	34909	07^h 13^m 22,27^s	+16° 09′ 32,6″	5,07	−1,59	700	K3V
64 Егіздер		64	59037	36393	07^h 29^m 20,46^s	+28° 07′ 06,3″	5,07	1,58	163	A4V
56 Егіздер		56	57423	35699	07^h 21^m 56,90^s	+20° 26′ 37,4″	5,09	−0,50	428	M0III
HD 52960			52960	34033	07^h 03^m 38,07^s	+10° 57′ 06,6″	5,14	−1,65	743	K3III
π Егіздер	π	80	62898	38016	07^h 47^m 30,34^s	+33° 24′ 56,8″	5,14	−1,04	562	M0III
26 Егіздер		26	48097	32104	06^h 42^m 24,32^s	+17° 38′ 43,9″	5,20	2,05	139	A2V
ω Егіздер	ω	42	52497	33927	07^h 02^m 24,78^s	+24° 12′ 55,6″	5,20	−3,33	1655	G5II
63 Егіздер		63	58728	36238	07^h 27^m 44,39^s	+21° 26′ 44,0″	5,20	2,54	111	F5IV-V…
68 Егіздер		68	60107	36760	07^h 33^m 36,50^s	+15° 49′ 36,1″	5,27	−0,03	375	A1Vn
36 Егіздер	d	36	49908	32921	06^h 51^m 33,05^s	+21° 45′ 40,4″	5,28	−0,77	529	A2V
76 Егіздер	c	76	62285	37704	07^h 44^m 06,92^s	+25° 47′ 03,2″	5,30	−1,01	595	K5III
HD 60318			60318	36896	07^h 35^m 08,82^s	+30° 57′ 39,3″	5,34	0,50	302	K0III
85 Егіздер		85	64648	38722	07^h 55^m 39,90^s	+19° 53′ 02,6″	5,38	0,29	339	A0Vs
28 Егіздер		28	48450	32311	06^h 44^m 45,46^s	+28° 58′ 15,6″	5,42	−0,79	570	K4III
HD 59686			59686	36616	07^h 31^m 48,37^s	+17° 05′ 10,4″	5,45	0,62	302	K2III	имеет планету b
45 Егіздер		45	54131	34440	07^h 08^m 22,04^s	+15° 55′ 51,3″	5,47	0,61	305	G8III
HD 53329			53329	34267	07^h 06^m 11,63^s	+34° 28′ 26,7″	5,55	0,69	305	G8IV
HD 61913			61913	37521	07^h 42^m 03,22^s	+14° 12′ 30,7″	5,55	−1,93	1022	M3Sv
HD 46374			46374	31277	06^h 33^m 36,17^s	+14° 09′ 19,3″	5,57	1,10	256	K2III:
70 Егіздер		70	60986	37204	07^h 38^m 32,84^s	+35° 02′ 54,5″	5,58	0,72	306	K0III
35 Егіздер		35	49738	32814	06^h 50^m 25,50^s	+13° 24′ 47,5″	5,68	−2,64	1502	K3III
HD 49968			49968	32968	06^h 52^m 00,01^s	+23° 36′ 06,3″	5,68	−0,30	513	K5III
HD 49380			49380	32740	06^h 49^m 41,34^s	+32° 36′ 24,8″	5,72	0,85	307	K3II
41 Егіздер		41	52005	33715	07^h 00^m 15,82^s	+16° 04′ 44,4″	5,73	−5,53	5821	K3Ib
37 Егіздер		37	50692	33277	06^h 55^m 18,69^s	+25° 22′ 32,3″	5,74	4,55	56	G0V
3 Егіздер		3	42087	29225	06^h 09^m 43,99^s	+23° 06′ 48,5″	5,75			B2,5Ib
47 Егіздер		47	54801	34722	07^h 11^m 23,08^s	+26° 51′ 24,0″	5,75	0,36	390	A4IV
53 Егіздер		53	55870	35152	07^h 15^m 57,18^s	+27° 53′ 50,7″	5,75	−1,85	1079	M1III
59 Егіздер		59	57927	35941	07^h 24^m 33,44^s	+27° 38′ 16,1″	5,77	1,73	209	F0:III:
HD 52556			52556	33914	07^h 02^m 17,49^s	+15° 20′ 09,8″	5,78	−0,70	644	K1III:
HD 61885			61885	37508	07^h 41^m 51,87^s	+13° 28′ 49,8″	5,79	−1,12	786	M2III
5 Егіздер		5	42398	29379	06^h 11^m 32,31^s	+24° 25′ 13,4″	5,83	−0,99	753	K0III
52 Егіздер		52	55621	35025	07^h 14^m 41,94^s	+24° 53′ 06,7″	5,84	0,77	337	M1IIIvar
48 Егіздер		48	55052	34819	07^h 12^m 26,39^s	+24° 07′ 43,3″	5,85	0,70	349	F5IV
HD 52609			52609	33937	07^h 02^m 33,29^s	+16° 40′ 28,1″	5,86	−2,99	1918	M2III
33 Егіздер		33	49606	32753	06^h 49^m 49,85^s	+16° 12′ 10,5″	5,87	−1,40	926	B7III
HD 51000			51000	33421	06^h 57^m 00,54^s	+33° 40′ 51,7″	5,91	0,55	385	G5III
HD 42049			42049	29196	06^h 09^m 32,44^s	+22° 11′ 25,0″	5,93	−5,45	6151	K4III
HD 52711			52711	34017	07^h 03^m 30,35^s	+29° 20′ 20,7″	5,93	4,53	62	G4V
HD 61603			61603	37428	07^h 40^m 58,52^s	+23° 01′ 06,8″	5,93	−2,42	1523	K5
HD 53686			53686	34358	07^h 07^m 22,41^s	+34° 00′ 33,7″	5,94	−0,66	681	K4III
61 Егіздер		61	58579	36156	07^h 26^m 56,33^s	+20° 15′ 27,3″	5,94	0,47	405	F2Vn
HD 52554			52554	33929	07^h 02^m 25,52^s	+17° 45′ 19,6″	5,96	−2,13	1353	M1,5
HD 47575			47575	31876	06^h 39^m 47,73^s	+12° 58′ 58,1″	5,99	1,25	289	A2V
44 Егіздер		44	53257	34182	07^h 05^m 18,37^s	+22° 38′ 14,9″	6,00	0,17	478	B8Vn
HD 52976			52976	34055	07^h 03^m 51,60^s	+12° 35′ 39,3″	6,01	−1,93	1264	K5
HD 63889			63889	38394	07^h 51^m 56,80^s	+19° 19′ 30,6″	6,03	0,50	415	K1III:
HD 40589			40589	28500	06^h 01^m 00,45^s	+27° 34′ 20,5″	6,04	−4,73	4657	B9Iab
HD 44927			44927	30570	06^h 25^m 32,94^s	+23° 19′ 38,0″	6,05	−0,19	578	A2Vn
HD 61859			61859	37580	07^h 42^m 43,61^s	+34° 00′ 00,8″	6,05	2,36	178	F7V
HD 63589			63589	38319	07^h 51^m 02,37^s	+33° 14′ 01,1″	6,06	2,04	208	A2m
HD 63352			63352	38147	07^h 49^m 01,81^s	+13° 22′ 18,8″	6,07	−0,46	660	K0
8 Егіздер		8	43261	29789	06^h 16^m 19,05^s	+23° 58′ 12,2″	6,09	0,46	436	G8III
HD 47358			47358	31813	06^h 39^m 05,29^s	+22° 01′ 51,4″	6,09	0,54	419	G9III
HD 61295			61295	37339	07^h 39^m 54,10^s	+32° 00′ 35,4″	6,16	1,53	275	F6II
58 Егіздер		58	57744	35842	07^h 23^m 28,15^s	+22° 56′ 43,6″	6,17	1,27	312	A1V
HD 45951			45951	31067	06^h 31^m 10,03^s	+16° 56′ 19,1″	6,18			K2III…
HD 61219			61219	37269	07^h 39^m 12,01^s	+24° 13′ 21,1″	6,18	0,56	435	A2V
82 Егіздер		82	63208	38106	07^h 48^m 33,65^s	+23° 08′ 27,5″	6,18	−1,36	1052	G2III+…
HD 56386			56386	35345	07^h 18^m 04,09^s	+30° 57′ 21,3″	6,19	−0,18	612	A0Vn
39 Егіздер		39	51530	33595	06^h 58^m 47,52^s	+26° 04′ 51,1″	6,20	2,82	155	F8Vbwvar
16 Егіздер		16	45394	30769	06^h 27^m 56,69^s	+20° 29′ 46,6″	6,22	0,13	538	A2Vs
HD 59059			59059	36340	07^h 28^m 47,26^s	+15° 06′ 35,5″	6,23	−0,63	769	B9IV
HD 61630			61630	37404	07^h 40^m 47,19^s	+13° 46′ 16,6″	6,23	−1,28	1035	K0
9 Егіздер		9	43384	29840	06^h 16^m 58,71^s	+23° 44′ 27,3″	6,24	−2,79	2090	B3Ia
HD 45506			45506	30815	06^h 28^m 28,11^s	+16° 14′ 18,6″	6,24	2,19	210	G5
HD 62141			62141	37636	07^h 43^m 22,20^s	+22° 23′ 58,0″	6,25	1,38	307	K0III
20 Егіздер		20	46136	31158	06^h 32^m 18,52^s	+17° 47′ 03,4″	6,26	1,08	354	F6V…
HD 51330			51330	33465	06^h 57^m 25,59^s	+11° 54′ 27,2″	6,26	−5,25	6520	F2Ib-II
HD 47863			47863	32020	06^h 41^m 21,94^s	+16° 23′ 51,6″	6,28	−0,63	786	A1V
HD 53899			53899	34428	07^h 08^m 13,28^s	+33° 49′ 56,8″	6,31	−0,75	840	K1
HD 44234			44234	30218	06^h 21^m 25,91^s	+17° 45′ 49,0″	6,32	0,78	417	G9:III:
HD 44780			44780	30501	06^h 24^m 43,75^s	+25° 02′ 55,4″	6,35	−0,68	832	K2III
HD 49059			49059	32539	06^h 47^m 23,46^s	+18° 11′ 36,8″	6,35	0,74	431	A2V
141 Егіздер		141	40724	28561	06^h 01^m 41,63^s	+22° 24′ 03,8″	6,36	0,09	584	B8V
HD 58898			58898	36325	07^h 28^m 39,89^s	+27° 33′ 10,4″	6,36	1,39	321	K2III
HD 61035			61035	37165	07^h 38^m 14,36^s	+24° 21′ 37,4″	6,37	3,01	153	F0
19 Егіздер		19	46031	31105	06^h 31^m 37,44^s	+15° 54′ 12,7″	6,38	1,33	334	A8V
HD 56176			56176	35253	07^h 17^m 03,36^s	+26° 41′ 23,3″	6,38	1,59	296	G7IV
40 Егіздер		40	51688	33650	06^h 59^m 27,94^s	+25° 54′ 51,1″	6,40	−1,43	1199	B8III
HD 47415			47415	31850	06^h 39^m 31,47^s	+24° 35′ 59,8″	6,43	3,70	115	F8IV
HD 54563			54563	34608	07^h 10^m 06,79^s	+21° 14′ 53,3″	6,43	3,11	150	G9V
HD 47020			47020	31650	06^h 37^m 27,29^s	+24° 35′ 27,0″	6,44	0,33	543	A3V
25 Егіздер		25	47731	32019	06^h 41^m 20,90^s	+28° 11′ 47,9″	6,45	−1,73	1411	G5Ib
HD 57049			57049	35548	07^h 20^m 06,84^s	+15° 08′ 34,7″	6,45	−1,18	1094	A2Vn
HD 55130			55130	34860	07^h 12^m 49,08^s	+27° 13′ 30,2″	6,46	3,24	144	F8V
32 Егіздер		32	48843	32404	06^h 45^m 54,20^s	+12° 41′ 36,8″	6,47	−1,25	1140	A9III
HD 53744			53744	34367	07^h 07^m 24,88^s	+28° 10′ 36,1″	6,47	0,34	549	B9V
HD 58050			58050	35933	07^h 24^m 27,65^s	+15° 31′ 01,9″	6,47	−4,40	4866	B2Ve
HD 54986			54986	34763	07^h 11^m 46,84^s	+16° 58′ 35,1″	6,50	−1,14	1098	K5
6 Егіздер		6	42543	29450	06^h 12^m 19,10^s	+22° 54′ 30,7″	6,51	−4,09	4289	M1Ia-ab
79 Егіздер		79	62510	37811	07^h 45^m 09,34^s	+20° 18′ 57,8″	6,53	0,78	460	A1V
15 Егіздер A		15	45352	30757	06^h 27^m 46,58^s	+20° 47′ 22,6″	6,54	0,31	575	K0
10 Егіздер		10	43740	30003	06^h 18^m 54,43^s	+23° 36′ 11,9″	6,58	−0,34	789	G5
2 Егіздер		2	41543	28969	06^h 06^m 48,66^s	+23° 38′ 19,0″	6,67	−0,45	867	K0
23 Егіздер		23	46781	31525	06^h 36^m 02,12^s	+16° 47′ 49,5″	6,73	2,25	257	F5
HD 50554			50554	33212	06^h 54^m 42,83^s	+24° 14′ 44,0″	6,86	4,40	101	F8V	Экзопланетасы бар b
4 Егіздер		4	42216	29288	06^h 10^m 29,94^s	+22° 59′ 52,4″	6,88	−0,21	853	B9
11 Егіздерв		11	43818	30046	06^h 19^m 19,30^s	+23° 28′ 09,9″	6,91	−2,28	2248	B0II
12 Егіздер		12	43836	30049	06^h 19^m 22,52^s	+23° 16′ 28,2″	6,95	−5,15	8579	A0II
49 Егіздер		49	55156	34861	07^h 12^m 49,38^s	+25° 44′ 55,3″	7,05	−0,01	842	A0
R Егіздер			53791		07^h 07^m 21,40^s	+22° 42′ 13,0″	7,68
ν Егіздер B	ν	18	257937		06^h 28^m 53,70^s	+20° 14′ 20,0″	8,00
15 Егіздер		15	257498	30756	06^h 27^m 45,94^s	+20° 46′ 59,6″	8,59	7,31	59	G0
BD+20°1790					07^h 23^m 43,59^s	+20° 24′ 58,7″	9,93	7,86	85	K5Ve	Экзопланетасы бар b

Егіздер шоқжұлдызындағы объектілер

• NGC 2392
• М 35 (NGC 2168)
• NGC 2371
• NGC 2372

Дереккөздер

1. E H Burritt - The geography of the heavens and class book of astronomy: Accompanied by a celestial atlas Huntington, 1840 Retrieved 2012-06-25
2. E ColbertAstronomy without a telescope: being a guide-book to the visible heavens, with all necessary maps and illustrations George & C.W. Sherwood, 1869 Retrieved 2012-06-27
3. K12.mi.us Мұрағатталған 27 қыркүйектің 2005 жылы.
4. Constellation drawings (often but not always) following "The Stars - A new way to see them", H.A. Rey, 1952–1980, ISBN 0-395-24830-2.
5. Jenniskens, Peter (September 2012). "Mapping Meteoroid Orbits: New Meteor Showers Discovered". Sky & Telescope: 22. 
6. Star Names: Their Lore and Meaning by Richard Hinckley Allen, Dover, 1963, page 236
7. The Cambridge Guide to the Constellations by Michael E. Bakich, Cambridge University Press, 1995, page 210
8. Star Names: Their Lore and Meaning by Richard Hinckley Allen, Dover, 1963, page 229
9. Cohen, Sheldon M.; Burke, Paul (1990). "New Evidence for the Dating of Aristotle Meteorologica 1-3". Classical Philology 85 (2): 126–129. doi:10.1086/367188. ISSN 0009-837X. JSTOR 269702.