სამეფო ყორღანი — ძვ. წ. IV საუკუნის II ნახევრის ანტიკური არქეოლოგიური ძეგლი უკრაინაში. სპარტოკიდების დინასტიის ერთ-ერთი მმართველის სამარხი, რომელიც მართავდა ბოსფორის სამეფოს ძვ. წ. 438-109 წლებში. ძეგლი მდებარეობს ყირიმში, ქერჩის ნახევარკუნძულზე, სოფელ აჯი-მუშკაის მახლობლად. ბორცვი აღმოსავლეთ ყირიმის ისტორიულ-კულტურული მუზეუმ-ნაკრძალის ნაწილია[1].
ძეგლის აღწერა
ბორცვის 17 მეტრის სიმაღლის ბორცვის ქვეშ მდებარეობს 36 მეტრის სიგრძის დერეფანი (დრომოსი), რომელიც აგებულია რუსტიკული ქვის ბლოკებით და გლუვი ბლოკებით დამზადებული სამარხი კამერა. სამარხის ჩრდილოეთი ნაწილი გამოკლვეთილ კლდის მასივზე მდებარეობს, ხოლო სამხრეთ მხარე წარმოადგენს ფენოვან სუბსტრუქტურას. იატაკი მოპირკეთებულია ფილებით. კედლები დამზადებულია აჯიმუშკაის ქვის საბადოდან კირქვის საგულდაგულოდ მორგებული კვადრატებით. სამარხი პალატის დიზაინში, კუთხეებში გამოყენებული იყო საფეხურიანი პანდატივები კვადრატული საძვალიდან მის გუმბათზე გადასასვლელად. გუმბათი შედგება თანდათან კლებადი დიამეტრის 12 კონცენტრული რგოლისაგან, დაფარული ფილებით, რომელიც ქმნის ცრუ საფეხუროვან სარდაფს.
სამარხისკენ მიმავალ დრომოსს ზოგან ცოკოლი აქვს. დრომოსის საფარი ასევე წარმოადგენს ცრუ საფეხუროვან სარდაფს. კედლების ქვისა არარეგულარული და სხვადასხვა სიმაღლისაა. ქვის კვადრატები დამონტაჟებულია მხოლოდ წინა მხარეს, უკანა მხარეები დამუშავებულია შედარებით უხეშად.
ითვლება, რომ ყორღანი აშენდა ბოსფორის მეფე პერისადას I-თვის (ძვ. წ. 349/348 — ძვ. წ. 310/309) მის სიცოცხლეში. გვიანდელი წარმოშობის ქრისტიანული რელიგიური სიმბოლოები გრაფიტით არის ამოკვეთილი სამარხი პალატის კედლებზე, პანდატივებსა და დრომოსის კედლებზე. ყორღანს ქრისტიანები საკულტო ნაგებობად III-IV საუკუნეებში იყენებდნენ. დრომოსის ზედა მარჯვენა კედელზე ერთი წარწერაა — ბერძ. Κοσμάε.
სამეფო ყორღანი გამოსახული იყო შვეიცარიელი მხატვრის კარლო ბოსოლის ნახატზე "მითრიდატეს საფლავი". ამ ნახატის ლითოგრაფია მოგვიანებით შევიდა ალბომში „ყირიმის პეიზაჟები და ღირსშესანიშნაობები“, რომელიც გამოქვეყნდა ლონდონში 1856 წელს.
გალერეა
-
კარლო ბოსოლი,
მითრიდატეს საფლავი, 1856
-
დრომოსი
-
თაღი
-
შესასვლელი
ლიტერატურა
რესურსები ინტერნეტში
სქოლიო
