オッカムのウィリアム(英: William of Ockham、1285年 - 1347年[1])は、フランシスコ会会士、後期スコラ学を代表する神学者、哲学者。通例オッカムとのみ言及されるが、これは下記のように姓ではなく出身地で呼んだものである。哲学や科学における節約の原理「オッカムの剃刀」の提唱者として知られている。
スコラ派において、オッカムは方法と内容の両面において改革を唱道したが、その狙いは簡易化にあった。オッカムは数人の先行する神学者の著作、特にヨハネス・ドゥンス・スコトゥスの著作、の多くを統合した。オッカムはスコトゥスから、神の全能性や恩寵といった概念、認識論や倫理学的意見を受け継いだ。しかし、予定説、受難、普遍の理解、「ex parte rei」(つまり、「物の側の」)の特性、節約の原理といった分野では、オッカムはスコトゥスに反する意見を持った。
オッカムが近代科学および近代の知的文化に対してなした一つの重要な貢献として、オッカムの剃刀と呼ばれるようになる、説明や理論構築の上でのケチの原理がある。バートランド・ラッセルの解するところでは[9]、この格言は、ある仮定された存在がなくても現象を説明できるならば、その存在を仮定する理由がない、つまり、常に原因、要因、変数が可能な限り最小となる説明を選ぶべきだということを言っている。彼はこの原理を存在論的倹約に用いた。この原理によれば必要以上に存在を増やすべきでない―「Entia non sunt multiplicanda sine necessitate」―ということになる。ただし、この著名な原理の定式化は現存するオッカムの著作のどこにも見出されない[10]。彼は次のように定式化している: 「自明(語義上は、それ自体を通じて知られる)であるか、経験によって知られているか、権威や聖典によって証明されるかしていない限り、理由がないなら何ものも仮定されるべきではないので[要出典]。」 オッカムにとって、唯一の本当に必要な存在は神であった。他のすべてのものは不確定である。そのため彼は充足理由律を受け入れず、本質と実在の区別を否定し、能動的知性と受動的知性というトマス・アクィナスの学説に反対した。彼の存在論的倹約の要求によって導れる彼の懐疑論は、人間の理性は魂の不滅性も神の存在、唯一性、無限性も証明できないという彼の学説の内に現れる。彼の説くところによればこうした真理は啓示によってのみ知られる。
The standard edition of his philosophical and theological works is William of Ockham: Opera philosophica et theologica, Gedeon Gál, et al., eds. 17 vols. St. Bonaventure, N. Y.: The Franciscan Institute, 1967–88. For his political works, all but the Dialogus have been edited in William of Ockham, H. S. Offler, et al., eds. 4 vols., 1940–97, Manchester: Manchester University Press [vols. 1–3]; Oxford: Oxford University Press [vol. 4].
哲学的著作
Summa logicae (c. 1323), Paris 1448, Bologna 1498, Venice 1508, Oxford 1675.
Quaestiones in octo libros physicorum (before 1327), Rome 1637.
Summulae in octo libros physicorum (before 1327), Venice 1506.
Quodlibeta septem (before 1327), Paris 1487.
Expositio aurea super artem veterem Aristotelis, 1323.
Major summa logices, Venice 1521.
Quaestiones in quattuor libros sententiarum, Lyons, 1495.
Centilogium theologicum, Lyons 1495.
神学的著作
Questiones earumque decisiones, Lyons 1483.
Quodlibeta septem, Paris 1487, Strasbourg 1491.
Centilogium, Lyons 1494.
De sacramento altaris and De corpore christi, Strasbourg 1491, Venice 1516.
Tractatus de sacramento allans.
政治学的著作
Opus nonaginta dierum (1332), Leuven 1481, Lyons 1495.
Dialogus* (begun in 1332) Paris 1476. Lyons 1495.
Super potestate summi pontificis octo quaestionum decisiones (1344).
Tractatus de dogmatibus Johannis XXII papae (1333–34).
Epistola ad fratres minores (1334).
De jurisdictione imperatoris in causis matrimonialibus, Heidelberg 1598.
Breviloquium de potestate tyrannica (1346).
De imperatorum et pontifcum potestate [also known as 'Defensorium'] (1348).
^William H. Watts and Richard J. Utz, "Nominalist Influence on Chaucer's Poetry: A Bibliographical Essay," Medievalia & Humanistica 20 n.s. (1993), 147–73; Helen Ruth Andretta, Chaucer's 'Troilus and Criseyde.' A Poet's Response to Ockhamism (New York: Lang, 1997).
参考文献
Adams, Marilyn (1987). William Ockham. Notre Dame: University of Notre Dame Press. ISBN0268019401
Beckmann, Jan (1992). Ockham-Bibliographie, 1900–1990. Hamburg: F. Meiner Verlag. ISBN9783787311033
Freppert, Lucan (1988). The Basis of Morality According to William Ockham. Franciscan Herald Press. ISBN9780819909183
Knysh, George (1996). Political Ockhamism. Winnipeg: WCU Council of Learned Societies. ISBN9781896637006
Panaccio, Claude (2004). Ockham on Concepts. Aldershot: Ashgate. ISBN9780754632283
McGrade, Arthur Stephen (2002). The Political Thought of William Ockham. Cambridge University Press. ISBN9780521522243
Spade, Paul (1999). The Cambridge Companion to Ockham. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN052158244X
Wood, Rega (1997). Ockham on the Virtues. Purdue University Press. ISBN9781557530974