Trip Hop, einnig þekkt sem Bristol hljóðið eða Bristol sýrurapp, er tónlistarstefna sem á uppruna sinn að rekja til Englands, þá sérstaklega Bristol, seint á 9. áratug, en varð þó ekki vinsælt fyrr en á 10. áratug. Hugtakið „trip hop“ var fyrst notað í danstónlistartímaritinu Mixmag árið 1989 þar sem reynt var að koma nafni á djass-, fönk-, og sálartónlistarbræðing með hægum takti sem var að koma fram.[1] Þegar reynt er að skilgreina trip hop sem einstaka tónlistarstefnu er það oft erfitt og endar á því að það sé skipað sem undirstefna fyrir aðrar tónlistarstefnur eins og hip hop eða elektró. Trip hop á margt sameiginlegt með mörgum öðrum tónlistarstefnum eins og hip hop, hústónlist, danstónlist og dub reggí. Sagt hefur verið um trip hop að það sé „blöndun af hip hop og elektróník þar til tónlistarstefnan er þekkjanleg“.[2]
Einkenni
Í trip hop tónlist er hægur taktur og einfaldar og dimmar bassalínur og bergmál er mikið notað. Trommutaktarnir eru þéttir þannig að hljóðbútarnir hljóma þungir. Í trip hop er oft rapp í lögunum ásamt kvenmannsrödd sem syngur yfir lögin. Hljóðbútarnir í trip hop eru oft teknir af gömlum plötum, hljóðgæði samplanna haldast óbreytt, þannig að suðið sem heyrist á gömlu plötunum heyrist líka í nýja laginu. Hins vegar eru hljóðbútarnir oft klipptir í sundur, endurraðað og hægt á þeim. Sé hljóðbúturinn ekki af gamalli plötu og ekkert suð er til staðar er því oftar en ekki bætt við.[3]
Uppruni
Í Bristol, fæðingarstað trip hop, var áður ein mikilvægasta bryggja Englands fyrir þrælaiðnaðinn. Afleiðingar þrælaiðnaðarins í Bristol eru þær að samfélagið þar er afar fjölmenningarlegt. Er þar mikið um fólk af afrískum og karabískum uppruna sem hefur haldið til þarna lengi. Ódýrt er að búa í Bristol sem laðar að bóhema, námsmenn og fólk frá mörgum mismunandi menningum. Fjölmenningin gerir Bristol að frjóum jarðveg fyrir nýsköpun í tónlist. Þar hefur hip hop, reggí, sálartónlist, hústónlist, sýrudjass, pönk og teknó lengi verið til taks. Fyrir íbúum Bristol er það sjálfsagt að blanda saman þessum stefnum og úr þeim tónbræðingi fæddist trip hop.[4]
Saga
Níundi áratugurinn
Á 9. áratug hafði hip hop náð gífurlegum vinsældum í Bandaríkjunum. Hip hop náði aldrei jafn miklum vinsældum í Bretlandi, nema þá hvað varðar tísku. Sýruhústónlist og sýrudjass höfðu verið vinsælar tónlistastefnur í Bretlandi en í lok 9. áratugar var orðin stöðnun í sköpun í sýrudjassinum. Stöðnunin í sýrudjassinum kallaði á meiri sköpun í öðrum stefnum.[5] Undir áhrifum frá vinsældum sýruhústónlistar í Bretlandi og hip hop í Bandaríkjunum, fæddist ný stefna, trip hop. Vegna vinsælda reggí og dub áttu hip hop tónlistarmenn í Bretlandi það til að taka meiri hljóðbúta úr jamaískri tónlist. Í fjölmenningarborginni Bristol fóru tónlistarmenn, sem voru nú þegar vel að sér í þessari jamaísku tónlist, að búa til hæga og taktþunga tónlist.
Á meðal áhrifamikilla hljómsveita sem létu finna fyrir sér í sköpun trip hop má nefna Wild Bunch frá Bristol. Þeir, ásamt Adrian Thaws, einnig þekktur sem Tricky Kid á þeim tíma, höfðu mikil áhrif á þróun hip hop stefnunnar í átt að sýrudjass og hústónlistar. Seinna hlutu þeir plötusamning og ganga nú undir nafninu Massive Attack.[6]
Tíundi áratugurinn
Massive Attack
Í byrjun 10. áratugarins bað pistilhöfundurinn og plötusnúðurinn James Lavelle hip hop aðdáendur að senda sér lögin þeirra sem hann svo gaf út á plötunni Mo’Wax. Flest lögin voru ekkert öðruvísi en það sem var að gerast í sýrudjass, en á b-hlið plötunnar voru tilraunakenndari, frumlegri lög. Fjarstæðukennd, taktmikil og taktþung skringilegheit með sömplum spiluðum með hljóðfærum. Þessi nýi hljómur sló í gegn bæði hjá plötusnúðum og almennum hlustendum.[7]
Árið 1991 kom Blue Lines út, fyrsta plata Massive Attack frá Bristol. Massive Attack voru áður þekktir sem Wild Bunch og meðlimir hennar voru „Mushroom“ Vowles og „Daddy G“ Marshall. Robert „3D“ Del Naja bættist síðar í hópinn og þeir stofnuðu Massive Attack 1987. Wild Bunch hafði verið ein stærsta hljómsveitin í Bristol á sínum tíma og þeirra tónlistarpartí voru víst svo rosaleg að þegar þau voru haldin var nánast algjört logn í lifandi tónlist á sama tíma í kring. Blue Lines sló í gegn í Bretlandi en hún gat ekki talist til neinna tónlistarstefna sem voru í gangi á þeim tíma. Það var ekki fyrr en þeir gáfu út aðra plötuna sína, Protection, sem komið var nafn yfir þá tónlist sem þeir voru að skapa. Árið 1998 gáfu þeir síðan út plötuna Mezzanine sem sló í gegn um allan heim.[8]
Tricky
Adrian Thaws, fæddur 1964 og líka þekktur undir listamannsnafninu Tricky, var oft í nánu samstarfi við Massive Attack. Á árum fyrr hafði hann verið einn meðlima Wild Bunch. Hann rappaði inn á plötu þeirra, Blue Lines og skrifaði texta fyrir aðra plötu þeirra Protection. 1993, ári eftir að hann hafði rappað inn á Blue Lines, gaf hann út sína fyrstu smáskífu, Aftermath. Þar vann hann með stelpu sem hann hafði hitt stuttu áður, Martina Topley-Bird. Martina og Tricky áttu eftir að vinna mikið saman í tónlist í framtíðinni og á öllu sem Tricky hefur gefur út má sjá framlag frá Martinu.
Árið 1995 gaf Tricky út fyrstu breiðskífu sína, Maxinquaye. Maxinquaye fékk mjög jákvæð viðbrögð hjá gagnrýnendum og veitt Tricky alþjóðlega frægð, sem hann kunni illa við. Á plötunni hljómar reykkennd rödd Martinu yfir voveiflegan bakgrunnshljóm annars vegar, einnig er að finna lög sem sýna harðari hlið Tricky, eins og Hard Steel. Tricky gaf út aðra plötu sína, Nearly God, árið 1996. Á Nearly God var tónlistin hægari, þokukenndari og meira truflandi. Í umsögn um plötuna er sagt að Nearly God sé „...ásækjandi, brotakennd, fjarstæðukennd martröð sem virðist ekki alltaf vera rökrétt en tekst alltaf að hafa áhrif“.[9] Eftir útgáfu Maxinquaye fóru fleiri tónlistarmenn í heiminum að gera svipaða tónlist og setti það trip hop inn á örugga poppsvæðið. Tricky kunni illa við það og ferðaðist til Jamaíku til að taka upp þriðju plötu sína, Pre-Millenium Tension. Platan þótti taugastrekkjandi og innilokunarkenndarleg. Á Pre-Millenium Tension voru taktarnir hægari en á Maxinquaye. Hljóðheimur plötunnar var ofskynjunarlegur og taktarnir, hljóðbútarnir og gítarinn vefjast saman í skríðandi framvindu af ógnandi hljóðum og óhlutlegra hótana.[10] Tricky er enn starfandi í tónlistarheiminum og hefur unnið saman með þekktum tónlistarmönnum á borð við Björk, Elvis Costello og PJ Harvey.
Árið 1993 gaf DJ Shadow út endurútgáfu af laginu Doin’ Damage frá bandarísku rapphljómsveitinni Zimbabwe Legit. Þessi útgáfa DJ Shadow vakti athygli Lavelle. Lavelle fékk DJ Shadow til að gefa út plötu, sem var kölluð In/Flux. Á In/Flux var að finna blöndu af fönk, djass, sálartónlist og hip hop. Það var í umfjöllun um þessa plötu í tímaritinu Mixmag, árið 1994, sem tónlistarblaðamaðurin Andy Pemberton kom fyrst fram með nafnið á tónlistarstefnunni, „trip hop“. Í kjölfar In/Flux streymdi inn tónlist sem gat verið flokkuð undir trip hop stefnuna.[11]
Portishead
Árin 1994 og 1995 hafði trip hop náð miklum vinsældum og þær áttu aðeins eftir að aukast. Portishead var ein af þeim hljómsveitum sem áttu þátt í að skapa og móta trip hop stefnuna. Hljómsveitarmeðlimir Portishead heita Geoff Barrow, Beth Gibbons og Adrian Utley. Hljómsveitin á uppruna sinn að rekja til Bristol, eins og margar áhrifamiklar trip hop hljómsveitir. Portishead voru öðruvísi en Massive Attack að því leyti að þau bættu meiri djass og sýruhústónlist við hljóminn sem Massive Attack höfðu, einnig voru þau ekki jafn bundin danstónlist og Massive Attack. Andrúmsloftskennd, gervi kabaretthljómur laga Portishead höfðaði til breiðari hóps fólks, þeirra sem þótti trip hop og danstónlist áður of framandi og var bundnari við danstónlist. Með útgáfu á fyrstu plötu sinni, Dummy, jók hljómsveitin gífurlega vinsældir trip hop, enda var sú plata margverðlaunuð og var hlaut meðal annars Mercury tónlistarverðlaunin sem besta breska platan. Hljómur Portishead var svipaður hljóms Massive Attack að því leyti að báðar hljómsveitir notast við grófa djasshljóðbúta.[12] Mikil frægð Portishead jók, nú þegar mikil, áhrif trip hop á tónlistarheiminn og gerði trip hop aðgengilegra fyrir almenning.
