^ Ti "Bolivariana a Republika ti Venezuela" ket isu ti napno nga opisial a titulo manipud iti pannakaampon ti baro a Batay-linteg ti 1999, idi ti estado ket napanagan a kas pammadayaw ken ni Simón Bolívar.
^ Ti Batay-linteg ket mangbigbig pay kadagiti amin a patneng a pagsasao a naisasao iti pagilian.
^ Dagiti dagup ti kalawa ket mairaman laeng ti tinurturayan ti Venezuela a teritorio.
^ Idi 1 Enero 2008, naipayyammo ti maysa a baro a bolivar, ti bolívar fuerte (ISO 4217 kodigo VEF) nga agapateg ti 1,000 VEB.
Ti Venezuela (/ˌvɛnəzˈweɪlə/(dengngen)VEN-uh-ZWALE-uh, lokal: [βeneˈswela]), opisial a tinawtawagan ti Bolivariana a Republika ti Venezuela[1] (Espaniol: República Bolivariana de Venezuela[reˈpuβlika βoliβaˈɾjana ðe βeneˈswela]), ket maysa a pagilian idiay akin-amianan nga aplaya ti Abagatan nga Amerika. Ti teritorio ti Venezuela ket sakupenna ti agarup a 916,445 kuadrado kilometro (353,841 sq mi) nga adda dagiti nakarkulo a populasion iti 29,105,632. Ti Venezuela ket naikedkeddeng nga estado nga adda iti nangato unay a biodibersidad, nga adda dagiti taengan a sumakop manipud iti Andes a kabambantayan iti laud aginggana ti katuduan a bakir ti Labneng Amasona iti abagatan, babaen dagiti nawatiwat a llanos a tanap ken Karibe nga aplaya iti tengnga ken ti Karayan Delta ti Orinoco iti daya.
Ti Venezuela a kolonia ti Espania idi 1522 urayno adda dagiti resistansia manipud kadagiti patneng a tattao. Daytoy ket nagbalin a maysa kadagiti immuna nga Espaniol Amerikano a kolonia a nangirangarang ti pannakawayawaya (idi 1811), ngem saan a nakatalged a nangbangon ti pannakawayawaya aginggana idi 1821 (a kas maysa a departmento ti pederal a republika ti Gran Colombia, a nakagun-od ti napno a pannakawayawaya idi 1830).Idi las-ud ti maika-19 a siglo ti Venezuela ket nagsagsagaba ti politikal a diktadura, ken daytoy idi ket tinurturayan babaen dagiti rehional a caudillo (nabileg a tattao ti milisia) iti kaaduan ti maika-20 a siglo. Ti pagilian ket adda idin kadagiti napugsa-pugsay a demokratiko a gobierno idi baetan ti 1945 ken ti agdama nga aldaw; kasla kadagiti kaaduan a pagilian ti Latin nga Amerika, daytoy ket nakasagsagaba kadagiti kudeta ken dagiti milisia a diktadura. Dagiti ekonomiko a siddaaw iti tawtawen ti 1980 ken tawtawen 1990 ket nangiturong ti maysa a politikal a didigra a gapuanan kadagiti sumurok a 3,000 a natnatay kadagiti riribok ti Caracazo iti 1989, ti dua kudeta idi 1992, ken ti panagpabasol ken ni Presidente Carlos Andrés Pérez para iti panagtakaw kadagiti publiko a pundo idi 1993. Ti pannakarebba ti talek dagiti adda a partido ket nakakita ti 1998 nga eleksion iti dati nga opisial ti buyot a ni Hugo Chávez, ken ti panangirugi ti Bolivariana a Rebolusion, iti panangrugi ti maysa a 1999 a Konstituente nga Asemblia tapno makasurat ti baro a Batay-linteg ti Venezuela.
Ti Venezuela ket maysa kadagiti urbano unay a pagilian iti Latin nga Amerika;[5][6] kaaduan kadagiti Taga- Venezuela ket agtataengda kadagiti siudad iti amianan, a naipangpangruna idiay kapitoliona, a Caracas, nga isu pay daytoy ti kadakkelan a siudadna. Manipud idi nadukatalan ti lana idi nasapa a maika-20 a siglo, ti Venezuela ket maysan kadagiti mangidaulo nga agilaklako ti lana iti lubong ken adda kadagiti kadakkelan a reserba ti lana. Dati idi a di naparang-ay unay nga aglaklako kadgiti tagilako ti agrikultura a kas ti kape ken kakaw, ti lana ket napardas a nagbalin a kaaduan a nailaklako ken rentas ti gobierno. Ti tawtawen ti 1980 a kaadu unay ti lana ket nangiturongan ti maysa a didigra ti ruar nga utang ken ti maysa a napaut nga ekonomiko a didigra , a nakakita ti panagpangato ti inflacion iti 100% idi 1996 ken ti panakaipangato ti gatad ti kinapanglaw iti 66% idi 1995[7] idi ti (babaen ti 1998) tunggal maysa a tao ti GDP ket natnag iti isu met laeng nga agpang a kas idi 1963, a bimmassit iti pagkatlo manipud iti kangatona idi 1978.[8] Ti pannakaungar dagiti presio ti lana kalpasan ti 2001 ket nagparang-ay ti ekonomia ti Venezuela ken nakaaramidan dagiti sosial a panaggastos, urayno ti nagbanagan ti 2008 a sangalubongan a didigra ti pinansia ket nakakita ti baro a panagpababa ti ekonomia.
Etimolohia
Ti palafito, ti maysa a purok wenno pagtaengan a nabangon kadagiti bagi ti danum.[9] V YA
Idi 1499, ti maysa nga ekspedision nga indauloan babaen ni Alonso de Ojeda ket nagbisita ti aplaya ti Venezuela. Dagiti salingkadang a balay iti lugar ti Danaw Maracaibo ket nangipalplagip ti nabigador a ni Amerigo Vespucci iti siudad ti Benesia, isunga ninagananna ti rehion iti "Veneziola", nga iti kontemporario a Toskano (patneng a pagsasao ni Vespucci) ket kaibuksilanna ti "bassit a benesia".[10] Ti nagan ket nakaala ti agdama a pannakailetrana a kas resulta ti Espaniol nga impluensia,[10] nga iti suldong nga -uela ket maus-usar a kas pangpabassit a termino ti (a kas ti plaza / plazuela, cazo / cazuela); isunga, ti kasisigud kapanunotan ti termino ket mabalin nga iti maysa a "bassit a Benesia".[11] Ti Aleman a termino para iti lugar, a "Klein-Venedig", ket kaibuksilanna pay ti bassit a Benesia.
Urayno kasta, ti Vespucci a sarita ket agtutloy nga isu ti kadayegan ken naaw-awat a bersion ti taudan ti nagan ti pagilian, ti sabali a rason para iti nagan ket naibagbaga ti pangilaglagip ni Martín Fernández de Enciso, ti maysa a kameng ti timpuyogan ni Vespucci ken Ojeda. Iti obrana aSumma de Geografía, inbagbagana a nabirukanda ti maysa a patneng a populasion a nagtawtawag ti bagbagida iti "Veneciuela," a nangisingasing a ti nagan a "Venezuela" ket mabalin a nagtaud manipud iti patneng a lubong.[12]
Dagiti nagibasaran
^ abcd"Venezuela". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 24 Abril 2012.
^"Tulagan ti Hinebra, Pebrero 17, 1966"(PDF). Nagkaykayasa a Pagpagilian. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-01-16. Naala idi Enero 15, 2013.{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: bot: di ammo ti kasasaad ti kasisigud nga URL (silpo)
^Thomas, Hugh (2005). Dagiti Karayan ti Balitok: Ti Iyuungar ti Espaniol nga mperio, manipud ken ni Columbus aginggana ken ni Magellan. Random House. p. 189. ISBN0-375-50204-1.
^"Cuadernos Hispanoamericanos" (iti Espaniol). Instituto de Cultura Hispánica (Agencia Española de Cooperación Internacional). 1958: 386. {{cite journal}}: Makasapul ti dakamat journal iti |journal= (tulong)
Dagiti akinruar a silpo
Dagiti midia a mainaig iti Venezuela iti Wikimedia Commons Pakaammo ti panagbiahe idiay Venezuela manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
