Mehiko

Nagsasabtan: 23°N 102°W

Estados Unidos dagiti Mehikano Estados Unidos Mexicanos [1][2]  (Espaniol)
Wagayway Eskudo
Nailian a kanta: "Himno Nacional Mexicano" (Ilokano: Nailian a Kanta ti Mehikano)
Nailian a Selio: Selio ti Estados Unidos dagiti Mehikano
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Siudad ti Mehiko 19°26′N 99°08′W
Opisial a sasao	Espaniol [3][4]
Mabigbig a nilian a sasao	62 a pagsasao dagiti patneng nga Amerindiano[5]
Grupgrupo ti etniko	- Mestiso 70%[6] – Puraw 15%[6] – Patneng 9.8%[7] - Sabsabali 1%[6]
Nagan dagiti umili	Mehikano
Gobierno	Pederal a presidensial batay-linteg a republika[8]
• Presidente	Enrique Peña Nieto
• Sekretario ti Kaunegan	Alejandro Poiré
• Presidente ti Korte Suprema	Juan Silva Meza
Lehislatura	Kongreso
• Akinngato a kamara	Senado
• Akinbaba a kamara	Siled dagiti Deputado
Wayawaya  manipud iti Espania
• Nairangarang	Septiembre 16, 1810
• Mabigbigan	Septiembre 27, 1821
Kalawa
• Dagup	1,972,550 km^2 (761,610 sq mi) (Maika-14)
• Danum (%)	2.5
Populasion
• Senso idi 2010	112,322,757[9] (Maika-11)
• Densidad	57/km^2 (147.6/sq mi) (Maika-142)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2011
• Dagup	$1.629 trilion[10] (Maika-11)
• Tunggal maysa a tao	$15,113[11] (Maika-58)
GDP (nominal)	Karkulo idi 2011
• Dagup	$1.041 trilion[10] (Maika-13)
• Tunggal maysa a tao	$9,489[10] (Maika-58)
Gini (2010)	47.2[12] nangato
HDI (2013)	0.756[13] nangato · Maika-71
Kuarta	Pisos (MXN)
Sona ti oras	UTC−8 aginggana iti −6 (Dagiti opisial a sona ti oras ti Mehiko)
• Kalgaw (DST)	UTC−7 aginggana iti −5 (sabsabali)
Pagmanehuan	kanawan
Kodigo ti panagtawag	+52
TLD ti internet	.mx

Ti Estados Unidos dagiti Mehikano^[14]wenno kadawyan a makunkuna a kas Mehiko^[15], ket maysa nga batay-linteg a pederal a republika iti Amianan nga Amerika. Nabeddengan iti amianan iti Estados Unidos; iti abagatan ken laud babaen ti Taaw Pasipiko; iti abagatan a daya babaen ti Guatemala, Belis, ken ti Baybay Karibe; ken iti daya babaen ti Golpo ti Mehiko.^[16]Naisakupan na daytoy iti nganngani a dua a riwriw a kuadrado kilometro (sumurok a 760,000 kuadrado milia),^[2]Ti Méhiko ket isu ti maikalima a kadakkelan a pagilian iti Kaamerikaan babaen ti dagup a kalawa ken ti maika-13 a kadakkelan a naiwayawayas a pagilian iti lubong. Nga addan ti nakarkulo a populasion iti surmurok a 112 a riwriw,^[9] isu daytoy ti maika-11 a kapusekan ti populasion ken ti kapusekan ti populasion kadagiti agsasao ti Españiol a pagilian. Ti Mehiko ket maysa a a tiponan ti muyong a nagbuklan dagiti tallo pulo ket maysa nga estado ken maysa a Pederal a Distrito, ti kapitolio a siudad.

Ti Kasakbayan ti Kolumbiano a Mehiko adu kadagiti kultura ket nataenganda dagiti napalaing a sibilisasion a kas ti Olmec, ti Toltec, ti Teotihuacan, ti Sapoteko, ti Maya ken ti Asteka sakbay nga immunada a nakakita kadagiti Europeano. Idi 1521, ti Espania nangirukma ken nangikolonisado ti teritorio manipud iti kuartelna idiay Mehiko-Tenochtitlan, a daytoy ket naadministrado a kas ti Birreinato ti Baro nga Espania. Daytoy a teritorio ket dimteng a nagbalin a ti Mehiko a kas ti panagwaywaya ket nabigbigan idi 1821. Ti kalpasan ti panagwayawaya a paset ti panawen ket naidasig idi babaen ti ekonomiko a pannakatalna, ti Mehikano-Amerikano a Gubat ken ti maipapan ti teritorio a pannakaiyakar iti Estados Unidos, ti sibil a gubat, dagiti dua nga imperio ken ti domestiko a diktadura. Ti kinaudi a naibaga ket nakaiturongan ti Mehikano a Rebolusion idi 1910, a nakaipatinggaan ti panakaiyebkas ti 1917 a Batay-linteg ken ti irurumsua ti agdama a sistema ti politika ti Mehiko. Dagiti panagbutos a natengngel idi Hulio 2000 ket nangmarka ti immuna a panangabak ti presidensia ti kasuppiatan a partido manipud iti Partido ti Institusional a Rebolusionario. Manipud idi 2006 ti pagilian ket adda iti tengnga ti maysa a druga a gubat a nakatunton kadagiti 60,000 a biag.^[17]

Ti Mehiko ket maysa kadagiti kadakkelan nga ekonomia iti lubong, ken daytoy ket naipanunotan a kas maysa a rehional a bileg ken tengnga a bileg.^[18][19][20] Iti maipatinayon, ti Mehiko ket isu idi ti immuna a kameng ti Latino Amerikano nga Organisasion para iti Ekonomiko a Panagtitinnulongan ken Panagrangrang-ay OECD (manipud idi 1994), ken naipanpanunotan a maysa nga akinngato a tengnga a matgedan a pagilian babaen ti Banko ti Lubong.^[21] Ti Mehiko ket naipanpanunotan a kas maysa a baro a naindustrialisado a pagilian^{[22][23][24][25]} ken maysa a rumrumsua a bileg.^[26] Daytoy ket addaan iti maikasangapulo ket tallo a kadakkelan ti nominal GDP ken ti maikasangapulo ket maysa a kadakkelan babaen ti pagpadaan ti kapigsa ti panag-gatang. Ti ekonomiana ket napigsa a naisilpo kadagiti kumaduaanna ti Nawaya a Tulagan ti Komersio ti Amianan nga Amerika (NAFTA), a naipangpangruna ti Estados Unidos.^[27][28] Ti Mehiko ket mairanggo ti maikanem iti lubong ken umuna iti Kaamerikaan babaen ti bilang ti UNESCO a Tawid a Luglugar iti Lubong nga addaan iti 31,^[29][30][31] ken idi 2007 ket isu idi ti maikasangapulo a kaaduan a nabisbisita a pagilian iti lubong nga adda dagiti 21.4 a riwriw nga internasional a simmangsangpet ti tungngal maysa a tawen.^[32]

Etimolohia

Nangruna nga artikulo: Nagan ti Mehiko

Ladawan ti Mehiko-Tenochtitlan manipud iti Codex Mendoza

Kalpasan ti panagun-od ti Baro nga Espania ti panakawayawaya manipud iti Espania, naikeddeng daytoy a ti baro a pagilian ket managananto manipud iti kapitoliona, ti Siudad ti Mehiko, a nabangon idi 1524 iti tuon ti taga-ugma nga Aztec a kapitolio ti México-Tenochtitlan. Ti nagan ket naggapu manipud iti Pagsasao a Nahuatl, ken di ammo ti kaibuksilanna.

Ti Mēxihco ket isu idi ti Nahuatl a termino para iti puseg a daga ti Imperio ti Aztec, a nainaganan, ti Ginget ti Mehiko, ken dagiti taona, ti Mexica, ken dagiti naipalikmut a teritorio a nagbalin nga isu ti Estado ti Mehiko a kas maysa a panakabingbingay ti Baro nga Espania sakbay ti pannakawayawaya (ipada ti Latium). Daytoy ket sapasap a naipanunotanm a maysa a toponimo para iti ginget a nagbalin a ti kangrunaan nga etonimo para iti nagbanagan ti Tinallo a Kumaduaan ti Aztec, wenno ti baliktadna daytoy.

Ti pasakbay a -co ket isu ti lokatibo ti Nahuatl , a mangaramid a nagan ti lugar ti balikas. Iti labes ti daytoy, ti etimolohia ket di am-ammo. Naisingasing daytoy a naala manipud iti Mextli wenno Mēxihtli, ti nalimed a nagan para iti dios ti gubat ken patron dagiti Aztec, ti Huitzilopochtli, nga iti kaso ti Mēxihco ket kayatna a sawen ti "Lugar a pagtaengan ti Huitzilopochtli".^[33] Ti sabali pay a hipotesis^[34] ket mangisingasing ti Mēxihco ket naala manipud iti maysa a a panagtipon ti dua a balikas ti Nahuatl a balikas para iti "bulan" (mētztli) ken puseg (xīctli). A kayatna a sawen daytoy ti ("Lugar iti Tengnga ti Bulan") a mabalin a mangibagbaga ti puesto ti Tenochtitlan idiay tengnga ti Danaw Texcoco. Ti sistema dagiti nagsisilpo a danaw, a nakapormaan ti sentro ti Texcoco, ket adda ti porma ti maysa a kuneho, a dagiti Mesoamerikano a pareidolia a mainaig iti bulan. Ti sabali pay a hipotesis ket mangisingasing a naala daytoy manipud iti Mēctli, ti diosen ti maguey.^[34]

Ti nagan ti siudad-estado ket naisurat ti Espaniol iti México nga adda iti ponetiko a pateg ti <x> a letra iti Mediebal nga Espaniol, a nangirepresenta ti awan timek a prikatiba a postalbeolar ti [ʃ]. Daytoy nga uni, ken ti pay natimekan a prikatiba a postalbeolar ti [ʒ], a nangirepresenta ti <j>, ket nagbalin ti maysa a awan timek a makedngan a prikatiba ti [x] idi las-ud ti maika-16 a siglo. Daytoy ket nangiturong ti sabsabali a pannakaibaga ti ti Méjico kadagiti nadumaduma apablaak iti Espaniol, a kangrunaan idiay Espania, nga idiay Mehiko ken dagiti pagilian nga agsasao ti Espaniol ket kinaykayatda ti panagiletra a México. Kadagiti napalabas a tawen ti Real Academia Española, nga agalalagad ti pagsasao nga Espaniol, ket nangikeddeng a dagitoy dua a kita ket mabalin a maawat iti Espaniol ngen ti maipatpatalked a panangiletra ket ti México.^[35] Kaaduan kadagiti pablaak kadagiti amin nga agsasao ti Espaniol a pagilian ket sursurotendan daytoy, urayno ti pagpilia a sabali a kita ket sagpaminsan pay laeng a maus-usar.Iti Ingles, ti <x> iti Mexico ket saan a mangirepresenta ti kasisigud wenno ti agdama nga uni, ngem ti konsonante a rimpuok ti [ks].

Ti opisial a nagan ti pagilian ket nagbalbaliw kadagiti panagbalbaliw ti porma ti gobierno. Iti dua nga okasion (1821–1823 ken 1863–1867), ti pagilian ket naam-ammuan idi a kas ti Imperio Mexicano (Imperio Mehikano). Amin kadagiti tallo a batay-linteg (1824, 1857 ken ti 1917, ti agdama abatay-linteg) ket agus-usar ti nagan nga Estados Unidos Mexicanos^[36]—wenno ti sabali a pannakaibaga nga Estados Unidos mexicanos^[37] ken Estados-Unidos Mexicanos,^[38] nga amindagitoy ket naipatarus ti Ilokano a kas ti "Estados Unidos dagiti Mehikano". Ti termino a República Mexicana, "Mehikano a Repubika" ket nausar idi kadagiti Linteg ti Batay-linteg ti 1836.^[39]

Administratibo a pannakabingbingay

Nangruna nga ar-artikulo: Dagiti politikal a pannakabingbingay ti Mehiko ken Listaan dagiti Mehikano nga estado babaen ti populasion

Ti Estados Unidos dagiti Mehikano ket maysa a pederasion dagiti tallo pulo ket maysa a nawaya ken dagiti naturay nga estado, a mangporma ti maysa a kappon nga agsansanay ti grado ti pannakaturay kadagiti Pederal a Distrito ken dagiti dadduma a teritorio.

Ti tunngal maysa nga estado ket adda ti bukodna a batay-linteg, kongreso, ken maysa nga ukom, ken dagiti umili ket agbutbutos babaen ti dagus a panagbutos ti gobernador para iti innem a tawen a termino, ken dagiti pannakabangi kadagiti bukodda a maymaysa a kamara a kongreso ti estado para iti tallo a tawen a termino.^[40]

Ti Pederal a Distrito ket maysa a naipangpangruna a politikla a pannakabingbingay a tagikua ti sibubukel a pederasion ken saan a ti maysa a naisangsangayan nga estado, ken iti kastoy, ad-adu ti naipatingga a lokal a papel a panagturay ngem dagiti estado ti pagilian.^[41]

Dagiti estado ket nabingbingay kadagiti munisipalidad, ti kabassitan a politikal nga entidad ti administrasion iti pagilian, a tinurayan babaen ti maysa a mayor wenno presidente ti munisipio (Presidente munisipal), a binutosan babaen dagiti agtaeng babaen ti kinaadu.^[42]

Golpo ti
Mehiko

Taaw
Pasipiko

Tengnga nga
Amerika

Estados Unidos

Siudad ti Mehiko

AG

Baja
California

Baja
California
Sur

Campeche

Chiapas

Chihuahua

Coahuila

Colima

Durango

Guanajuato

Guerrero

HD

Jalisco

EM

Michoacán

MO

Nayarit

Nuevo
León

Oaxaca

Puebla

QU

Quintana
Roo

San Luis
Potosí

Sinaloa

Sonora

Tabasco

Tamaulipas

TL

Veracruz

Yucatán

Zacatecas

Pakasaritaan

Nangruna nga artikulo: Pakasaritaan ti Mehiko

Chichen Itza

Pakaimatangan ti piramida ti bulan idiay Teotihuacan, ti maysa a dakkel a a kasakbayan ti Columbiano a siudad, nga addaan kadagiti ad-adu ngem 150,000 a nagtataeng idi katurayna idi maika-5 a siglo.

Jade a maskara ti Azteca manipud iti maika-14 a siglo a mangipakpakita ti dios a ni Xipe Totec.

Dagiti taga-ugma a kultura

Arkaiko a paset ti panawen

Dagiti kasapaan a tidda ti tao idiay Mehiko ket dagiti sangkap dagiti ramit a bato a nabirukan idiay asideg ti kampo ti apoy idiay Ginget ti Mehiko ken napetsaan babaen ti radio karbon idii circa 23,000 a tawtatwen.^[43] Ti Mehiko ket isu ti lugar ti panagtaltalon ti mais ken bukbukel a gapuanan ti maysa a nagdaliasatan manipud dagiti paleo-Indiano agan-anup ken agburburas kadagiti purok ti sedentario nga agrikultura idi rugi ti 7000 BCE.

Dagiti klasiko a paset ti panawen

Iti simmarsaruno a naporma a luglugar a nagtaltalonan ti mais ken dagiti kultural a kababalin a kas ti narikut a mitolohiko ken relihioso a narikut, ti maysa a vigesimal a numeriko a sistema (naibatay ti duapulo a sistema ti panagbilbilang), ket naiwarwaras kadagiti Mehikano a kultura iti sabsabali a lugar ti Mesoamerika.^[44] Iti daytoy a paset ti panawen dagiti purok ket nangrugrugida a nagbalbalin a sosial a napagustuan ken naparang-ay iti maysa a Naidauluan ti hepe, ken ti panagirang-ay kadagiti dakkel a sentro ti pagseremonian.^[45]

Kadagiti kasapaan a narikut a sibilisasion idiay Mehiko idi ket ti Olmec a kultura a nagrangrang-ay idiay Aplaya ti Golpo idi agarup a 1500 BCE. Ti Olmec a kababalin ti kultura ket naiwarwaras babaen ti Mehiko kadagiti sabali a pannakaporma a panawen ti kultura idiay Chiapas, ti Oaxaca ken ti Ginget ti Mehiko. Ti pannkaporma a paset ti panawen ket nakakitkita ti pannakaiwarwaras ti naisangsangayan a relihioso ken dagiti simboliko a tradision, ken dagiti pay artistiko ket dagiti arkitektural a karikutan.^[46] Iti simmarsaruno a kasakbayan a klasiko a paset ti panawen, dagiti sibilisasion ti Maya ken Zapoteco ket nakaparang-ayda kadagiti narikut a sentro idiay Calakmul ken Monte Albán. Iti las-ud ti daytoy a paset ti panawen ti immuna nga gapyso a Mesoamerikano a sistema ti panagsurats ket naparang-ay kadagiti kultura ti Epi-Olmec ken ti Zapoteco, ken ti Mesoamerikano a tradision ti panagsurat ket nakaabot ti kasayaatna iti Klasiko a Maya a Hieroglipiko a sinuratan.^[47]

Idiay Tengnga a Mehiko, ti karang-ayan a klasiko a paset ti panawen ket nakakita ti irarang-ay tiTeotihuacano, a nagporma ti milisia ken komersio nga imperio a ti politikal nga impluensiana ket naigay-at iti abagatan aginggana iti Maya a luglugar ken iti pay amianan. Iti paset ti panawen a karang-ayna, ti Teotihuacan, ket naglaon kadagiti kadakkelan a pyramide nga estruktura a nabangon idi kasakbayan ti Columbian nga Kaamerikaan, adda ti populasion iti nasurok a 150,000 a tattao. Iti panawen a pannakarebba ti Teotihuacán idi agarup a 600 CE, ti panagsalsalisal a baetan dagiti kangrunaan a sentro ti politiko ket nangrugrugi idiay tengnga a Mehiko a kas ti Xochicalco ken Cholula. Iti daytoy a panawen idi las-ud ti Epi-Klasiko a Nahua a tattao ket nangrugrugida nga immal-alis iti abagatan idiay Mesoamerika manipud iti Amianan, ken politikal ken kultural a nagbalbalinda a nagturturay idiay tengnga a Mexico, idi pinapanawda dagiti agsasao kadagiti pagsasao a Oto-Manguean.

Dagiti nagibasaran

1. "Opisial a Nagan iti Pagilian". MX: Ti Presidensia ti Mehiko. 2005-03-31. Naala idi 2010-05-30.
2. Méhiko a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
3. "Sapasap a Paammo a maipapan iti Mehiko". MX: Sekretario iti Ganganaet a Pannakibiang. 2011-04-26. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-04-20. Naala idi 2011-04-26.
4. "Encyclopaedia Britannica – Dagiti pagsasao ti Mehiko". britannica.com. 2011-04-26. Naala idi 2011-04-26.
5. Ti Sapasap a Linteg dagiti Karbengan ti Lingguistika para kadagiti Patneng a Tattao ket maibigbiganna amin dagiti Amerindio a minoridad a pagsasao, a mairaman ti Espaniol, a kas nailian a pagsasao ken naitimbeng nga umisu laeng kadagiti teritorio a maisasao. Ti gobierno ket maibigbigan na dagiti 62 a patneg a pagsasao, ken dagiti sabsabali a kita a saan mawawatan. "Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas". www.gob.mx. Méhiko: CDI. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-05-01. Naala idi 2012-01-21.
6. Lizcano Fernández, Francisco (Mayo 2005). "Composición Étnica de las Tres Áreas Culturales del Continente Americano al Comienzo del Siglo XXI" (PDF). Convergencia (iti Espaniol). Méhiko: Universidad Autónoma del Estado de México, Centro de Investigación en Ciencias Sociales y Humanidades. 38: 185–232, table on p. 218. ISSN 1405-1435. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2014-02-24. Naala idi 2012-01-21.
7. "Síntesis de Resultados" (PDF). Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas. 2006. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2016-03-04. Naala idi 2010-12-22.
8. "Politikal a Batay-linteg dagiti Nagkaykaysa nga Estado ti Méhiko Titulo 2 Artikulo 40" (PDF). MX: SCJN. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2011-05-11. Naala idi 2010-08-14.
9. "INEGI 2010 nga Estadistika ti Senso". inegi.org.mx. Naala idi 2010-11-25.
10. "World Economic Outlook Database, Oktubre 2010". IMF. Naala idi 5 Marso 2011.
11. "IMF".
12. "Gini Index". World Bank. Naala idi Mayo 23, 2012.
13. "2013 Human Development Report Statistics" (PDF). Human Development Report 2013. United Nations Development Programme. Marso 14, 2013. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2013-03-19. Naala idi Marso 16, 2013.
14. Rubino, Carl Ralph Galvez (2000). "Mehikano". Ilocano Dictionary and Grammar: Ilocano-English, English-Ilocano (iti Ingles ken Ilokano). University of Hawaiʻi Press. p. 366. ISBN 978-0-8248-2088-6.
15. Rubino, Carl Ralph Galvez (2000). "Mehiko". Ilocano Dictionary and Grammar: Ilocano-English, English-Ilocano (iti Ingles ken Ilokano). University of Hawaiʻi Press. p. 366. ISBN 978-0-8248-2088-6.
16. Heograpiko a Diksionario ti Merriam-Webster, Maika-3 nga ed. Springfield, MA: Merriam-Webster, Inc.; p. 733
17. "Quinto año de gobierno". Semanario Zeta. 2011-11-12. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-07-02. Naala idi 2012-09-27.
18. "Kasano ti mangipada kadagiti rehional a bileg: dagiti panagusig a konsepto ken panagsukisok dagiti topiko" (PDF). Britaniko a Gimong ti Internasional a Panagadadal. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2012-11-30. Naala idi Abril 11, 2012.
19. "Ministro ti Ganganaet a Pannakibiang ti Hapon" (PDF). Naala idi 2012-05-07.
20. "Oxford Analytica". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-04-24. Naala idi 2012-09-27.
21. "Pagilian ken Agpatpautang a Grupgrupo". Banko ti Lubong. Naala idi Marso 5, 2011. Ti Akinngato a tengnga a Matgedan a naipalawagan a kas ti matgedan ti tungngal maysa a tao a nagbaetan ti $3,976 – $12,275
22. Paweł Bożyk (2006). "Baro a Naindustrialisado a Pagilian". Globalisasion ket Panagbalbaliw ti Ganganaet nga Annuroten ti Ekonomiko. Ashgate Publishing, Ltd. p. 164. ISBN 0-7546-4638-6.
23. Mauro F. Guillén (2003). "Dagiti Multinational, Ideolohia, ken Naurnos a Panagobra". Dagiti Patingnga ti Pagtutumpongan. Unibersidad ti Princeton a Pagmalditan. pp. 126 (Tabla 5.1). ISBN 0-691-11633-4.
24. David Waugh (2000). "Dagiti Agpatpataud nga Industria (kapitulo 19), panagrangrang-ay ti Lubong (kapitulo 22)". Heograpia, Ti Napagkaykaysa nga Arngian. Nelson Thornes Ltd. pp. 563, 576–579, 633, and 640. ISBN 0-17-444706-X.
25. N. Gregory Mankiw (2007). Dagiti Punganayan dagiti Ekonomia. Mason, Ohio: Thomson/South-Western. ISBN 978-0-324-22472-6.
26. "G8: Nupay dagiti paggiddiatan, ti Mehiko ket Nanam-ay a kas Rumrumsua a Bileg". Ipsnews.net. Hunio 5, 2007. Naala idi Mayo 30, 2010.
27. Mehiko (05/09). Departamento ti Estado ti Estados Unidos. Naala idi:2009-11-25
28. CRS a Reporta para iti Kongreso. Serbisio ti Kongresional a Panagsukisok. Nobiembre 4, 2008
29. "UNESCO World Heritage Centre – World Heritage List". UNESCO. Naala idi Mayo 25, 2012.
30. "Mexico's World Heritage Sites Photographic Exhibition at UN Headquarters". Whc.unesco.org. Naala idi Mayo 30, 2010.
31. Tabla dagiti Tawid a Lugar iti Lubong babaen ti pagilian
32. "Turismo" (PDF). Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2011-07-28. Naala idi Mayo 30, 2010.
33. Aguilar-Moreno, Manuel (2006). Manual ti Biag iti Asteka a Lubong. Facts of Life, Inc. p. 19. ISBN 0-8160-5673-0.
34. "Nombre del Estado de México". Gobierno ti Estado ti Mehiko. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-04-27. Naala idi Oktubre 3, 2007. (iti Espaniol)
35. http://buscon.rae.es/dpdI/SrvltConsulta?lema=méxico
36. "El cambio de la denominación de "Estados Unidos Mexicanos" por la de "México" en la Constitución Federal". Ierd.prd.org.mx. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-03-11. Naala idi Nobiembre 4, 2009.
37. "Constitucion Federal de los Estados Unidos Mexicanos (1824)". Tarlton.law.utexas.edu. Septiembre 2, 2009. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-07-20. Naala idi Oktubre 30, 2010.
38. "Constitución Mexicana de 1857". Tlahui.com. Naala idi Mayo 30, 2010.
39. Leyes Constitucionales de 1836 Naiyarkibo 2016-01-14 iti Wayback Machine. Cervantes Virtual
40. "Artikulo 116". Politikal a Batay-linteg ti Estados Unidos Mehikanos. Kongreso ti Kappon ti Estados Unidos Mehikanos. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2006-11-13. Naala idi Oktubre 7, 2007.
41. "Artikulo 112". Politikal a Batay-linteg ti Estados Unidos Mehikanos. Kongreso ti Kappon ti Estados Unidos dagiti Mehikano. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2006-11-13. Naala idi Oktubre 7, 2007.
42. "Artikulo 115". Politikal a Batay-linteg ti Estados Unidos Mehikanos. Kongreso ti Kappon ti Estados Unidos dagiti Mehikano. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2006-11-13. Naala idi Oktubre 7, 2007.
43. "Dagiti Patneng nga Amerikano: Dagiti Kasapaan a Panagak-akar". MSN Encarta. 2009. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-06-14. Naala idi 2013-02-06.
44. Kirchhoff, Paul (1943). "Mesoamérica — Sus Límites Geográficos, Composición Étnica y Caracteres Culturales". Acta Americana 1 (1): 92–107.
45. Carmack, Robert; et al. (1996). Ti legado ti Mesoamerika: ti pakasaritaan ken kultura ti maysa a sibilisasion ti Patneng nga Amerikano. New Jersey: Prentice Hall.
46. Diehl, Richard A. (2004). Dagiti Olmec : Immuna a Sibilisasion ti Amerika. Londres: Thames ken Hudson. pp. 9–25.
47. Sampson, Geoffrey; Dagiti sistema ti panagsursurat: Ti Linguistoko a Pangyuna, Hutchinson (Londres), 1985.

Bibliograpia

• Krauze, Enrique (1998). Mehiko: Biograpia ti Bileg: Ti pakasaritaan ti Moderno a Mehiko 1810–1996. New York, New York: Harper Perennial. p. 896. ISBN 0-06-092917-0.
• Meyer, Michael C.; William H. Beezley (2000). Ti Oxford a Pakasaritaan ti Mehiko. Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan. p. 736. ISBN 0-19-511228-8.
• Parkes, Henry Bamford (1972). Ti Pakasaritaan ti Mehiko (Maika-3 nga ed.). Boston: Houghton Mifflin. ISBN 0-395-08410-5.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Mehiko iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Mehiko manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

• Ti Presidensia ti Mehiko (iti Ingles)
• Mehiko a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
• Mehiko iti Curlie (iti Ingles)
• Wikimedia Atlas iti Mehiko
• Heograpiko a datos a mainaig iti Mehiko iti OpenStreetMap