Քենա (արաբ․՝ قنا, locally: [ˈɡena]; ղպտ.՝ ⲕⲱⲛⲏKonē) քաղաք է Վերին Եգիպտոսում և հանդիսանում է Քենա նահանգի մայրաքաղաքը։ Գտնվելով Նեղոսի արևելյան ափին, այն հին ժամանակներում հայտնի էր որպես Քեյն (հունարեն Καινή, նշանակում է «նոր (քաղաք)», լատինացված տառադարձություն՝ Caene) և Մաքսիմիանոպոլիս անուններով։[1][2] Գոթիեն Քենան նույնացնում է հին Շաբթի հետ[3]: Քենա նշանակում է արաբերեն «շատ կարմիր» բերրի հող[4]:
Այս նահանգային մայրաքաղաքը գտնվում է Էլ Բալյանայից մոտ 95 կմ հեռավորության վրա և Լուքսորից 63 կմ հյուսիս: Այն առավել հայտնի է Դանդարայի ավերակներին մոտիկ լինելու շնորհիվ: Այն իր ժամանակակից բարգավաճման համար պարտական է դեպի Կարմիր ծով Վադի Քենա ճանապարհի բացմանը, որը հանդիսանում է Վերին Եգիպտոսի և Կարմիր ծովի միջև երթևեկության հիմնական ճանապարհը: Լյուքսորի և Կարմիր ծովի միջև ճանապարհորդող զբոսաշրջիկները, անշուշտ, կանցնեն այս քաղաքով, քանի որ միայն մեկ լավ ճանապարհային կապ կա: Քենան հայտնի է իր խեցեգործությամբ։ Քենան հայտնի է նաև իր գեղեցիկ հսկայական լեռներով և կանաչ բնությամբ։
Հարավային Վելի համալսարանն ունի մասնաճյուղ Քենայում[5]:
Քենան մեծ շուկայական քաղաք է Նեղոս գետի վրա, որը գտնվում է Դանդարայի հայտնի հունահռոմեական տաճարների կողքին: Նույնպես գտնվելով Նեղոսի վրա, Լուքսորը երկար ժամանակ զբոսաշրջային թեժ կետ է, որը մեծ մասամբ գրավում է հարյուր հազարավոր այցելուների՝ իր տաճարների, դամբարանների և հնագույն մայրաքաղաք Թեբեի տեղում գտնվելու շնորհիվ: Հին Թեբեն այժմ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության տեսարժան վայր է հանդիսանում:
Քենայում են ապրում Եգիպտոսի ղպտի քրիստոնյաների մեծամասնությունը (ընդհանուր բնակչության մոտ 35%-ը):
Պատմություն
Ի հավելումն իր հին եգիպտական ժառանգության՝ որպես Կանեպոլիս քաղաք,[6] Քենան ունի զգալի իսլամական ժառանգություն և բազմաթիվ եզակի ճարտարապետական մզկիթներ։ Քենայում վերակառուցման խոշոր աշխատանքներ են տարվել, և ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի «Քաղաքի գեղեցկության» մրցույթում երրորդ տեղն է զբաղեցրել[7]:
Կլիմա
Քենան ունի տաք անապատային կլիմա (BWh)՝ ըստ Կյոպպենի կլիմաների դասակարգման, շատ շոգ ամառներով և շատ քիչ տեղումներով ամբողջ տարվա ընթացքում: Ձմեռները ցերեկը տաք են, բայց գիշերները դառնում են զով: Միջին հաշվով ամենաշոգ ամիսները հավասարապես հուլիսն ու օգոստոսն են, մինչդեռ ամենացուրտ ամիսը հունվարն է: Լուքսորը, Մինիան, Քենան և Ասյուտը Եգիպտոսի ցանկացած քաղաքի համեմատ ունեն ջերմաստիճանի ամենալայն տարբերությունը ցերեկվա և գիշերվա միջև՝ գրեթե 16 °C (29 °F) տարբերությամբ:
Ամենաշոգ ջերմաստիճանը գրանցվել է 1991 թվականի մայիսի 15-ին, որը եղել է 50 °C (122 °F), իսկ ամենացուրտ ջերմաստիճանը՝ −1 °C (30 °F), եղել է 1989 թվականի հունվարի 6-ին[8]:
Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Քենայում
Ամիս
հունվ
փետ
մարտ
ապր
մայ
հուն
հուլ
օգոս
սեպ
հոկ
նոյ
դեկ
տարին
բացարձակ առավելագույնը (°C)
33
37
43
46
50
50
49
49
46
44
40
37
50
միջին առավելագույնը (°C)
21,4
23,7
28,1
33,6
38,4
39,8
39,8
39,8
36,6
33,7
28,4
23,2
32,2
միջին ջերմաստիճանը (°C)
13,4
15,2
19,5
24,8
29,8
31,4
31,8
32,0
29,1
26,1
20,4
15,2
24,1
միջին նվազագույնը (°C)
5,4
6,7
10,9
16,0
21,2
23,1
23,8
24,2
21,7
18,5
12,4
7,3
15,9
բացարձակ նվազագույնը (°C)
−1
−1
1
6
12
12
15
13
13
10
1
0
−1
տեղումների քանակը (մմ)
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Տրանսպորտ
Քենան ունի փողոցների, ճանապարհների և մայրուղիների ցանց՝ կանաչապատված և ծաղկապատ մայթերով: Քաղաքից ճանապարհ կա, որն անցնում է Արևելյան անապատով դեպի Կարմիր ծովիՍաֆագա նավահանգիստ։
Միացյալ Նահանգներիռազմաօդային ուժերը 1970-ականներից մինչև 1990-ական թվականները Վադի Քենա օդանավակայանից դասակարգված գործողություններ են իրականացրել՝ Coronet Scabbard, Coronel Aspen, Coronet Drake և Coronet Mallard ծածկագրերով[9]: 4401-րդ մարտական աջակցության ջոկատը (Ժամանակավոր) պահպանում էր Իններորդ օդային ուժերի (CENTAF) գրեթե մշտական ներկայությունը այնտեղ: Այս գործողությունների մի մասը, հավանաբար, ներառում էր Lockheed MC-130 թռիչքները 1970-ականների վերջին «Գործողություն արծվի ճանկ (Desert One)»-ում ԱՄՆ պատանդներին Թեհրանում փրկելու փորձերի ժամանակ[10]:
↑Thigpen, Col. Jerry L. (2001). The Praetorian STARShip: The Untold Story of the Combat Talon, Air University Press/Diane Publishing. 1-58566-103-1, էջեր 196, 213-215.
