Միասեռ ամուսնություններ Իսլանդիայում

Իսլանդիայում նույնասեռ զույգերը ամուսնանալու իրավունք են ստացել 2010 թվականի հունիսի 27-ից՝ 2010 թվականի հունիսի 11-ին Ալտինգի (Իսլանդիայի խորհրդարան) կողմից համապատասխան օրենքի ընդունումից հետո^[1]։ Փոփոխություն է մտցվել ամուսնության վերաբերյալ երկրի օրենսդրության մեջ, ըստ որի ամուսիններ կարող են լինել ոչ միայն տղամարդն ու կինը, այլև տղամարդն ու տղամարդը, ինչպես նաև կինը և կինը^[2]։ Նախագահ Օուլավյուր Ռագնար Գրիմսոն ստորագրությունը ոչ այլ ինչ էր, քան ձևականություն։ Այսպիսով, Իսլանդիան դարձել է աշխարհում իններորդ երկիրը, որտեղ միասեռ զույգերի և հակառակ սեռի զույգերի իրավունքները իրավաբանորեն հավասարեցված են, այդ թվում՝ երեխաների որդեգրման և դաստիարակության ոլորտում։

Նախապատմություն

Նույնասեռ միություններ

Իսլանդիայի և Սլովենիայի առաջնորդները ամուսինների հետ։ Ձախից աջ․ Յոնինա Լեոսդոուտտիր, Դանիլո Տյուրկ, Յոհաննա Սիգուրդարդոտիր, Բարբարա Տյուրկ։

Նույնասեռ միությունների կամ նույնասեռ հարաբերությունների օրինականացման իրավունքը (իսլ.՝ Staðfesta samvist), համաձայն իսլանդական օրենքի, մտցվել է 1996 թվականի հունիսի 27-ից^[3]։ Ավելին, նույնասեռ զույգերի միությունները օժտվում են նույն իրավունքներով և պարտականություններով, ինչ որ ամուսնության մեջ մտնող հակառակ սեռի զույգերը՝ որդեգրման ոլորտում որոշ սահմանափակումներով։ Օրինակ, ի թիվս այլոց, տրվել է զուգընկերոջ երեխային որդեգրելու իրավունք, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ երեխան որդեգրվել է արտերկրից։ Օրենքն ընդունվել է բացարձակ մեծամասնությամբ, բացառությամբ պահպանողական Անկախության կուսակցության միակ պատգամավորի, ով դեմ է քվեարկել^[4][5][6]։

2006 թվականի հունիսի 2-ին խորհրդարանը կողմ քվեարկեց մի օրինագծի, որը տրամադրում էր նույնասեռ զույգերի իրավունքների ամբողջական ցանկը որդեգրման, կրթության և արհեստական բեղմնավորման ոլորտում^[7]։ Օրենքն ուժի մեջ է մտել 2006 թվականի հունիսի 27-ից։ 2008 թվականի հունիսի 27-ին կատարված օրենքի փոփոխությունը թույլ տվեց Իսլանդիայի եկեղեցուն և այլ կրոնական կազմակերպություններին նույնասեռ միությունների օրհնության արարողություններ անցկացնել^[8][9].:

Դաշինքի մեջ մտնող Իսլանդիայի հայտնի դեմքերից էին երկրի նախկին վարչապետ Յոհաննա Սիգուրդարդոտիրը և Յոնինա Լեուսդոտտիրը (իսլ.՝ Jónína Leósdóttir)^[10][11]։

Նույնասեռ ամուսնություններ

Իսլանդիայի նոր կառավարությունը, որն ընտրվել է 2009 թվականի ապրիլին, հայտարարել է մոտ ապագայում նույնասեռ ամուսնությունների օրինականացման մասին օրինագիծ ընդունելու մտադրության մասին։ 2009 թվականի մայիսի 19-ին այս մտադրությունը կրկին հաստատվեց կառավարական կոալիցիոն պլատֆորմի հայտարարությամբ, որը բաղկացած է Սոցիալ-դեմոկրատական դաշինքից և Կանաչների ձախ կուսակցությունից^[12][13]։ Այս նախաձեռնությանն աջակցել է նաև ընդդիմադիր Առաջադիմական կուսակցությունը^[14]։

2009 թվականի նոյեմբերի 18-ին արդարադատության և մարդու իրավունքների նախարարը հայտարարություն արեց, որ օրինագիծը մշակման փուլում է, ամուսնությունները հասանելի կլինեն ինչպես հակառակ սեռի, այնպես էլ նույնասեռ զույգերի համար^[15]։ 2010 թվականի մարտի 23-ին կառավարության կողմից ներկայացվեց նույնասեռ ամուսնությունների օրինականացման վերացման մասին օրինագիծ^[16][17]։ 2010 թվականի հունիսի 11-ին օրենքն ընդունվեց Խորհրդարանի կողմից 49 կողմ, առանց դեմ ձայների, 7 ձեռնպահ և 7 բացակայող ձայների հարաբերակցությամբ^[18][19]։ Օրենքն ուժի մեջ է մտել 2010 թվականի հունիսի 27-ին^[1][20][21]։ Առաջին նույնասեռ զույգերից մեկը, ով օգտվեց տրված իրավունքից, Իսլանդիայի վարչապետ Յոհաննա Սիգուրդարդոտիրն էր և նրա զուգընկերուհին, գրող և լրագրող Ջունինա Լեուսդոտտիրը՝ վերագրանցելով իրենց քաղաքացիական միությունը լիարժեք ամուսնության մեջ^[22][23][24]։ Այսպիսով, համաշխարհային պատմության մեջ առաջին անգամ կառավարության ղեկավարը պաշտոնական նույնասեռ ամուսնություն կնքեց^[25]։

Արձագանք

Իսլանդիայի համալսարանի քաղաքագետ Գյունար Հելդի Քրիստինսոնը Ռոյթերս ընկերության համար հարցազրույցում ասել է, որ նույնասեռ ամուսնությունները վիճելի հարց չեն Իսլանդիայի ազգային քաղաքականության համար, և երկրում վաղուց օրինականացվել են քաղաքացիական նույնասեռ զուգընկերային հարաբերությունները^[21]։

Ծանոթագրություններ

1. «Iceland parliament votes for gay marriage». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 26-ին.
2. Однополые браки разрешены в Исландии
3. «Iceland : Recognized partnership law, 1996». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 12-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 16-ին.
4. «Partnership law in Iceland». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 12-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 16-ին.
5. «A VICTORY FOR ICELANDIC LESBIANS AND GAYS». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 21-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 16-ին.
6. «DETAILS OF THE ICELANDIC PARTNERSHIP LAW». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 21-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 16-ին.
7. Important Improvements in Gay and Lesbian Rights in Iceland Արխիվացված 2012-02-27 Wayback Machine
8. В Исландии официально обвенчали в церкви лесбийскую пару
9. «First Lesbian Couple in Iceland «Marries» in Church». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 28-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 16-ին.
10. «Iceland Picks the World's First Openly Gay PM». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 19-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 16-ին.
11. Премьер-министром Исландии стала лесбиянка. Теперь — по воле народа
12. Government Coalition Platform of the Social Democratic Alliance and Left-Green Movement
13. Iceland: Homosexuality and the Law
14. Framsóknarflokkurinn sendir frá sér ályktun um hjónabandslöggjöfina
15. Unnið að setningu einna hjúskaparlaga
16. Iceland Likely to Permit Gay Marriage by June Արխիվացված 2014-02-03 Wayback Machine
17. Iceland is fine-tuning marriage-equality bill
18. «Atkvæðagreiðsla» (իսլանդերեն). Alþingi. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 30-ին.
19. Страна, возглавляемая открытой лесбиянкой, узаконила однополые браки
20. Hjúskaparlög, staðfest samvist o.fl. (ein hjúskaparlög)
21. Iceland passes gay marriage law in unanimous vote
22. Iceland PM marries long-time partner as gay marriage gets legalised
23. Премьер-министр Исландии первой опробовала новый закон об однополых браках… на себе(չաշխատող հղում)
24. Премьер-министр Исландии сочеталась браком со своей подругой
25. Icelandic leader in milestone gay marriage