Մարտին Կուկուչին

Մարտին Կուկուչին սլովակ.՝ Martin Kukučín
Ծնվել է	մայիսի 17, 1860(1860-05-17)[1][2][3]^[…]
Ծննդավայր	Jasenová, Dolný Kubín District, Ժիլինայի շրջան
Վախճանվել է	մայիսի 25, 1928(1928-05-25) (68 տարեկան), օգոստոսի 21, 1928(1928-08-21)[4] (68 տարեկան) կամ մայիսի 21, 1928(1928-05-21)[5] (68 տարեկան)
Վախճանի վայր	Պակրաց, Požega-Slavonija, Խորվաթիա
Գերեզման	National Cemetery in Martin
Մասնագիտություն	բժիշկ-գրող, դրամատուրգ, գրող և բժիշկ
Լեզու	սլովակերեն
Կրթություն	Պրահայի Կարլի համալսարան
Martin Kukučín Վիքիպահեստում

Մարտին Կուկուչին (իսկական անուն-ազգանունը՝ Մատեյ Բենցուր) (սլովակ.՝ Martin Kukučín, մայիսի 17, 1860(1860-05-17)^{[1][2][3][…]}, Jasenová, Dolný Kubín District, Ժիլինայի շրջան - մայիսի 25, 1928(1928-05-25), օգոստոսի 21, 1928(1928-08-21)^[4] կամ մայիսի 21, 1928(1928-05-21)^[5], Պակրաց, Požega-Slavonija, Խորվաթիա), սլովակ գրող, դրամատուրգ, հրապարակախոս։ Սլովակյան ռեալիստական գրականության ամենավառ ներկայացուցիչներից է, ժամանակակից սլովական արձակի հիմնադիրներից մեկը։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1860 թվականի մայիսի 17-ին գյուղական սոլտիսի ընտանիքում^[6]։ Սովորել է Ռևուցայի ավերտարանչական գիմնազիայում, ապա Մարտինում, Բանսկա Բիստրիցաում։ Կրթությունն ավարտել է Շոպրոնում։ Հակասլովակյյան տրամադրություններով պայմանավորված, որը բնորոշ էր այդ ժամանակներին՝ հրաժարվել է աստվածաբանություն ուսումնասիրելուց Բրատիսլավայում և որոշել է բժշկություն ուսումնասիրել Պրահայում։

Ուսումն ավարտելուց հետո 1893 թվականին աշխատել է Բրատիսլավայում, Ինսբրուքում և Վիեննայում, այնուհետև ապարդյուն կերպով փորձել է աշխատանք գտնվել Սլովակիայում։ 1894 թվականին Դալմաթիայում գտնվող խորվաթական Բրաչ կղզում աշխատանքի է անցել որպես գյուղական բժիշկ։ Այստեղ դարձել է «Hrvatski Sastanak» մշակութային միության ակտիվ անդամ, իսկ 1904 թվականին՝ նրա ղեկավարներից մեկը։ 1896-1897 թվականներին անհաջող փորձ է կատարել Սլովակիա վերադառնալու։

1908 թվականին ավելի լավ կյանքի որոնումներով հայտնվել է Հարավային Ամերիկայում, որտեղ ընտանիքով հաստատվել է Չիլիի Պունտա Արենասում և այնտեղ ապրել մինչև 1922 թվականը։ 1922 թվականին վերադարձել է հայրենիք և մինչև 1924 թվականն ապրել Սլովակիայում (արդեն Չեխոսլովակիայի կազմում), այնուհետև տեղափոխվել Խորվաթիա։ 1925 թվականին կարճ ժամանակով մեկնել է Չիլի։

1926 թվականին կնոջ հիվանդության պատճառով վերջնականապես հաստատվել է Խորվաթիայում՝ առողջարանային Լիպիկ քաղաքում, և մահացել հարևան Պակրացի հիվանդանոցում 1928 թվականին։ Սկզբում թաղվել է Զագրեբում, հետագայում 1928 թվականին հոկտեմբերին գրողի աճյունամոխիրը տեղափոխվել ու հուղարկավորվել է Մարտին քաղաքի դամբարանում։

Ստեղծագործություն

Մարտին Կուկուչինի արձանը Բրատիսլավայում

Գրական գործունեության մուտքը 1883 թվականին նշանավորվել է «Na hradskej ceste» պատմվածքով։ Սկզբնական փուլում Կուկուչինը հիմնականում գրել է պատմվածքներ և վիպակներ, որոնցում ներկայացրել է իր երիտասարդությունը, առաջին աշխատանքը։ Իր ստեղծագործություններում, որոնք գրված են հումորային-գրոտեսկային ոճով, գրեթե լուսանկարչական ճշգրտությամբ պատկերված են գյուղական կյանքն ու մտածելակերպը։ 1918 թվականից նրա ստեղծագործությունը տրագիկոմեդիկ բնյութ է ստացել՝ երբեմն էքզիստենցիալիստական ու նոստալգիկ մոտիվներով։ Հեղինակն արտահայտվել է իր ժողովրդի ու մարդկության ճակատագրի հանդեպ տագնապ։

Կուկուչինի աշխատանքներին բնորոշ է մարդու նկատմամբ հավատը․ չնայած հեղինակը հաճախ ծիծաղում է իր գրական հերսների վրա, սակայն նախկինի պես հավատում է իր կերպարների հնարավորություններին։

Կուկուչինի պատմվածքները, որոնք ներկայացնում են սլովակյան գյուղի կյանքը, և «Անդունդի վրայի տունը» վեպը (1903-1904) սլովակյան արձակում հիմնավորել են քննադատական ռեալիզմը։

Մարտին Կուկուչինը գրել է հնգահատոր «Մայրը կանչում է» էպոպեա-ժամանակագրությունը (1926-1927) Հարավային Ամերիկա արտագաղթած սլավոնների դժվար կյանքի մասին։ Նրա գրչին են պատկանում «Լուկաշ Բլագոսեյ Կրասոն» և «Բոգումիլ Վալիզլոստ Զաբոր» պատմական վեպերը (երկուսն էլ տպագրվել են հետմահու՝ 1929 թվականին)։

Կուկուչինի գրական ժառանգությունը դուրս է եկել ազգային սահմաններից և թարգմանվել մի քանի լեզուներով։ Հեղինակի որոշ գործեր բեմադրվել են, նրանց սյուժեներով նկարահանվել են ֆիլմեր։

Կուկուչինը զբաղվել է նաև թարգմանությամբ։ Նա թարգմանել է Նիկոլայ Գոգոլի ստեղծագործություններից։

2010 թվականի մայիսի 17-ին Google Doodle-ն անդրադարձել է գրողի ծննդյան 150-ամյակին^[7]։

Հատընտիր ստեղծագործություններ

Արձակ

1883 — Na hradskej ceste, պատմվածք 1885 — Rysavá jalovica, պատմվածք 1886 — Neprebudený, պատմվածք 1889 — Mladé letá, նորավեպ 1890 — Keď báčik z Chochoľova umrie, պատմվածք 1891 — Na podkonickom bále 1891 — Regrúti

1892 — Koniec a začiatok 1892 — Mišo, պատմվածք 1892 — Dve cesty 1893 — Dies irae, նորավեպ 1893 — Zo stupňa na stupeň 1894 — Zápisky zo smutného domu 1901 — Mišo II

1903/1904 — Dom v stráni, վեպ 1926/1927 — Mať volá, վեպ 1927 — Košútky, վեպ 1927 — Klbká, վեպ 1927 — Rozmajrínový mládnik 1929 — Lukáš Blahosej Krasoň, վեպ 1929 — Bohumil Valizlosť Zábor, վեպ

Ճանապարհորդական գործեր

• 1897 — V Dalmácii a na Čiernej hore
• 1901 — Rijeka — Rohić — Záhreb
• 1922 — Prechádzka po Patagónii
• 1923 — Dojmy z Francúzska

Դրամատուրգիա

• 1888 — Komasácia
• 1922 — Bacúchovie dvor
• 1924 — Obeta

Ծանոթագրություններ

1. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
2. Hrvatski biografski leksikon (хорв.) — 1983.
3. Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
4. Deutsche Nationalbibliothek Record #118567942 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
5. Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
6. Steven Serafin, ed., Twentieth-century Eastern European writers, Volume 1, Dictionary of literary biography 215, Detroit: Gale, 1999, 9780787631093, p. 202.
7. «Martin Kukucin's 150th Birthday». Google. 2010 թ․ մայիսի 17.

Արտաքին հղումներ

• Մարտին Կուկուչինը Գրական հանրագիտարանում(չաշխատող հղում)
• Martin Kukučín (սլովակ.)
• Սլովակյան գրական-տեղեկատվական կենտրոն, Martin Kukučín, կենսագրություն(սլովակ.)