Ղազախստան-Եվրոպական միություն հարաբերություններ

Ղազախստան-Եվրոպական միություն հարաբերություններ

Եվրամիություն	Ղազախստան

Ղազախստանի և Եվրոպական միության միջև հարաբերություններ, միջազգային հարաբերություններ Ղազախստանի Հանրապետության միջև ընդհանուր արտաքին քաղաքականության և Եվրոպական միության հետ առևտրային հարաբերությունների հարցերով։

Գործընկերության և համագործակցության համաձայնագիր

Երկկողմ հարաբերությունները կարգավորվում են գործընկերության և համագործակցության մասին 1994 թվականին կնքված համաձայնագրով^[1]։ ԵՄ-ի և նրա անդամ պետությունների հետ Ղազախստանի գործընկերության և համագործակցության ընդլայնումը երկրի խորհրդարանում վավերացվել է 2016 թվականի մարտին^[2]։ Ղազախստանը նաև ԵՄ-ի Կենտրոնական Ասիայի ռազմավարության մի մասն է նոր գործընկերության համար^[3]։

Համագործակցության խորհուրդ

Ղազախստանի և Եվրամիության միջև համագործակցության խորհուրդը հավաքվում է ամեն տարի և հանդիսանում է գործընկերության և համագործակցության մասին երկկողմ համաձայնագրի անցկացման մարմին^[4]։ Համագործակցության խորհուրդը և Ղազախստանի ներկայացուցիչները քննարկում են փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող բազմաթիվ հարցեր՝ քաղաքական, դատական և տնտեսական բարեփոխումներ, իրավունքի գերակայության սկզբունք, առևտրային և տնտեսական կապերի զարգացում, տարածաշրջանում կայունության պահպանում^[5]։

2016 թվականի հոկտեմբերի 4-ին կայացած 15-րդ նստաշրջանի ընթացքում խորհուրդը հավանություն է տվել ընդլայնված գործընկերության և համագործակցության համաձայնագրին^[6]։

Առևտուր

2002 թվականից ի վեր ԵՄ-ն դարձել Է Ղազախստանի խոշորագույն առևտրային գործընկերը՝ հասնելով երկրի ամբողջ արտահանման 40%-ի։ Առաջին հերթին այդ արտահանումից, 2007 թվականի տվյալներով, 80 %-ը կազմել է նավթի և գազի մատակարարումը։ Ընդհանուր առմամբ, այդ տարվա ընթացքում Ղազախստանից ԵՄ ապրանքների ներմուծումը կազմել է 13,35 միլիարդ եվրո և 1,52 միլիարդ եվրոյի ծառայություններ։ ԵՄ-ի արտահանումը Ղազախստան կազմել է 6.04 միլիարդ եվրո ապրանքների և € 1,92 միլիարդի ծառայությունների. 7,3 միլիարդ դոլարի օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների կեսը Ղազախստան 2006 թվականին ստացվել է ԵՄ երկրներից։ Որպես ԵՄ-ում էներգառեսուրսների խոշոր մատակարար՝ ԵՄ-ն աջակցում է Ղազախստանի միացմանը համաշխարհային առևտրային կազմակերպությանը։

ԵՄ-ն Ղազախստանի խոշորագույն առևտրային գործընկերն է^[7]։ 2014 թվականին Ղազախստանի արտաքին առևտրի ընդհանուր ծավալի կեսից ավելին բաժին է ընկել ԵՄ-ին՝ մոտ 53,4 միլիարդ դոլար 2013 թվականին և 28,4 միլիարդ դոլար 2014 թվականի առաջին կեսին։ Ավելի քան կեսը համախառն օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների Ղազախստան, կամ գրեթե $ 100 միլիարդ, գալիս է ԵՄ երկրներից։

Ղազախստանը ԵՄ է արտահանում հիմնականում էներգակիրներ, իսկ ԵՄ-ն՝ մեքենաներ, տրանսպորտային սարքավորումներ, ինչպես նաև քիմիական արդյունաբերության արտադրանք^[8]։

Համագործակցություն

Ղազախստանի հետ գործընկերության և համագործակցության մասին համաձայնագիրը իրավական հիմք է դարձել ԵՄ-ի և Ղազախստանի երկկողմ հարաբերությունների համար՝ ուժի մեջ մտնելով 1999 թվականին։ 2006 թվականի նոյեմբերին ստորագրվեց նաև փոխըմբռնման հուշագիր ԵՄ-ի և Ղազախստանի միջև էներգետիկայի ոլորտում համագործակցության վերաբերյալ՝ հիմք ստեղծելով համագործակցության ընդլայնման համար։ Ղազախստանը տնտեսական և քաղաքական ինտեգրման ուժեղացումը ճանաչում է որպես երկրի արդիականացման և զարգացման գրավական^[9]։

Կանաչ տնտեսություն

Ղազախստանի նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևի նախաձեռնությամբ «կանաչ» տնտեսությանն անցնելու հայեցակարգը մշակվել և ստորագրվել է 2013 թվականի մայիսի 30-ին^[10]։ 2015 թվականին Եվրամիությունը և Ղազախստանը գործարկել են կանաչ տնտեսության մոդելին Ղազախստանի անցման աջակցության նախագիծը։ Հայեցակարգի իրականացումը կիրականացվի երեք փուլով․

1. 2013-2020 թվականների ռեսուրսների օգտագործման օպտիմալացումն ու բնապահպանական գործունեության արդյունավետության բարձրացումը, ինչպես նաև «կանաչ» ենթակառուցվածքների ստեղծումը
2. 2020-2030 թվականների բնական ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործում, բարձր տեխնոլոգիաների հիման վրա վերականգնվող էներգետիկայի ներդրում
3. 2030-2050 թվականներն ազգային տնտեսության անցումն է «երրորդ արդյունաբերական հեղափոխության» սկզբունքներին, որի հիմքում դրված է բնական ռեսուրսների օգտագործումը դրանց վերականգնվող լինելու դեպքում։

Նախագիծը ֆինանսավորվում է Եվրոպական Միության կողմից և իրականացվում է ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի (ՄԱԶԾ) կողմից։ 2018 թվականի հոկտեմբերի 31-ին տեղի է ունեցել «Աջակցություն Ղազախստանին՝ կանաչ տնտեսության մոդելին անցնելու համար» նախագծի եզրափակիչ համաժողովը, ինչպես նաև «բարձրտեխնոլոգիական ջերմոցի կառուցումը Ղազախստանի Հանրապետության սառը տարածաշրջանի պայմաններում՝ Աստանա քաղաք «փորձնական նախագծի բացման արարողությունը»^[11]։

Ծանոթագրություններ

1. «EU-Kazakhstan relations - Factsheet». europa.eu. European Union. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 23-ին.
2. «Kazakh parliament ratifies accord on broadening partnership with EU». Interfax.
3. «EU - Kazakhstan». European Council Newsroom. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 12-ին.
4. «Kazakhstan's Deepening Ties with Europe». CACI Analyst.
5. «EU-Kazakhstan: first Cooperation Council since signature of the enhanced partnership and cooperation agreement». New Europe. European Council. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
6. «EU-Kazakhstan: first Cooperation Council since signature of the enhanced partnership and cooperation agreement». www.consilium.europa.eu.
7. Nazarbayev, Nursultan. «The Next Chapter in Kazakhstan-EU Relations. Bolstering development and trade through a new partnership agreement». Wall Street Journal.
8. «EU-Kazakhstan bilateral trade and economic relations». European Commission.
9. «Kazakh president discusses co-operation expansion with Commission».
10. «Что такое «зеленая» экономика?» (ռուսերեն). greenkaz.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 21-ին.
11. «Евросоюз и ООН поддерживают переход Казахстана к модели зеленой экономики - Европейская Комиссия» (ռուսերեն). EEAS. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 21-ին.