Աբել Թասման

Աբել Թասման հոլ.՝ Abel Janszoon Tasman
Ծնվել է	1603[1][2] Լուտյեգաստ, Խրոտեխաստ, Խրոնինգեն, Նիդերլանդներ[3]
Մահացել է	հոկտեմբերի 10, 1659(1659-10-10)[1][4][5]^[…] Ջակարտա, Ինդոնեզիա[6]
Քաղաքացիություն	Միացյալ պրովինցիաների հանրապետություն
Մասնագիտություն	ճանապարհորդ հետազոտող, ծովային ճանապարհորդ և հեղինակ
Գործունեության ոլորտ	ղեկապետ և ճանապարհորդ հետազոտող
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն և հոլանդերեն[7]
Ամուսին(ներ)	անհայտ և անհայտ
Abel Tasman Վիքիպահեստում

Աբել Յանսզոն Թասման (հոլ.՝ Abel Janszoon Tasman, 1603^[1][2], Լուտյեգաստ, Խրոտեխաստ, Խրոնինգեն, Նիդերլանդներ^[3] - հոկտեմբերի 10, 1659(1659-10-10)^{[1][4][5][…]}, Ջակարտա, Ինդոնեզիա^[6]), հոլանդացի ծովագնաց, Ավստրալիայի և Օվկիանիայի հետազոտող։

Արշավախմբեր

1642-1643 թթ., առաջին արշավախմբի ժամանակ, առաջինը անցել է Ավստրալիայի հարավով, հայտնաբերել է Վան-Դիմենի երկրի հարավային և արևելյան ափերը (հետագայում իր անվամբ կոչվել է Թասմանիա), հասել է Նոր Զելանդիայի և Տոնգա կղզեխմբի արևմտյան ափերին, Ֆիջի և Նոր Իսլանդիա կղզիներին։

1642 թ. արշավախմբի ժամանակ իր առջև նպատակ է դրել.

• ա) ուսումնասիրել Հնդկական օվկիանոսի այն մասեր, որոնք այդ ժամանակներում դուրս էին գտնվում առևտրական ճանապարհների շրջանակներից,
• բ) պարզել այն հարցը, թե Ավստրալիան արդյոք կազմում է «Հարավային մեծ երկրի մասը», ինչպես գտնում էին ժամանակակիցներից շատերը,
• գ) հետազոտել Նոր Գվինեայի ծովափը և պարզել՝ այն կղզի է, թե ոչ։

Աբել Թասմանը արշավի է դուրս գալիս Բատավիայից (Ջակարտա) և հաջողությամբ հասնում է Մավրիկա կղզի, իսկ այդտեղից նավարկում է հարավ, ապա ուղղությունը փոխում է դեպի հարավ-արևելք։ Առաջին կղզին, որ նա հանդիպել է դեպի արևելք նավարկելու ընթացքում, Հոլանդական Հնդկաստանի նահանգապետի անունով անվանել է Վանդիմենի երկիր (Թասմանիա)։

Վանդիմենի երկրից Թասմանը շարունակում է նավարկությունը դեպի արևելք և դեկտեմբերի 13-ին հասել է մի այլ երկիր՝ Նոր Զելանդիայի հարավային կղզին։ Շարունակել է նավարկությունը դեպի հյուսիս, մտել Նոր Զելանդիայի Հյուսիսային և Հարավային կղզիների միջև գտնվող նեղուցը, բայց չիմանալով, որ դա նեղուց է, հետ է վերադառնում։ Շարունակելով առաջ ընթանալ Հյուսիսային կղզու արևմտյան ափի երկայնքով՝ հասնում է կղզու ծայրակետը, ապա ուղղվում դեպի հյուսիս-արևելք։

Հունվարի 21-ին Թասմանի արշավախումբն հասնում է Տոնգա կղզիներ, որտեղից ուղղություն է վերցնում դեպի արևմուտք։ Անցնելով Ֆիջի կղզիների մոտով՝ հաջողությամբ հասնում է Նոր Իռլանդիա կամ Նոր Մեկլենբուրգ։ Սակայն սխալմամբ նա վերջինս համարում է ոչ թե կղզի, այլ Նոր Գվինեայի մի մասը։

Նոր Իռլանդիայից շարունակելով նավարկել դեպի արևմուտք՝ Նոր Գվինեայի հյուսիսային ափի երկայնքով անցնում է մինչև նրա արևմտյան ելուստը, ապա հաջող կերպով վերադառնում դեպի Բատավիա։

Աբել Թասմանը 1961 թվականի Նոր Զելանդական փոստային նամականիշի վրա։

Աշխարհագրական և վարչական անվանումներ Թասմանի անունով

• Իր հայտնագործած Թասմանիա կղզին Ավստրալիա ափերի մոտ,
• Թասմանի ծովը Խաղաղ օվկիանոսի հարավային մասում Ավստրալիայի և Նոր Զելանդիայի ափերի մոտ,
• Ավստրալիայի և Նոր Զելանդիայի ափերի մոտ, Խաղաղ օվկիանոսում Թասմանի իջվածքը,
• Հոբարտ քաղաքի (Թասմանիայի վարչական կենտրոն) 1.3 կմ երկարությամբ կամուրջը,
• Թասմանիայի արագընթաց ճանապարհը (Tasman Highway (or A3),
• Նոր Զելանդիայի ազգայի այգին,
• Նոր Զելանդիայի լեռնագագաթներից մեկը,
• Լիճ Նոր Զելանդիայում,
• Ծովածոց Նոր Զելանդիայում,
• Վարչական կենտրոն Նոր Զելանդիայում։

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Gekleurde historische kaart van Australië waarop de reizen van Abel Jansz. Tasman van 1642 & 1644 zijn aangegeven — 1860.
3. Biografisch Portaal — 2009.
4. RKDartists (նիդերլ.)
5. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
6. Tasman, Abel Janszoon (1603–1659) // Australian Dictionary of Biography — MUP, 1966. — ISBN 0-522-84236-4 — ISSN 1833-7538
7. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աբել Թասման» հոդվածին։