Ֆունշալ

Քաղաք
Ֆունշալ
պորտ.՝ Funchal
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Պորտուգալիա
Շրջան	Մադեյրա
Համայնք	Մադեյրա
Ներքին բաժանում	Santa Luzia?, Imaculado Coração de Maria?, Santa Maria Maior?, Monte?, Santo António?, São Gonçalo?, São Martinho?, São Roque?, São Pedro? և Sé?
Հիմնադրված է	1451 թ.
Մակերես	76,25 կմ²
Բնակչություն	▲105 795 մարդ (2021)
Խտություն	1363,4 մարդ/կմ²
Ժամային գոտի	UTC+0
Հեռախոսային կոդ	291
Փոստային դասիչ	9050/9060
Պաշտոնական կայք	cm-funchal.pt
Ֆունշալ (Պորտուգալիա)
Ֆունշալ Վիքիպահեստում

Ֆունշալ (պորտ.՝ Funchal), Մադեյրա կղզու (Պորտուգալիա) գլխավոր քաղաքը և ծովային նավահանգիստը։ Բնակչության թվաքանակը կազմում է շուրջ 112 հազար մարդ։ Հանդիսանում է համանուն շրջանի վարչական կենտրոնը, որի մակերեսը կազմում է 76,25 կմ², իսկ բնակչությունը՝ ▲105 795 մարդ (2021)։ Այն հյուսիսում սահմանակից է Սանտանան մունիցիպալիտետին, հյուսիս-արևելքում՝ Մաշիկու մունիցիպալիտետին, արևելքում՝ Սանտա Կրուշ մունիցիպալիտետին, հարավում՝ Ատլանտյան օվկիանոսին, իսկ արևմուտքում՝ Կամարա դի Լոբուշ մունիցիպալիտետին։

Նախկինում քաղաքը եղել է համանուն վարչական շրջանի վարչական կենտրոնը։ Ֆունշալը այսօր ինքնավար տարածաշրջանի համար հանդիսանում է մշակութային, զբոսաշրջային եւ առևտրային կենտրոն։ Քաղաքի բնապատկերում գերիշխում են կարմիր կղմինդրե տանիքներով սպիտակ տները, կանաչ զբոսայգիները։

Քաղաքի հովանավորը համարվում է Հակոբոս Ալփյանը։ Քաղաքի տոնը նշվում է օգոստոսի 21-ին։

Պատմություն

Հայտնի է, որ Ֆունշալը հիմնադրվել է 1424 թվականին՝ Մադեյրա կղզու գաղութացման ժամանակ։ Այն քաղաքի կարգավիճակ ստացել է 1508 թվականի օգոստոսի 21-ին՝ Պորտուգալիայի Մանուել I թագավորի դեկրետի հիման վրա։

Քաղաքի անունը ծագել է այստեղ մեծ քանակությամբ աճող վայրի ֆենխելի անունից, որին պորտուգալերեն ասում են «ֆունշու»։

Ժողովրդագրություն

Մունիցիպալիտետի բնակչության թվաքանակը ըստ տարիների
1849	1900	1930	1960	1981	1991	2001	2004
29 403	43 375	68 030	98 113	112 746	115 403	103 961	100 847

Մունիցիպալիտետի կազմ

Մունիցիպալիտետի մեջ մտնում են հետևյալ շրջանները.

1. Իմակուլադու Կորասան դե Մարիա (պորտ.՝ Imaculado Coração de Maria)
2. Մոնտե (պորտ.՝ Monte)
3. Սնատա Լուզիա (պորտ.՝ Santa Luzia)
4. Սանտա Մարիա Մայոր (պորտ.՝ Santa Maria Maior)
5. Սանտու Անտոնիու (պորտ.՝ Santo António)
6. Սան Գոնսալու (պորտ.՝ São Gonçalo)
7. Սան Մարտինյու (պորտ.՝ São Martinho)
8. Սան Պեդրու (պորտ.՝ São Pedro)
9. Սան Ռոկե (պորտ.՝ São Roque)
10. Սե (պորտ.՝ Sé)

Զբոսաշրջություն

Քաղաքի այցեքարտը հանդիսանում է «Լավրադոր» շուկան իր հսկայական արևադարձային մրգերի ընտրությամբ։

Մադեյրայի Բուսաբանական այգին

Քաղաքի ծովային նավահանգիստը միշտ լի է միջազգային լայներներով, առևտրային նավերով և զբոսանավերով։ Մարդկանց համար, ովքեր ցանկանում են ծանոթանալ մշակույթին և արվեստներին, գոյություն ունեն տարբեր թանգարաններ, կոթողներ, պատկերասրահներ։ Ամեն տարի Նոր տարվա դիմավորման ժամանակ քաղաքում տեղի են ունենում հրավառություններ։ 2007 թվականի հունվարի 1-ին հրավառության կրակի երկարությունը կազմել է 6 կմ, իսկ լայնությունը՝ 2,7 կմ, որը ընդգրկվել է Գինեսի ռեկորդների գրքում, որպես ամանազանգվածային հրագործական տոն^[1][2]։

Ֆունշալա քաղաքի կենտրոնից ոչ հեռու գտնվում է Մադեյրայի Բուսաբանական այգին^[3], որը հետաքրքրում է այցելուներին իր շքեղ բուսականությամբ։ Այգու տարածքում աճում են ավելի քան 2 հազար էկզոտիկ բույսերի տեսակներ։ 2005 թվականից այգում եղել է ճոպանուղի^[4], որտեղից դեպի քաղաքի կենտրոն ժամանակը կազմում է 7 րոպե։

2013 թվականին քաղաքի կենտրոնական զբոսայգում տեղադրվել է ռուս նկարիչ Կառլ Բրյուլովի բրոնզե կիսանդրին^[5]։

Տրանսպորտ

Քաղաքի և մունիցիպալիտետի օդային հաղորդակցությունը ապահովում է Մադեյրայի Միջազգային օդնավակայանը։

Կլիմա

Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Ֆունշալ քաղաքում
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	տարին
բացարձակ առավելագույնը (°C)	9,2	7,4	8,1	9,8	9,7	13,2	14,6	16,4	16,6	13,4	10,8	9,4	7,4
միջին առավելագույնը (°C)	19,7	19,7	20,4	20,6	21,6	23,4	25,1	26,4	26,4	24,9	22,6	20,7	22,6
միջին ջերմաստիճանը (°C)	16,7	16,6	17,2	17,5	18,6	20,6	22,2	23,2	23,2	21,8	19,6	17,9	19,6
միջին նվազագույնը (°C)	13,7	13,4	13,9	14,4	15,6	17,7	19,2	20,0	20,0	18,6	16,6	15,0	16,5
բացարձակ նվազագույնը (°C)	25,5	27,0	30,5	32,6	34,2	34,7	37,7	36,0	38,4	34,1	29,5	25,9	37,7
տեղումների քանակը (մմ)	74,1	83,0	60,2	44,0	28,9	7,2	1,6	2,0	32,9	89,5	88,8	115,0	627,2
Աղբյուր՝ Instituto de Meteorologia, Туристический портал

Քույր քաղաքներ

• Ջիբրալթար, Մեծ Բրիտանիա
• Լիվինգսթոն, Զամբիա
• Պրայա, Կաբո Վերդե
• Հոնոլուլու, ԱՄՆ
• Մաուի, ԱՄՆ
• Օքլենդ, ԱՄՆ
• Նյու Բեդֆորդ, ԱՄՆ
• Գերցլիա, Իսրայել
• Սենտ Հելիեր, Մեծ Բրիտանիա
• Լայխլինգեն, Գերմանիա
• Քեյփթաուն, Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն
• Սանտուս, Բրազիլիա
• Սան Պաուլո, Բրազիլիա
• Մերրիկվիլլ, Ավստրալիա
• Ֆրիմանտլ, Ավստրալիա
• Պարլա, Իսպանիա

Հայտնի բնիկներ

• Կրիշտիանու Ռոնալդու, պորտուգալացի ֆուտբոլիստ, ով հանդես է գալիս «Ռեալ Մադրիդ» ակումբում կիսապաշտպանի և հարձակվողի դիրքերում և հանդիսանում է Պորտուգալիայի հավաքականի ավագը։

Պատկերասրահ

• 
  Խաղատուն
• 
  Ֆունշալի նավաանգիստը
• 
  Ֆունշալի նավաանգիստը
• 
  Ֆունշալի «Լավրադոր» շուկան
• 
  Ֆունշալի տաճարը
• 
  Մադեյրա թանգարանի տարածքը
• 
  Քաղաքապետարան

Ծանոթագրություններ

1. Fim do Ano da Madeira no Guinness World Records Արխիվացված 2007-07-23 Wayback Machine(պորտ.)
2. Guinness World Records Certificate Արխիվացված 2007-10-19 Wayback Machine(անգլ.)
3. Ботанический сад Мадейры Արխիվացված 2012-01-26 Wayback Machine(անգլ.)(պորտ.)(գերմ.)
4. Канатная дорога Ботанического сада Мадейры{{ref- en}}(պորտ.)(գերմ.)
5. Елена Бехтиева. О первом памятнике русскому художнику в Португалии // «Русское искусство», № 1, 2014

Արտաքին հղումներ

• Ֆունշալ քաղաքի քաղաքային պալատի պաշտոնական կայքը(պորտ.)
• Ֆունշալի լուսանկարների ցուցադրությունը

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆունշալ» հոդվածին։