Ֆազիլ Իսկանդեր

Ֆազիլ Իսկանդեր Фазиль Искандер
Ծնվել է	մարտի 6, 1929(1929-03-06)[1][2][3]^[…]
Ծննդավայր	Սուխում, Վրացական Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետություն, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Վախճանվել է	հուլիսի 31, 2016(2016-07-31)[4][2][3]^[…] (87 տարեկան)
Վախճանի վայր	Պերեդելկինո, Vnukovskoye Settlement, Նովոմոսկովսկի վարչական շրջան, Մոսկվա, Ռուսաստան[4]
Գերեզման	Նովոդեվիչյան գերեզմանոց
Մասնագիտություն	սցենարիստ, գրող, լրագրող, վիպասան, բանաստեղծ և ակնարկագիր
Լեզու	ռուսերեն
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան
Կրթություն	Մաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտ (1954)
Ժանրեր	հուշագրություն, արձակ, երգիծանք, պրիտչա, էսսե, Աֆորիզմ և philosophical fable?
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ Գրողների միություն և Բավարիայի գեղարվեստի ակադեմիա
Աշխատավայր	Հրատարակչության պետական կոմիտե
Պարգևներ	Պուշկինի մրցանակ Տրիումֆ Մեծ գիրք Բունինի մրցանակ և Յասնայա Պոլյանա
Կայք	faziliskander.com
Fazil Iskander Վիքիպահեստում

Ֆազիլ Աբդուլովիչ Իսկանդեր (ռուս.՝ Фазиль Абдулович Искандер, աբխ.՝ Фазиль Абдул-иҧа Искандер, մարտի 6, 1929(1929-03-06)^{[1][2][3][…]}, Սուխում, Վրացական Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետություն, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - հուլիսի 31, 2016(2016-07-31)^{[4][2][3][…]}, Պերեդելկինո, Vnukovskoye Settlement, Նովոմոսկովսկի վարչական շրջան, Մոսկվա, Ռուսաստան^[4], Մոսկվա), աբխազական ծագմամբ ռուս գրող։

Կենսագրություն

Ֆազիլ Իսկանդերը ծնվել է 1929 թվականի մարտի 6-ին Սուխումում։ Նրա հայրը ծագումով Իրանից էր^[5] և ուներ պարսկական ու աբխազական արմատներ^[6]։ 1938 թվականին ապագա գրողի հայրն արտաքսվել է ԽՍՀՄ-ից և նա նրա հետ այլևս չի հանդիպել։ Ապագա գրողի մանկությունն անցել է Աբխազիայի Չեգեմ գյուղում։

Ոսկե մեդալով ավարտել է Աբխազիայի ռուսական դպրոցներից մեկը, այնուհետև փորձել է ընդունվել Մոսկվայի պետական համալսարանի Փիլիսոփայական ֆակուլտետը, սակայն անհաջողությամբ^[7]։ Ընդունվել է Մոսկվայի Գրադարանավարական ինստիտուտը, որտեղ երեք տարի ուսանելուց հետո տեղափոխվել է Մաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտ, որն էլ ավարտել է 1954 թվականին։

1954-1956 թվականներին որպես լրագրող աշխատել է Կուրսկ և Բրյանսկ քաղաքներում։ 1956 թվականին դարձել է «Գոսիզդատի» աբխազական բաժնի խմբագիրը, որտեղ աշխատել է մինչև 1990-ական թվականների սկիզբը^[5]։

Վախճանվել է 2016 թվականի հուլիսի 31-ին Պերեդելկինոյում։

Ստեղծագործություններ

Ֆազիլ Իսկանդերի առաջին գիրքը 1957 թվականին Սուխումում լույս տեսած «Լեռնային արահետներ» բանաստեղծությունների ժողովածուն է։ Հեղինակին լայն հանրային ճանաչում բերեց 1966 թվականին հրատարակված «Այծատուրի համաստեղությունը» վիպակը, որում հեղինակը ծաղրի է ենթարկում ԽՍՀՄ-ի վարած գյուղատնտեսական քաղաքականությունը։ Հեղինակի գլուխգործոցն է համարվում «Սանդրոն Չեգեմից» վեպը, որը խորհրդային գրաքննության կողմից ենթարկվել է զգալի մկրատումների։ Այս վեպն իրենից ներկայացնում է պատմվածքների շարք հեղինակի հայրենի Չեգեմ գյուղի բնակիչ Սանդրոյի մասին և գրողի բնորոշմամբ պատկանում է Խաբեբայապատում վեպի ժանրին։

Ֆազիլ Իսկանդերի ստեղծագործական փիլիսոփայության մեջ առանձնահատուկ տեղ են գրավում արդարության, պատվի, քչով բավարարվելու, հողի հանդեպ սիրո, մեռածների հանդեպ հարգանքի թեմաները^[8]։

Մատենագիտություն

Արծաթե հուշադրամ նվիրված Ֆազիլ Իսկանդերին, «Աբխազիայի նշանավոր անձինք» շարքից

Բանաստեղծությունների ժողովածուներ

• 1957 - «Լեռնային արահետներ» (Горные тропы.)
• 1959 - «Հողի բարությունը» (Доброта земли.)
• 1960 - «Կանաչ անձրև» (Зелёный дождь.)
• 1961 - «Սև ծովի երեխաները» (Дети Черноморья.)
• 1964 - «Ծովի երիտասարդությունը» (Молодость моря.)
• 1966 - «Հողի արշալույսները» (Зори земли.)
• 1969 - «Ամառային անտառ» (Летний лес.)
• 1987 - «Ուղի» (Путь.)
• 1993 - Բանաստեղծություններ

Արձակ երկեր

• 1966 - «Այծատուրի համաստեղությունը» (Созвездие Козлотура.)
• 1966 - «Արգելված պտուղ» (Запретный плод.)
• 1967 - «Կարճ ձեռքով մարդը» (Колчерукий.)
• 1969 - «Երեք պատմվածք» (Три рассказа.)
• 1970 - «Մանկության ծառը» (Дерево детства.)
• 1971 - «Չիկի օրը» (День Чика.)
• 1973 - «Սանդրոն Չեգեմից» (Сандро из Чегема.)
• 1973 - «Երջանիկ գտածոների ժամանակը» (Время счастливых находок.)
• 1979 - «Ընկուզենու ստվերի տակ» (Под сенью грецкого ореха.)
• 1979 - «Մեծ սեքսի փոքրիկ հսկան» (Маленький гигант большого секса.)
• 1982 - «Ճագարները և վիշապօձերը» (Кролики и удавы.)
• 1983 - «Չիկի պաշտպանությունը» (Защита Чика.)
• 1986 - «Մեծ տան մեծ օրը» (Большой день большого дома.)
• 1988 - «Սրճարան ծովում» (Кофейня в море.)
• 1990 - «Մարդու կանգառը» (Стоянка человека.)
• «Մարդը և նրա շրջակայքը» (Человек и его окрестности.)
• «Հերակլեսի տասներեքերորդ հերոսությունը» (Тринадцатый подвиг Геракла.)
• 1997 - «Սոֆիչկա» (Софичка.)
• 1999 - «Անհրավեր հյուր» (Незваный гость.)

Էկրանավորում

• 1969 - «Երջանիկ գտածոների ժամանակը» («Время счастливых находок»)^[9]
• 1986 - «Չեգեմյան դետեկտիվ» («Чегемский детектив»)^[10]
• 1989 - «Տոն տոնին սպասելիս» («Праздник ожидания праздника»)^[11]
• 1989 - «Օրենքով գողերը» («Воры в законе»)^[12]
• 1989 - «Այծատուրի համաստեղությունը» («Созвездие Козлотура»)
• 1989 - «Վալտասարի խնջույքները կամ գիշերը Ստալինի հետ» («Пиры Валтасара, или Ночь со Сталиным»)^[13]
• 1991 - «Բաժանվենք, քանի լավ ենք» («Расстанемся, пока хорошие»)^[14]
• 1992 - «Մեծ սեքսի փոքրիկ հսկան» («Маленький гигант большого секса»)^[15]
• 2016 - «Սոֆիչկա» («Софичка»)^[16]

Ծանոթագրություններ

1. Искандер Фазиль Абдулович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
2. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
3. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
4. L’écrivain Fazil Iskander est mort (ֆր.) / J. Fenoglio — Paris: Société éditrice du Monde, 2016. — ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694
5. Искандер Ф. А. — биография
6. Елена Егерева (2007 թ․ փետրվարի 18). «Правила жизни Фазиля Искандера». Esquire. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 3-ին.
7. Вести. Ru, 2 августа 2016 Проститься с Искандером приехал президент Абхазии
8. Иерусалимский журнал 2008, 29. Татьяна и Сергей Никитины. Заочный роман с писателем Фазилем Искандером
9. «Երջանիկ գտածոների ժամանակը»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
10. «Չեգեմյան դետեկտիվ»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
11. «Տոն տոնին սպասելիս»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
12. «Օրենքով գողերը»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
13. «Վալտասարի խնջույքները կամ գիշերը Ստալինի հետ»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
14. «Բաժանվենք, քանի լավ ենք»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
15. «Մեծ սեքսի փոքրիկ հսկան»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
16. «Софичка» — последний фильм по мотивам Искандера(չաշխատող հղում)

Արտաքին հղումներ

• Ֆազիլ Իսկանդերը «Գրապահարան» կայքում Արխիվացված 2020-07-02 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆազիլ Իսկանդեր» հոդվածին։