Տրուտնով

Բնակավայր
Տրուտնով
ֆր.՝ Trautenau չեխ․՝ Trutnov[1]
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Չեխիա
Համայնք	Տրուտնովի շրջան և Q29880677?[2]
Ներքին բաժանում	Adamov?[3], Babí?[3], Bohuslavice?[3], Bojiště?[3], Dolní Předměstí?[3], Dolní Staré Město?[3], Horní Předměstí?[3], Horní Staré Město?[3], Kryblice?[3], Lhota?[3], Libeč?[3], Nový Rokytník?[3], Oblanov?[3], Poříčí?[3], Starý Rokytník?[3], Střední Předměstí?[3], Střítež?[3], Studenec?[3], Vnitřní Město?[3], Volanov?[3] և Voletiny?[3]
Հիմնադրված է	1260 թ.
Առաջին հիշատակում	1260[4]
Մակերես	103,319996 կմ²
ԲԾՄ	414 մետր
Բնակչություն	▼29 584 մարդ (հունվարի 1, 2024)[5]
Ժամային գոտի	UTC+2 և UTC+1
Հեռախոսային կոդ	499
Փոստային դասիչ	541 01[2], 541 02[2], 541 03[2] և 542 32[2]
Ավտոմոբիլային կոդ	H
Պաշտոնական կայք	trutnov.cz
Տրուտնով (Չեխիա)
Տրուտնով Վիքիպահեստում

Տրուտնով (չեխ․՝ Trutnov, գերմ.՝ Trautenau. lidově Trauč^[6]), քաղաք Չեխիայում՝ Հրադեց Կռալովեի մարզում, որի կազմի մեջ գտնվող նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է^[7]։ Ընկած է Կրկոնոշե լեռնազանգվածի ստորոտին, Էլբայի վտակ Ուպա գետի ափին, մարզկենտրոնից մոտավորապես 40 կիլոմետր, երկրի մայրաքաղաք Պրահայից 118 կիլոմետր հեռավորության վրա^[8]։ Զբաղեցնում է 10 332 հեկտար տարածք։ Բնակչության թվաքանակը 2020 թվականի տվյալներով եղել է 30.234^[9]: Տնտեսության հիմնական ճյուղերն են տեքստիլ արդյունաբերությունը (գլխավորապես վուշե գործվածքեղենի ու հագուստների արտադրությունը) և ապակեգործությունը։ Գործում է «Կրակոնոշ» գարեջրի գործարանը^[10]։

Պատմություն

Պատմական փաստաթղթերում առաջին անգամ հիշատակվել է մոտավորապես 1260 թվականին, ներկայիս անվանումով (սկզբնապես՝ գերմաներեն տարբերակով)՝ 1301 թվականին։ XIV դարի վերջերից գտնվել է Բոհեմիայի միապետների տիրապետության ներքո։ Բազմիցս հարձակումների է ենթարկվել, դիմակայել։ Հուսյան պատերազմների ժամանակ՝ 1421 թվականին, գրավվել է Յան Ժիժկայի զորքերի կողմից։ Երեսնամյա պատերազմի տարիներին շվեդները երկու անգամ՝ 1642 և 1647 թվականներին պաշարել են քաղաքը։

Արդյունաբերական առաջին ձեռնարկություններն այստեղ հինադրվել են XIX դարում. 1823 թվականին բացվել են կտավագործական մանուֆակտուրան և մետաքսաթելի ֆաբրիկան։ Մինչև 1945 թվականը քաղաքը հիմնականում բնակեցված է եղել գերմանացիներով, ներկայումս մեծամասնություն են կազմում չեխերը։

Այստեղ է 1817 թվականի մայիսի 18-ին ծնվել չեխ բանաստեղծ, գրող, հրապարակախոս, 1848—1849 թվականների չեխական հեղափոխության եռանդուն մասնակից Ուֆֆո Դանիել Հոռնը։

Քաղաքի պատմական կենտրոնը լավ պահպանվել է և գտնվում է պետության հովանու ներքո։ Ճարտարապետական հուշարձաններից հիշարժան են հատկապես Տրուտնովի կենտրոնական հրապարակում կանգնեցված, բարոկկո ոճի, 11 մետր բարձրություն ունեցող սյունը, Կույս Մարիամի եկեղեցին՝ իր 64-մետրանոց աշտարակով ու ընդարձակ սրահով, որը ներկայումս ծառայում է որպես համերգասրահ, Յան Նեպոմուցկուն ու Սուրբ ընտանիքը պատկերող արձանախմբերը։

Տրուտնովի մերձակայքում է գտնվում Յանսկե Լազնե հանրահայտ առողջարանը։

Անվանի անձինք

• Սամուել Ֆրից (1654–1730), ճիզվիտ միսիոներ, Ամազոն գետի առաջին ճշգրիտ քարտեզի հեղինակ
• Էվելին Ֆալտիս (1887–1937), կոմպոզիտոր
• Ռուդոլֆ Սկացել (ծնվ. 1979 թ.), ֆուտբոլիստ

1974 թվականին Վացլավ Հավելը՝ Չեխոսլովակիայի և Չեխիայի Հանրապետության ապագա նախագահը, ինն ամիս աշխատել է «Կրակոնոշ» գարեջրագործարանում^[11]։

Բնակչություն

Բնակչության 1869-2024 թվականների վիճակագրություն

Տարի Բնակչություն 1869 18 289 մարդ [12] 1880 22 391 մարդ [12] 1890 25 407 մարդ [12] 1900 27 561 մարդ [12] 1910 29 786 մարդ [12] 1921 26 412 մարդ [12] 1930 28 329 մարդ [12] 1950 21 030 մարդ [12] 1961 22 801 մարդ [13] 1970 23 914 մարդ [13] 1980 29 506 մարդ [12] 1991 31 999 մարդ [12] 2001 31 997 մարդ [12] 2014 30 808 մարդ [14] 2016 30 812 մարդ [15] 2017 30 680 մարդ [16] 2018 30 577 մարդ [17] 2019 30 372 մարդ [18] 2020 30 234 մարդ [19] 2021 29 958 մարդ [20] 2022 29 430 մարդ [21] 2023 29 660 մարդ [22] 2024 29 584 մարդ [5]

Քույր քաղաքներ

•  Gmina Kępno?, Լեհաստան
•  Gmina Strzelin?, Լեհաստան
•  Lohfelden?, Գերմանիա
•  Senica?, Սլովակիա
•  Wejherowo?, Լեհաստան
•  Կամիեննա Գուրա, Լեհաստան
•  Սվիդնիցե, Լեհաստան (1998)^[23]
•  Վյուրցբուրգ, Գերմանիա (2008)

Տրուտնովը բարեկամական ու գործընկերային սերտ կապեր է հաստատել հետևյալ քաղաքների հետ[^[24].

Պատկերասրահ

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Ծանոթագրություններ

1. Չեխիայի տարածքային նույնականացման, հասցեների և անշարժ գույքի (ՌՈՒՅԱՆ) ​​գրանցամատյան
2. Չեխիայի տարածքային նույնականացման, հասցեների և անշարժ գույքի (ՌՈՒՅԱՆ) ​​գրանցամատյան
3. набор данных ISÚI — Czech Office of Surveying and Cadastre.
4. Jakl L. Jak stará jsou česká města? Legendy a fakta. (չեխերեն) // iDNES.cz — 2011.
5. Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích – k 1. 1. 2024 (չեխերեն) — Praha: ČSÚ, 2024.
6. Citace elektronického periodika|titul=V Trutnově: Máme hezký město a dál se nevidí - Deník Referendum|periodikum=denikreferendum.cz|url=https://denikreferendum.cz/clanek/26265-v-trutnove-mame-hezky-mesto-a-dal-se-nevidi%7Cjazyk=cs%7Cdatum přístupu=2021-07-17
7. citar web|URL=http://www.czso.cz/csu/2011edicniplan.nsf/engt/6000393326/$File/521011112513.xls%7Ctítulo=Dados Արխիվացված 2020-02-26 Wayback Machine do instituto de estatísticas da República Checa|autor=|data=|publicado=|acessodata=|língua2=cz
8. Distances à vol d'oiseau ou distances orthodromiques.
9. Population des communes de la Tchéquie au Կաղապար:1er janvier 2020.
10. Compel s.r.o. - www.compel.cz. «Pivovar Krakonoš Trutnov» (չեխերեն). www.pivovar-krakonos.cz. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 25-ին.
11. Rissanen, Mika. «From the brewery to the presidency». Վերցված է 2018 թ․ մարտի 17-ին.
12. Historický lexikon obcí České republiky – 1869–2011 (չեխերեն) — ČSÚ, 2015.
13. Historický lexikon obcí České republiky 1869–2005 (չեխերեն): 1. díl / J. Růžková, J. Škrabal — ČSÚ, 2006. — 759 p. — ISBN 978-80-250-1310-6
14. Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2014 (չեխերեն) — Praha: 2014.
15. Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2016 (չեխերեն) — Praha: 2016.
16. Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2017 (չեխերեն) — Praha: 2017. — ISBN 978-80-250-2770-7
17. Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2018 (չեխերեն) — Praha: ČSÚ, 2018. — ISBN 978-80-250-2843-8
18. Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2019 (չեխերեն) — Praha: ČSÚ, 2019. — ISBN 978-80-250-2914-5
19. Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2020 (չեխերեն) — Praha: ČSÚ, 2020.
20. Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2021 (չեխերեն) — Praha: ČSÚ, 2021.
21. Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1. 1. 2022 (չեխերեն) — Praha: ČSÚ, 2022.
22. Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích – k 1. 1. 2023 (չեխերեն) — Praha: ČSÚ, 2023.
23. http://um.swidnica.pl/pages/pl/moje-miasto/miasta-partnerskie.php
24. «Partnerská města» (չեխերեն). Město Trutnov. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.

Գրականություն

• Joachim Bahlcke u. a.: Handbuch der historischen Stätten Böhmen und Mähren, Kröner-Verlag, Stuttgart 1998, ISBN 3-520-32901-8, S. 618–621.
• Matthias Blazek: Die Schlacht bei Trautenau — Der einzige Sieg Österreichs im Deutschen Krieg 1866. Ibidem, Stuttgart 2012, ISBN 978-3-8382-0367-6, S. 13-17.
• Justus Wilhelm Christian Fischer: Reisen durch Oesterreich, Ungarn, Steyermark, Venedig, Böhmen und Mähren in den Jahren 1801 und 1802. Bd. 3, Wien 1803, S. 21-30.
• Theodor Fontane: Der Feldzug in Böhmen und Mähren. Nymphenburger Verlagshandlung 1870, S. 355–391.
• Lillian Schacherl: Böhmen. Kulturbild einer Landschaft, Kapitel: Trautenau, Seite 261 bis 264. Mit einem Stimmungsbild des überquellenden Wochenmarktes und der Atmosphäre während der Garnbörse zur Zeit der Gewinne im amerikanischen Sezessionskrieg; Prestel-Verlag München, 1966.
• Karl Prätorius: Vergleichende Zeittafel Böhmen-Trautenau-Schatzlar. In: Schatzlar und seine Bezirksgemeinden. Marburg/Lahn 1993, S. 617–653.

Արտաքին հղումներ

• Официальный сайт городаԱրխիվացված 2010-12-11 Wayback Machine(չեխ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տրուտնով» հոդվածին։