Վլադիմիր Բարխուդարյան

Վլադիմիր Բարխուդարյան
Ծնվել է	սեպտեմբերի 22, 1927(1927-09-22)[1] Աղքյորփի, Մառնեուլի մունիցիպալիտետ, Վրացական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[2][1]
Մահացել է	մարտի 23, 2017(2017-03-23)[3] (89 տարեկան) Երևան, Հայաստան
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	պատմաբան
Հաստատություն(ներ)	Հայաստանի Պատմության Թանգարան, ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտ[2] և Երևանի պետական համալսարան
Գործունեության ոլորտ	Միջնադարյան Հայաստան[2] և Նոր Նախիջևան[2]
Անդամակցություն	ՀՀ ԳԱԱ[1]
Ալմա մատեր	ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետ (1950)[2]
Կոչում	պրոֆեսոր[2][1] և թղթակից անդամ[1]
Գիտական աստիճան	պատմական գիտությունների դոկտոր[2][1] (1968)
Տիրապետում է լեզուներին	հայերեն և ֆրանսերեն[4]
Պարգևներ	Հայաստանի գիտության վաստակավոր գործիչ և Հայաստանի մշակույթի նախարարության ոսկե մեդալ
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ[2]
Երեխա(ներ)	Լեւոն Բարհուդարյան

Վլադիմիր Բախշիի Բարխուդարյան (սեպտեմբերի 22, 1927(1927-09-22)^[1], Աղքյորփի, Մառնեուլի մունիցիպալիտետ, Վրացական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[2][1] - մարտի 23, 2017(2017-03-23)^[3], Երևան, Հայաստան), հայ պատմաբան։ Պատմական գիտությունների դոկտոր (1968), պրոֆեսոր (1973), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1994, թղթակից անդամ՝ 1986 թվականից), ՀՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (2003)^[5][6][7]։

Կենսագրություն

1945 թ. իր ծննդավայրի միջնակարգ դպրոցը ավարտելուց հետո, ընդունվել է Երևանի պետական համալսարանի պատմության ֆակուլտետը և 1950 թվականին ավարտել։ Նույն տարում ընդունվել է ՀԽՍՀ ԳԱ պատմության ինստիտուտի ասպիրանտուրան։ Ասպիրանտական ուսումնառության տարիներին ակադեմիկոս Ս. Տ. Երեմյանի ղեկավարությամբ մասնագիտացել է Հայաստանի միջնադարյան պատմության հարցերում։ Թեկնածուական ատենախոսության թեմա է ընտրվել «Հայաստանի 9–11-րդ դարերի ավատատիրական հողատիրությունը», որը հաջողությամբ պաշտպանել է 1954 թվականին։ 1955 թվականին Վ. Բ. Բարխուդարյանն աշխատանքի է անցել այն ժամանակ Գիտությունների ակադեմիայի կազմում գործող Հայաստանի պատմության պետական թանգարանում՝ որպես կրտսեր գիտական աշխատող։ 1958-1990 թվականներին աշխատել Է ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտում, որտեղ եղել է կրտսեր (1958–1959) գիտաշխատող, գիտքարտուղար (1959–1963), ավագ գիտաշխատող (1963–1967), 1967-1990 թվականներին` փոխտնօրեն, 1980-1987 թվականներին՝ հայ գաղթավայրերի պատմության բաժնի վարիչ։ 1990-2000 թվականներին եղել է ԳԱԱ ակադեմիկոս-քարտուղար, 2000-2006 թվականներին ՝ փոխնախագահ, 2005-2006 թվականներից՝ հումանիտար գիտությունների բաժանմունքի ակադ.-քարտուղար, 2006-2011 թվականներից՝ հայագիտության և հասարակական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս- քարտուղար, 2011-2017 թվականներին՝ ՀՀ ԳԱԱ նախագահի օգնական։ ՀՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (2003)։

Վլադիմիր Բարխուդարյանը երկար տարիներ Գերագույն հոգևոր խորհրդի անդամ է եղել։ Ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Օշականի Ս. Մեսրոպ Մաշտոց դպրատան կայացմանը։

Աշխատություններ

Աշխատությունները վերաբերում են Հայաստանում ֆեոդալական (ավատատիրական) հողատիրությանը, հայկական գաղթավայրերի պատմությանը, հայ խորհրդային պատմագրությանը, հայ-ռուսական հարաբերություններին, 1905-1907 թվականներին հեղափոխական շարժումներին։ «Նոր Նախիջևանի հայկական գաղութի պատմություն» (հ. 1-2, 1967-1985) մենագրության մեջ աղբյուրագիտական հարուստ հենքով լուսաբանել է հայկական գաղութի տնտեսական, հասարակական-քաղաքական և մշակութային պատմությունը, Նոր Նախիջևանի դերը Հարավային Ռուսաստանի տնտեսական կյանքում և հայ-ռուսական առնչություններում։

Վլադիմիր Բարխուդարյանի նախաձեռնությամբ ու խմբագրությամբ ստեղծվեցին հայ գաղթավայրերի պատմությանը նվիրված մի շարք հոդվածների ժողովածուներ. «Հայ-հունգարական պատմական և մշակութային կապերի պատմությունից», «Հայ ազատագրական շարժումները և հայկական գաղթավայրերը 16–18-րդ դարերում» (1985), «Էջեր հայ գաղթավայրերի պատմության» (1996)։

Վլադիմիր Բարխուդարյանը տպագրել է «Խորհրդահայ պատմագրության գնահատության հարցի շուրջը» (ՊԲՀ, 1990,No 4) հոդվածը, ուր լուսաբանել է խորհրդահայ պատմագիտության թերացումներն ու սխալները։ Նա միաժամանակ անդրադարձել է սկզբնաղբյուրների հրատարակման և պատմագիտական շատ հարցերի գիտական հետազոտման ուղղությամբ կատարված վիթխարի ձեռքբերումներին։

2003 թվականին Երևանում անցկացվող Հայագիտական առաջին միջազգային համաժողովում Վ. Բարխուդարյանը հանդես է եկել «Հայագիտության արդի վիճակը Հայաստանում և զարգացման հեռանկարները» զեկուցումով։

Մասնակցել է հայ ժողովրդի պատմության ակադեմիական բազմահատորյակի ստեղծմանը։ Հեղինակել և խմբագրել է դպրոցական դասագրքեր։ Բարխուդարյանը Համազգային հայ կրթական և մշակութային միության հայագիտական բարձրագույն հիմնարկի տնօրեն Երվանդ Փամբուկյանի հետ սփյուռքահայ դպրոցների համար դասական ուղղագրությամբ հրատարակել է «Հայոց պատմություն» դպրոցական դասագրքի առաջին գիրքը (Բեյրութ, 1998), որն ընդգրկում էր Հին Հայաստանի պատմության ժամանակաշրջանը։

1985 թվականին ստացել է Հունգարիայի ԳԱ մեդալ։ 1998 թվականից բնության և հասարակության մասին գիտնականների միջազգային ակադեմիայի անդամ է։

2005 թվականին Բարխուդարյանի խմբագրությամբ հրատարակվել է «Աստվածաշնչական Հայաստան» գիտաժողովի նյութերի մեծարժեք հատորը^[8]։

Աղբյուրներ

• Աշոտ Մելքոնյան, Պավել Չոբանյան «Ակադեմիկոս Վլադիմիր Բարխուդարյան» (Ծննդյան 80-ամյակի առթիվ), Պատմաբանասիրական հանդես № 1, 2007, էջ 260-268։

Երկեր

• Հայ-ռուսական պատմական կապերը և Արևելյան Հայաստանի միացումը Ռուսաստանին (համահեղինակ), Երևան, 1978 ;
• Հայկական գաղթավայրերը, Երևան, 1992^[9]։

Ծանոթագրություններ

1. Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
2. Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
3. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
4. Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
5. «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 3-ին.
6. Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.
7. «Մահացել է ԳԱԱ ակադեմիկոս Վլադիմիր Բարխուդարյանը». Վերցված է 2017 Մարտ 24-ին.
8. «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 3-ին.
9. «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ շտեմարան- Վլադիմիր Բարխուդարյան». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 3-ին.

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վլադիմիր Բարխուդարյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 320)։