Մաատ (Ամաատ), հին եգիպտական աստվածուհի, որը անձնավորում է ճշմարտությունը, արդարությունը, ընդհանրական ներդաշնակությունը, աստվածային հաստատումը և էթիկական չափանիշները։ Մաատը պատկերվում էր որպես նստած կին, որի գլխին ամրացված էր ջայլամի փետուր, երբեմն նաև թևերով, ինչպես նաև կարող էր պատկերվել միայն իր ատրիբուտի՝ փետուրի կամ հարթ ավազոտ բլուրի միջոցով, որի վրա նա հաճախ նստում էր[1]։ Մաատ աստվածուհին իմաստության աստված Թոթի կինն էր, քանի որ Եգիպտոսի ժողովուրդը կարծում էր, որ ճշմարտությունը և իմաստությունը լավ զույգ են։
Մաատը՝ աշխարհի ստեղծումից առաջ
Տիեզերական մակարդակով Մաատը խորհրդանշում էր մեծ աստվածային կարգ և օրենք, որն Աստծո-արարչի կողմից շնորհվել է աշխարհի ստեղծման պահին, ըստ որի տարվա եղանակներն իրար հերթափոխում են, երկնքում տեղաշարժվում են աստղերը և մոլորակները, գոյություն ունեն և փոխներգործում են աստվածները և մարդիկ։
Մաատի մասին պատկերացումները համարվում են հին եգիպտացիների՝ տիեզերքի և էթիկական հիմքերի մասին իրենց աշխարհայացքի բոլոր պատկերացումների առանցքը։ Ավանդույթի համաձայն, ինչպես այլ աստվածները, թևավոր Մաատը նույնպես սկզբում ապրում էր մարդկանց հետ, որոնց մեղսալից էությունը ստիպեց նրան իր հոր՝ Ռա աստծո նման լքել մարդկանց։
Մաատի դերն եգիպտական դիցաբանության մեջ
Թևավոր Մաատ
Մաատի սկզբունքն ներառում է ինչպես տիեզերքի ճշտություն և օրինաչափություն, այնպես էլ հասարակության միասնություն, ինչպես նաև, ինչը առանձնահատուկ կարևոր է, արքայի և հասարակ մահկանացույի պատասխանատվությունն իրենց արարքների համար։ Երկրի վրա աստծո կողմից հաստատված արքան սատարում է Մաատին և ծեսերի, հաղթական պատերազմների և անձնական բարեպաշտության միջոցով ոչնչացնում է Իսեֆետը՝ կեղծիքը, քաոսը, ավերածությունները։ Տաճարում ամենօրյա ժամերգության ժամանակ եգիպտացիները դեմքին էին մոտիկացնում Մաատ աստվածուհու քանդակը։
Մաատի քանդակը մարմնավորում էր իր մեջ տեղական ներդաշնակության սկզբունքը, այդ կերպ արքան վերականգնում է տիեզերական ներդաշնակությունը։ Բացի այդ, աստվածուհին կապված էր նաև արտասանված բառի իրողության հետ։
Մաատի պատկերը
Չնայած, որ Մաատի պատկերները պահպանվել են գրեթե բոլոր եգիպտական տաճարներում, նրա պաշտամունքին նվիրված էր միայն մի քանի փոքր սրբատեղի, որոնցից մեկը գտնվում էր Կառնակում, Մոնտու սրբատեղից ոչ հեռու, իսկ մյուսը՝ Թեբեում, Նեղոս գետի արևմտյան ափին՝ Դեյր էլ Մեդինայում[2]։ Առավել հաճախ նա պատկերվում էր դեղին մաշկով, կարմիր կամ սպիտակ զգեստով, երբեմն թևերով։ Կեղծամի շուրջը կապված է կարմիր ժապավեն, իսկ մազերի մեջ խրված է ջայլամի սրբազան փետուրը[3]։ Այդ խորհրդանիշի իմաստը հայտնի չէ, չնայած Շու աստվածը, ով Մաատի եղբայրն է, նույնպես կրում էր այն[4]։
Մաատի պաշտամունը վկայված է դեռևս Հին թագավորության ժամանակաշրջանից։ Նոր թագավորությունում աստվածուհուն երկրպագում էին որպես արևային աստվածություն։ Նույնիսկ Էխնաթոնը, որի կրոնական հեղափոխության հիմքերն ավելի ուշ համարվում էին Մաատի հակադրությունը, Թեբեում հայտնաբերված դամբարանում վաղ գրության մեջ նշված էր «ապրում էր համաձայն Մաատի»։ Մաատի սրբազան միջատը մեղուն է, որը նվիրված է աստվածուհուն և նրա արևային հորը։