Դարանդա, քաղաք (գյուղ, ավան, գյուղաքաղաք, բերդաքաղաք) պատմական Փոքր Հայքում, Արևմտյան Հայաստանում, Սեբաստիայի վիլայեթի Դարանդայի գավառակում։ Գտնվում է Եփրատի աջ կողմում, Մալաթիա քաղաքից հյուսիս-արևմուտք, Թոխմախսու գետի ափին, բլրի վրա։
Քաղաքի մասին հիշատակել են բյուղանդական և հայ պատմիչները։ Եղել է պավլիկյան շարժման հայնտի կենտրոններից։
1316 թվականին եգիտպացիները գրավում են քաղաքը և կոտորվում նրա հազարավոր բնակիչներին։ XVII-XVIII դարերում բնակություն են հաստատում թուրքերը, սակայն բնակիչների մի մասը դարձյալ հայեր էին։
XX դարի սկզբին թուրքերից բացի քաղաքն ուներ 500 տուն՝ 4500 հայ բնակչով։
Բնակիչները զբաղվում էին երկրագործությամբ, արհեստներով և առևտրով։ Բարեկարգ ճաևապարհով կապված էր Սեբաստիայի հետ։
Հայերն ունեին 3 եկեղեցի և մի վանք։ Քաղաքը հայտնի է եղել իր անառիկ բերդով։
Դարանդայում է ծնվել բանաստեղծ Գ. Գասպարյանը (1923-?)[1]: