Ագուլերեն, իբերակովկասյան լեզվաընտանիքի հյուսիսային ճյուղի արևելյան խմբի լեզու, պատկանում է դաղստանյան լեզուների լեզգիական խմբին։ Ագուլերեն խոսում են Ռուսաստանի Դաշնության Դաղստանի Հանրապետության կենտրոնական մասի հարավ-արևելքում ապրող ագուլները։ Դաղստանի պաշտոնական լեզուներից է։ Ունի 4 բարբառ։ Մինչև 1990 թ. գիր չուներ, գործածվում է ռուսական գիրը։ 1992 թվականից ուսուցանվում է դպրոցում՝ իբրև մայրենի լեզու։ Ագուլերեն նյութեր տպագրվում են «Вести Агула» երկլեզու (ռուսերեն և ագուլերեն) շաբաթաթերթում։ Խոսողների թիվը 2010 թ. 29300 էր։
Ունի բաղաձայնական բարդ համակարգ։ Գոյականն ունի 28 հոլով, 4 հիմնական (ուղղական, էրգատիվ, սեռական, տրական) և 24 տեղանիշ։ Բայը դեմքի և թվի քերականական կարգեր չունի։ Խոնարհման մեջ դեմքի և թվի գաղափարը արտահայտվում է ոչ թե բայական վերջավորություններով, այլ հարակից դերանուններով։ Առկա են բազմաթիվ նախամասնիկներ՝ բայերին կից։ Ունի դասեր և դասանիշներ[3]։
Ագուլերենի այբուբենը
А а Б б В в Г г Гъ гъ Гь гь ГI гI Д д
Дж дж Е е Ё ё Ж ж З з И и Й й К к
Кк кк Къ къ Кь кь КI кI Л л М м Н н О о
П п Пп пп ПI пI Р р С с Т т Тт тт ТI тI
У у Уь уь Ф ф Х х Хъ хъ Хь хь ХI хI Ц ц
ЦI цI Ч ч Чч чч ЧI чI Ш ш Щ щ ъ I
ы ь Э э Ю ю Я я
Ծանոթագրություններ
- ↑ Ethnologue — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 1951. — ISSN 1946-9675
- ↑ Անհետացման եզրին գտնվող աշխարհի լեզուների ատլաս
- ↑ Հ. Զ. Պետրոսյան, Ս. Ա. Գալստյան, Թ. Ա. Ղարագյուլյան, Լեզվաբանական բառարան (խմբ. Էդ. Բ. Աղայան), Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի հրատարակչություն», 1975, էջ 2։
Գրականություն
- Հայկական սովետական հանրագիտարան, հ.3, Երևան, 1977, էջ 271
- Հ. Զ. Պետրոսյան, Ս. Ա. Գալստյան, Թ. Ա. Ղարագյուլյան, Լեզվաբանական բառարան, Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, 1975, էջ 2
- Шаумян Р. М. Грамматический очерк агульского языка (с текстами и словарем). М.—Л., 1941.
- Тарланов З. К. Агулы: их язык и история. Петрозаводск, 1994
- Рамазанов М. Р. Грамматика агульского языка: Научно-нормативное исследование. Махачкала, 2014
|
|---|
| | Ռուսաստանի պետական լեզուներ | |
|---|
| Ռուսաստանի սուբյեկտների
պետական լեզուներ | |
|---|
| | Պաշտոնական կարգավիճակ ունեցող լեզուներ | |
|---|
| |
|
