En 1262 morreu Afonso, o primoxénito do rei (quen ía herdar Aragón e Valencia). Entón, Xaime redactou un novo testamento polo que outorgaba Mallorca ao seu fillo Xaime. Esta disposición constitúe a orixe do Reino privativo de Mallorca, estruturado de forma definitiva no testamento de 1272. Así, cando Xaime I faleceu en 1276, a Coroa de Aragón quedou para o fillo máis vello, Pedro (coñecido como Pedro o Grande), e o reino de Mallorca para o seguinte, Xaime, que reinaría co nome de Xaime II.
A herdanza de Xaime era escasa e débil pero significativa: un enclave mediterráneo estratéxico e uns territorios entre dous grandes reinos, a Francia dos Capetos e a Coroa de Aragón, os cales estaban tamén en constante loita. Consciente da fraxilidade do reino de Mallorca, Xaime I proxectou a conquista de Sardeña para unila ao novo reino. Igualmente entrou en negociacións para concertar o matrimonio do seu fillo Xaime con Beatriz de Savoia, filla do conde Amadeo de Savoia. Ningún dos plans tivo éxito.