María Grande Sobral, nada en Soutomaior en 1931 e finada no mesmo concello en 2013, máis coñecida como Maruxa das Cortellas ou Maruxa da Crega, foi tocadora de pandeiro cadrado tradicional galego e unha figura informante esencial para o rexurdimento deste instrumento de percusión.
Traxectoria
A música vocal de tradición oral de Galiza escríbese en feminino,[1] aínda que o recoñecemento adoite recaer en exclusiva nas tradicionais figuras dos instrumentistas masculinos, foron as mulleres as grandes transmisoras do patrimonio oral.[2]
Maruxa é un deses nomes femininos que sobresaen do anonimato colectivo grazas ás investigacións de recollida de campo.[3] Grande Sobral foi a primeira muller homenaxeada no Memorial Ricardo Portela en Pontevedra no ano 2018[4]. Carmela Silva Rego salientou nesta homenaxe que foi a única muller da súa xeración que se interesou polo xeito de tocar das persoas maiores nas aldeas e que axudou a visibilizar as mulleres nun eido no que só tiñan recoñecemento coma cantareiras.[5] Foi a última gran tocadora de pandeiro do sur de Galicia, xunto con Concha do Canizo (A Gudiña)[6], converteuse nunha pedra angular da recuperación dos estilos interpretativos arcaicos: Romances de Reis, valses, ribeiranas, xotas e muiñeiras... O recoñecemento chegoulle na madurez, a partir da década dos noventa, cando se converteu en asidua convidada da TVG en programas como Luar e Alalá.[7]
Vida privada
Viviu nunha parroquia do concello de Soutomaior. Casada con Marcelino, tiveron tres fillos. Maruxa adicouse ao agro, o coidado da casa e da familia. Herdeira da tradición oral musical, de xeito autodidacta aprendeu nas fiadas de nena e nas tarefas comunitarias da aldea. Cantaba no coro da igrexa de San Salvador de Soutomaior. Sobre o seu espazo de tocar e aprendizaxe musical dixo textualmente:
| “
|
"Na casa de Valentina, na casa nova, naquel cuartiño na planta baixa. Nun alboio alá enriba na casa da “Xoubeira”, alí si que se facían boas fiadas! Na mesma casa onde viven hoxe Alicia mais Tina, na casa “do Mocho”. Aquí nunha casa pequeniña que hai aquí, que é a casa do Ramón […], que estaba libre. Na casa que era de Aldina, antes de caer […], naquela casiña que tiña unha parede polo medio, nos deixaban desfacer a parede e faciamos alí a fiada… (1998)". [8][9]
|
”
|
Notas
Véxase tamén
Bibliografía
- Feixoo, Xulia (2017). Maruxa das Cortellas. Tocadora de pandeiro (1ª ed.). Central Folque. ISBN 978-84-940598-9-6.
Ligazóns externas
