A familia Wittelsbach foi unha dinastía gobernante alemá dos territorios de Baviera desde 1180 até 1918 e do Palatinado do Rin desde 1214 até 1805; en 1815 este territorio foi parcialmente incorporado a Baviera, que foi elevada á categoría de Reino por Napoleón en 1806.
A casa de Wittelsbach dividiuse nesas dúas ramas en 1329 en que, polo tratado de Pavia, o emperador Lois IV deu o Palatinado aos descendentes do seu irmán o duque Rodolfo I de Baviera, Rodolfo II, Ruperto I e Ruperto II. Rodolfo I converteuse desta maneira no antepasado da liña Palatina máis antiga da dinastía Wittelsbach, que retomou o poder en Baviera en 1777 despois da extinción da liña bávara máis nova, os descendentes de Lois IV.
Rama bávara
A rama bávara mantivo o Ducado de Baviera desde 1317 até a súa extinción en 1777. En 1623 os duques foron investidos coa dignidade electoral no Sacro Imperio, en detrimento da rama palatina que foi sometida á prohibición imperial pola súa intervención na orixe da guerra dos Trinta Anos.
A rama palatina conservou o Palatinado desde 1317/1329 até 1918, e gobernou tamén Baviera en 1777. Coa Bula de Ouro de 1356, os condes Palatinos foron investidos coa dignidade Príncipe elector do Sacro Imperio.
A liña dos Xacobitas, pretendentes ao trono escocés está actualmente dentro da casa de Wittelsbach. Francisco, príncipe herdeiro de Baviera é recoñecido polos xacobitas como Francisco II, rei de Escocia, Inglaterra e Irlanda (pretendente ao trono).
Rama bávara
Xosé Fernando de Baviera, Príncipe de Asturias era o herdeiro favorito de Inglaterra e dos Países Baixos para suceder a Carlos II de España, último soberano español da casa de Austria, como gobernante de España. O propio rei de España fixo testamento a favor do xove príncipe para que fose o seu sucesor. Pero, debido á inesperada morte de Xosé Fernando en 1699, os Wittelsbach non puideron alcanzar a coroa de España por vía directa: Filipe V de Borbón era Wittelsbach por parte de nai.
Adalbert Prinz von Bayern (1980): Die Wittelsbacher. Geschichte unserer Familie. 2. Auflage. München: Prestel. ISBN 3-7913-0476-3.
Cannuyer, Christian (1989): Les Maisons Royales et Souveraines D'Europe: La Grande Famille Couronnee qui Fit Notre Vieux Continent. Turnhout, Belgium: Brepols. ISBN 978-2-5035-0017-1.
