Este artigo contén varias ligazóns externas e/ou bibliografía ao fin da páxina, mais poucas ou ningunha referencia no corpo do texto. Por favor, mellora o artigo introducindo notas ao pé, citando as fontes.
A Solaina é unha asociación para a defensa e promoción do patrimonio histórico e artístico de Combarro (Poio), creada en 1987.
Historia
Orixe e finalidade
A Asociación para a Defensa do Patrimonio Histórico-Artístico de Combarro, A Solaina fundouse en 1987 cunha dobre finalidade. Por unha banda, fomenta a investigación e a difusión dos valores arquitectónicos desta vila mariñeira e, en xeral, de todos aqueles aspectos relacionados coa etnografía, a antropoloxía, a historia e a arquitectura popular. Por outra banda, promove a conservación e recuperación do tecido urbano de Combarro, instando á intervención dos poderes públicos galegos.
Ao plano da investigación corresponden as exposicións "Combarro onte, hoxe" (1988), elaborada por un equipo da Solaina dirixido por Rafael Vallejo, e "Arqueoloxía do Concello de Poio" (1989), dirixida polo arqueólogo Buenaventura Aparicio. Ambas se abriron ao público en Combarro e en distintas cidades galegas. Froito dun detido estudo é así mesmo o excelente plano "Reconstrución do Porto de Combarro a principios do Século XX" (1994), debuxado por Francisco Guerra e editado pola Solaina, que foi presentado no Museo de Pontevedra. A Asociación tamén encargou a realización de diversas exposicións, entre as que sobresae "Visións de Combarro" (1988), un suxestivo percorrido pola quietude e as luces e sombras da noite combarresa, do fotógrafo asturiano Xosé Esteban Naves.
O labor de promoción cultural é diversa, pois A Solaina creou en 1988 a Oficina de Turismo de Combarro, con colaboración do Concello de Poio, redactou o "Programa de oferta turística do Concello de Poio para 1996" e editou unha guía do Conxunto Histórico de Combarro, primeiro nun modesto formato en branco e negro (1988), posteriormente nunha versión en cor, que coñece ata hoxe tres reedicións, sendo a de 1998 traducida a catro idiomas. A Asociación impartiu así mesmo o cursiño para formación de monitores de turismo do Concello de Poio (1996-1998), e organizou diversas excursións por conxuntos históricos e lugares de interese cultural de Galicia.
Mosaico floral
No plano da defensa da arquitectura de Combarro, a Asociación A Solaina destacou por despregar multitude de iniciativas ante o Concello de Poio (Pontevedra), a Xunta de Galicia, o Parlamento de Galicia e o Ministerio de Cultura. Dous trazos desta actividade son o seu fundamento en estudos previos, e a formulación de propostas en positivo, en forma de programas de intervención, enviados todos eles ao goberno e ao parlamento galegos. Os dous primeiros documentos redactados pola Solaina foron o "Informe sobre o Patrimonio construído do Conxunto Histórico de Combarro. Datos para a súa consideración como obxecto de espoliación" (1991) e o "Plan de Medidas para recuperar o Conxunto Histórico de Combarro" (1992), que deron lugar a varias iniciativas parlamentarias. Estas concretáronse o 4 de xuño de 1992 na aprobación polo Parlamento de Galicia de oito das dez medidas propostas pola Solaina, e na elaboración por parte da Consellería de Cultura dun "Plan Piloto de actuacións urbanas urxentes non Conxunto Histórico de Combarro (Poio)" (1992), que ata hoxe apenas se puxeron en práctica.
Con posterioridade, a Asociación A Solaina redactou varios informes máis. Entre eles atópanse o "Informe al Ministerio de Cultura sobre el Conjunto Histórico de Combarro (Pontevedra)" (1994), o "Informe sobre o impacto dos coches non Conxunto Histórico de Combarro e a falta de aparcamentos. Proposta de solución" (1997), e o "Informe sobre ou proxecto de ´Vial de conexión entre muelles. Combarro (Pontevedra)`, promovido por Portos de Galicia", no que se valora o impacto desta obra sobre o bordo litoral e o patrimonio construído do Conxunto Histórico de Combarro, e ofrécense, como é tradicional nesta Asociación, propostas alternativas. En 2004, co "Informe da Asociación A Solaina de Combarro sobre a Proposta do Ente Público Portos de Galicia para a Construcción dunhas instalacións Náutico-Deportivas no Porto de Combarro", esta Asociación manifestou a súa avaliación crítica ao proxecto de Porto Deportivo para Combarro, e formulou, sen excesivo éxito na práctica, un proxecto alternativo, acompañado da correspondente planimetría.
Cambio de denominación e actividades desde 2011
O 29 de outubro de 2011 os estatutos da Asociación A Solaina foron renovados. A entidade pasou a denominarse Asociación para a Defensa e Promoción do Patrimonio Histórico-Artístico de Combarro, A Solaina. Esta renovación comportou varias novidades, como a redacción non sexista dos seus Estatutos e o devandito cambio de nome que incorporou o termo promoción. Neste momento a Xunta Directiva da Asociación estaba formada por Rafael Vallejo Pousada (presidente), Xosé M. Martínez González (vicepresidente), M. Alicia Martínez González, Dolores Viñas Ruano (vogais), Andrés Dacosta Paz (secretario) e Antón Briones Prieto (tesoureiro).
Casas en Combarro
En 2011, a Asociación A Solaina promoveu a Conmemoración para o 2012 do 40º aniversario da declaración de Combarro como Conxunto Histórico. Esta conmemoración concretouse nun programa amplo de actividades, que incluíu un Ciclo de Conferencias sobre Combarro na arte e no cine, o seu turismo, así como a súa arquitectura e o seu patrimonio cultural. Nel interviñeron os historiadores Felipe Senén López, José María Folgar, Rafael Vallejo e Andrés Dacosta, a socióloga Sara M. Torres e os arquitectos Manuel Pueyo, Iago Seara, Manuel Mª Chaín e César Portela, así como o aparellador Manuel Caamaño Suárez, autor de "As construccións da Arquitectura Popular. Patrimonio Etnográfico de Galicia". Tamén incluíu unha Aula da Natureza, da Arquitectura e dos Oficios tradicionais. O acto central da Conmemoración tivo lugar o 17 de novembro de 2012; nel Ramón Villares Paz, presidente do Consello da Cultura Galega, disertou sobre "A protección do Patrimonio. Unha reflexión histórica".
En 2012 a Asociación A Solaina promoveu tamén a conmemoración do 60º aniversario da estancia en Combarro do pintor galego Carlos Maside (producida en 1952), na que elaborou unha importante obra, ademais de deixar valiosos testemuños documentais sobre o pobo. A investigación sobre devandita obra foi recollida nun especial do xornal Faro de Vigo (Estela. Revista dominical de Faro de Vigo, domingo, 13 de maio de 2012).
Informes da Asociación sobre o Conxunto Histórico de Combarro
Como parte da súa actividade, A Solaina ten elaborados distintos estudos e informes sobre Combarro. Este son:
1.- "Informe sobre o Patrimonio Construído do Conxunto Histórico de Combarro. Datos para a súa consideración como obxecto de espoliación" (xaneiro de 1991, 105 páxinas). Foi remitido ao Presidente da Xunta de Galicia, ao Presidente do Parlamento de Galicia e ao Conselleiro de Cultura da Xunta de Galicia.
2.- "Plan de Medidas para Recuperar o Conxunto Histórico de Combarro" (febreiro de 1992, 20 páxinas). Foi enviado ao Presidente da Xunta de Galicia, ao Presidente do Parlamento de Galicia e ao Conselleiro de Cultura da Xunta de Galicia. Este Plan foi parcialmente aprobado na Comisión de Ordenación Territorial e Obras Pública do Parlamento de Galicia por todos os grupos con representación parlamentaria, o 4 de xuño de 1992.
3.- "Informe al Ministerio de Cultura sobre el Conxunto Histórico de Combarro (Pontevedra). Datos para su consideración como objeto de "expoliación"" (novembro de 1994, 19 páxinas). Este documento foi enviado ao Ministerio de Cultura.
4.- "Informe sobre o impacto dos coches non Conxunto Histórico de Combarro" (agosto de 1997, 15 páxinas).
5.- "Informe da Asociación A Solaina de Combarro sobre o Proxecto de "Vial de Conexión entre peiraos. Combarro (Pontevedra)", promovido por Portos de Galicia. Conselleria de Politica Territorial, Obras Publicas e Vivenda" (febreiro de 1999, 18 páxinas). Este Informe foi enviado ao Presidente da Xunta, ás Consellerías de Cultura, Consellería de Medio Ambiente e Política Territorial e ao Parlamento de Galicia, así como á Dirección Xeral de Medio Ambiente do Ministerio de Medio Ambiente e ao Ministerio de Cultura.
6.- "Informe da Asociación A Solaina de Combarro sobre a Proposta do Ente Público Portos de Galicia para a Construción dunhas Instalacións Náutico-Deportivas non Porto de Combarro" (agosto de 2004, 12 páxinas máis planos das dúas propostas alternativas da Asociación á de Portos de Galicia). Foi enviado á Consellería de Política Territorial e ao Presidente do Parlamento de Galicia.
Véxase tamén
Bibliografía
"Asociación para a Defensa do Patrimonio Histórico Artístico de Combarro A Solaina", Gran Enciclopedia Gallega, tomo XXXIII, 2000, pp. 79–80.
Campos Michelena, Pascuala (1985), "Prediseño y propuestas formales en el núcleo de Combarro", Cuadernos. Bordes urbanos, Madrid, Dirección General de Arquitectura(MOPU).
Campos Michelena, Pascuala (dir.) (1990), Avance do Plan Especial do Protección do Casco Histórico de Combarro, 26 de xuño de 1990.
Estela. Revista dominical de Faro de Vigo, Domingo, 13 de maio de 2012, páxinas 1-5.
Merino, María del Mar (1986), "El regreso de la piedra. Plan Especial de Rehabilitacion para Combarro ", Revista MOPU, 328, xaneiro 1986, pp. 6–12.
Vallejo Pousada, Rafael (1992), "O Conxunto Histórico de Combarro. A legalidade da protección e a realidade da protección", en Obradoiro. Revista de Arquitectura do Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia, outubro 1992, pp. 90–95.
Vallejo Pousada, Rafael (1993) "Combarro, un pueblo de piedra" e "Defende-la beleza", en Faro de Vigo, Suplemento Domingo, 28-2-1993, pp. 8–9.
Vallejo Pousada, Rafael (1994), "A encrucillada de Combarro", I e II, en La Voz de Galicia, 14-5-1994 e 15-5-1994.
Vallejo Pousada, Rafael (1995), "A arquitectura e o urbanismo tradicionais: da identificación á substitución por derribo. O exemplo do Conxunto Histórico de Combarro", en Cadernos A Nosa Terra de pensamento e cultura, 19. En man común. Urbanismo, terra e sociedade, pp. 12–23.
Vallejo Pousada, Rafael (2005), Combarro. Conxunto Histórico, Concello de Poio.
Vallejo Pousada, Rafael, "Valentín Paz Andrade, Carlos Maside e Combarro en 1952", Faro de Vigo, Domingo, 15 de abril de 2012.
Vallejo Pousada, Rafael e Andrés Dacosta Paz, "Un pintor para unha terra", en, Estela. Revista dominical de Faro de Vigo, Domingo, 13 de maio de 2012.
