Unha das características do Antigo Exipto é a súa senlleira arte, con obras monumentais que xeralmente tiñan carácter simbólico, funerario ou relixioso.
Malia ser moderno o concepto de "arte", é perfectamente utilizable na arquitectura, escultura, pintura e xoiaría exipcias, xa que moitas das súas realizacións son auténticas obras de arte e non sinxelos traballos de artesanía.
Grazas ao seco clima de Exipto e ao ser soterradas pola area do deserto (ou polos seus propietarios, para gozar delas na "outra vida") chegaron ata o día de hoxe en aceptable estado de conservación multitude de auténticas obras de arte, a pesar da utilización dos monumentos como canteiras, as guerras ou os innumerables saqueos de tumbas e templos.
Paleta de Narmer Reprodución do Museo Real de Ontario
Primeiras manifestacións
As expresións artísticas exipcias máis antigas clasifícanse nas seguintes etapas: Período Neolítico (5300-4000 a. C.), período Badariense (4400-4000 a. C.), Nagada I - Amratiense (4000-3500 a. C.), Nagada II - Gerzeense (3500-3200 a. C.) e Nagada III (3200-3000 a. C.)
Nestes períodos predomina a pintura decorativa (en cerámicas) ou simbólica (en tumbas) e pequenos obxectos de carácter utilitario e máxico. Destacan as vasillas de pedra, as "mazas" e "paletas" votivas, como a de Narmer.
Período Dinástico (c. 3000 a 30 a. C.)
Asombra a perfección, delicadeza e monumentalidade da arte exipcia, cun estilo característico que xorde nos primeiros séculos e permanece case inalterado en tres milenios de cultura.
Caracterízase principalmente por presentar figuras xustapostas en planos superpostos. As imaxes represéntanse con criterio xerárquico, por exemplo: o faraón ten un tamaño máis grande cós súbditos ou os inimigos que están ao seu carón.
Predominaba o "canon de perfil" que consiste en representar a cabeza e as extremidades de perfil mais os ombreiros e os ollos de fronte. As pinturas atópanse en papiros e paredes de tumbas, os baixorrelevos principalmente nos muros dos templos. As escenas máis típicas eran as da vida cotiá ou as do "Alén".
Comeza a representarse a faraóns e deuses xa nas primeiras dinastías, acadándose durante a cuarta dinastía o dominio absoluto da técnica en elegantes representacións de porte maxestosa con acabados puídos en materiais tan duros coma o granito ou a diorita. Predominaba a "lei da frontalidade", que consistía en concibir as figuras de reis e deuses para ser vistas de fronte, idealizadas e con forte simetría. As representacións dos cortesáns sempre eran máis reais. Tamén, no período de Amarna representouse á familia real de forma máis realista.
A arquitectura relixiosa exipcia caracterízase pola súa monumentalidade a partir do Imperio Antigo, co emprego de pedra, en grandes bloques, sistema construtivo alintelado e sólidas columnas. Na arquitectura civil empregouse profusamente o adobe en vivendas, palacios, fortalezas e murallas, perdurando escasos restos.
Xorde nunha sociedade cun poder político fortemente centralizado e xerarquizado, cunha concepción relixiosa de inmortalidade, ao principio só do faraón, que debía reflectir coa súa magnificencia e durabilidade.
Conséguese grazas aos coñecementos matemáticos e técnicos, ás veces desconcertantes para a época, a existencia de artistas e artesáns moi experimentados, ben organizados e a abondosidade de pedra doadamente tallable.
As construcións máis orixinais da arquitectura exipcia monumental son os "complexos das pirámides", os templos e as tumbas (mastabas e hipoxeos)
Neste período comézase a erixir enormes edificacións, construídas con grandes bloques de pedra tallada. É a época da construción de inmensas pirámides, templos cerimoniais e belas esculturas.
Constrúense pirámides con materiais máis perecedoiros (adobe). Os hipoxeos van substituíndo ás mastabas como tumbas.
A escultura caracterizouse por un maior realismo, sobre todo nos retratos. A realeza era representada como personalidades de alto rango, mais sen chegar a ser xa a imaxe dun deus na Terra, como acontecía no Imperio Antigo. Este mesmo criterio seguiuno a nobreza exipcia. Nos templos prodigouse o baixorrelevo polícromo. A pintura foi empregada profusamente na decoración de tumbas.
A literatura exipcia acado o seu cenit coa Historia de Sinuhé e os Textos dos Sarcófagos.
Durante a dinastía saíta imítanse os modelos do Imperio Antigo, xeneralizándose o emprego de bronce nas estatuas. Desenvolveuse axiña o demótico.
Os reis persas da primeira dominación respectaron os costumes exipcios, impulsando a restauración dalgúns templos exipcios. As linguas empregadas foron o demótico e o arameo, usándose os xeroglíficos só en elementos de arquitectura.
Dende o final do Imperio Novo os exipcios foron gobernados nalgúns períodos por reis doutras nacións pero mantiveron a súa cultura e costumes artísticos até a época de dominación romana.
Durante o período tolemaico produciuse un gran desenvolvo da arte, construíronse novos templos, o Museo e a Biblioteca de Alexandría, e o Faro de Alexandría. Produciuse a helenización das formas na escultura.
Manetón escribiu o seu libro sobre a historia de Exipto.
Destacan os templos erixidos ou completados durante a dinastía tolemaica
