Oer de earste biskoppen fan it Prinsbisdom Utert bestiet net folle wissichheid. Willibrord hie syn sit yn Utert as aartsbiskop fan de Friezen, mar in organisearre bisdom Utert skynt pas sûnt Alfrik I (± 776) bestien te hawwen. Yn 795 waard it bisdom Utert suffragaanbisdom fan it aartsbisdom Keulen, en dêrmei wie de tsjerklike yndieling fan de Noardlike Nederlannen foar iuwen fêstlein.
It bisdom Utert
De Stift
Sûnt de 8e iuw krigen de biskoppen fan Utert hieltyd mear wrâldske macht trochdat hja gebieten yn lien krigen fan de Dútske keizer. Yn 1024 krige Adelbold II de greeflike rjochten oer Drinte, wêrtroch't de biskoppen foarsten waarden binnen it Hillige Roomske Ryk. Harren wrâldske gebiet, de Stift Utert, foel úteinlik rûchwei gear mei de hjoeddeiske provinsjes Utert, Oerstift (Oerisel) en Drinte.
Fan 1423 oant 1448 die him it Utertske Skisma foar, wêrtroch't der feitlik twa biskoppen tagelyk wienen. Yn 1528 waard it bisdom sekularisearre, doe't biskop Hindrik II fan Beieren de wrâldske macht ôfstean moast oan Karel V. Dit betsjutte de ein fan de Stift.
Herfoarmings
By de tsjerklike herfoarming fan 1559 waard Utert ta aartsbisdom ferheft. Dit Aartsbisdom Utert hie doe as suffragaanbisdommen de bisdommen Dimter, Haarlim, Ljouwert, Grins en Middelburch. Nei de dea fan aartsbiskop Frederik Schenck van Toutenburch yn 1580 en it ferbod op útoefening fan it katolike leauwen, stelden de Spanjerts al noch twa kear in nije aartsbiskop oan, mar dy libben yn ballingskip. Nei 1602 waard it gebiet fan it aartsbisdom Utert bestjoerd troch in apostolysk fikaris as haad fan de Hollânske Sinding; dizze waard meastal ek ta aartbiskop in partibus infidelium beneamd.
Twa aartbiskoppen
Sûnt it Ald-katolike skisma fan 1723 hat Utert in Ald-katolike aartsbiskop. Der waard sûnt dat jier gjin apostolysk fikaris mear beneamd; as ficesuperior fan de Hollânske sinding waard de nuntius yn Brussel oansteld, sûnt 1829 de internuntius yn De Haach. Yn 1853 kaam it werstel fan de biskoplike hiërargy yn Nederlân. Sûnt dy tiid is Utert sit fan de roomsk-katolike aartsbiskop (metropolyt) fan de Nederlânske tsjerkeprovinsje. Utert is dêrmei it sit fan twa aartsbiskoppen, fan twa katolike tsjerken.
Katedraal
Oer de earste Utertske tsjerkjes dy't as katedraal tsjinst dienen bestiet net folle wissichheid. Fan de 10e iuw oant de Herfoarming hienen de Utertske biskoppen sit yn de Dom, dy't wijd wie oan Sint-Maarten. De hjoeddeiske roomsk-katolike aartsbiskop hat syn sit yn de Sint-Katarinakatedraal, de Ald-katolike aartsbiskop yn de Sint-Gertrudiskatedraal.
Machthawwers
Biskoppen
Aartsbiskoppen
Apostolysk fikarissen
Ald-katolike aartsbiskoppen
Ficesuperiores fan de Hollânske Sinding yn Brussel
Ficesuperiores fan de Hollânske Sinding yn De Haach
Roomsk-katolike aartsbiskoppen
Boarnen
- De Katholieke Encyclopaedie (Amsterdam, 1938)
- J.E.A.L. Struick Utrecht door de eeuwen heen (Utert / Antwerpen, 1971)
- M.Chr.M. Molenaar / G.A.M. Abbink Dertienhonderd jaar bisdom Utrecht (Baarn, 1995)
- C. Dekker (red.) Geschiedenis van de provincie Utrecht (Utert, 1997)
- R.E. de Bruin e.a. (red.) Een paradijs vol weelde. Geschiedenis van de stad Utrecht (Utert, 2000)