کیهان (روزنامه)

کیهان

نوع	روزنامه
قطع	برودشیت (نسبتاً بزرگ)
صاحب(ان) امتیاز	مؤسسه کیهان
بنیانگذار(ان)	عبدالرحمن فرامرزی و مصطفی مصباح‌زاده (سوم خرداد ۱۳۲۱)
مدیر مسئول	حسین شریعتمداری
ویراستار	حسین شریعتمداری
جهت‌گیری سیاسی	اصولگرا، محافظه‌کار، طرفدار قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
زبان	فارسی، انگلیسی، عربی
دفتر مرکزی	ایران، تهران، خیابان فردوسی، کوچه شاهچراغی
شمارهٔ اُسی‌ال‌سی	۴۷۳۸۹۰۶۱۸
وبگاه	www.kayhan.ir

کیهان روزنامه‌ای فرهنگی، ورزشی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در ایران است. کیهان قدیمی‌ترین روزنامه در حال انتشار ایران پس از روزنامهٔ اطّلاعات است. نخستین شماره روزنامه کیهان در سوم خرداد ۱۳۲۱ در تهران منتشر شد.^[۱] این روزنامه به جز سه بار توقیف در سال ۱۳۲۲، پیوسته منتشر شده است.

در رتبه‌بندی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از روزنامه‌های ایران بر پایهٔ عملکردشان در بازه نیمهٔ دوم ۱۳۹۴، کیهان با ۷۰ امتیاز هشتم شده است. این روزنامه در زمره‌ی روزنامه‌های کثیرالانتشار صبح در کشور ایران است.^[۲]

بنابر اعتقاد برخی این روزنامه «محافظه‌کار‌ترین روزنامه ایران» به حساب می‌آید.^[۳] حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه کیهان است. طبق گزارش نیویورک تایمز در سال ۲۰۰۷، سمت رسمی او نمایندگی سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران است.^[۴]

کیهان در سراسر جهان حدود ۱٫۰۰۰ کارمند دارد.^[۴] گزارش‌های متناقضی درباره تعداد تیراژ آن وجود دارد: در سال ۲۰۰۶ بی‌بی‌سی آماری حدود ۶۰٫۰۰۰ تا ۱۰۰٬۰۰۰،^[۵]

پیشینه

بعد از تبعید رضاشاه، اشرف پهلوی (خواهر محمدرضا پهلوی) بر آن شد که روزنامه‌ای را برای «دسترسی به مردم و جلب حمایت عمومی»^[۶] از برادرش دایر کند. او از طریق همسرش، علی قوام، با مصطفی مصباح‌زاده، تماس گرفته و از او خواست روزنامه‌نگاری معتبر را برای تأسیس روزنامه پیشنهاد کند.^[۷] مصباح‌زاده فرامرزی، دوست خانوادگی و معلم پیشین خویش را معرفی می‌کند. اشرف پهلوی دیدار مصباح‌زاده و محمدرضا پهلوی را برای تأمین مالی روزنامه فراهم می‌آورد.^[۶]

تاریخچه و مشخصات

کیهان در سال ۱۳۲۱^[۷][۸][۹] توسط عبدالرحمن فرامرزی به‌عنوان صاحب‌امتیاز و مصطفی مصباح‌زاده به‌عنوان مدیر مسئول تأسیس شد و اولین نسخه آن در ۶ خرداد ۱۳۲۱ منتشر شد.^[۸][۷] بعداً نقش‌های فرامرزی و مصباح زاده عوض شد.^{[۱۰][عدم مطابقت با منبع]} بعد از شورش نان در تهران، که به تعطیلی چهار هفته‌ای جراید منجر شد، امتیاز این روزنامه به مصباح‌زاده اعطا شد، و او همزمان صاحب‌امتیاز و مدیرمسئول کیهان شد و فرامرزی مقام سردبیر (عمومی) را به عهده گرفت.^[۷]

تیراژ قبل از انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ بیش از یک میلیون نفر بود. در سال ۱۹۷۴ گروه رسانه‌ای کیهان خود را به‌عنوان «بزرگ‌ترین انتشارات روزنامه و مجله در خاورمیانه» معرفی کرد. فروغ مصباح‌زاده، همسر صاحب اصلی کیهان، رسماً به عنوان مدیر مجله پیشرو زنان ایران، زن روز ظاهر شد.^[۱۱]

پس از انقلاب ۱۳۵۷، کلیه دارایی‌های مصباح‌زاده از جمله کارخانه انتشارات که دفتر اصلی روزنامه بود توقیف شد.^[۱۲] در مهٔ ۱۹۸۰، سید روح‌الله خمینی، ابراهیم یزدی، وزیر خارجه وقت را به عنوان سرپرست روزنامه منصوب کرد.^[۱۳] با راهنمایی مصباح‌زاده، دفتر کیهان در لندن به کار خود ادامه داد، و نشریه هفتگی کیهان لندن را منتشر می‌کند که تیراژ کمی دارد. در سال ۲۰۰۶، مصباح‌زاده در ۹۸ سالگی در لس آنجلس، کالیفرنیا درگذشت.^[۱۴]

این روزنامه بر اخبار سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تمرکز دارد.^[۱۵]

دوره‌های فعالیت

۱۳۲۱–۱۳۳۲

در سوم خرداد ۱۳۲۱ نخستین شماره این روزنامه در تهران با عنوان جانشین «آینده ایران» منتشر شد. صاحب امتیاز آن در آغاز تأسیس عبدالرحمان فرامرزی و سردبیر آن مصطفی مصباح‌زاده بود اما در ۲۰ دی همان سال که مجوز آن تجدید شد جای این دو عوض شد.

۱۳۳۲–۱۳۵۷

آخرین سردبیر روزنامه کیهان تا آستانه انقلاب امیر طاهری بود. طاهری از سال ۱۳۵۱ تا زمستان ۱۳۵۶، سردبیر کیهان بود.^[۱۶][۱۷] هوشنگ اَمیاری از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۵ مدیر بخش کاریکاتور و مضامین نقاشی‌های طنزآمیز بود. حسین رضائی از ۱۳۴۴ تا ۱۳۵۷ مدیر بخش اخبار این روزنامه بود.^[۱۸]

۱۳۵۷–۱۳۶۹

روزنامه کیهان مورخه ۲۱ تیر ۱۳۵۸ خورشیدی.
در تیتر دوم به صورت درشت نوشته شده است: «به‌حکم دادگاه انقلاب اسلامی ۳ زن و ۴ مرد تیرباران شدند» در تیتر کوچک‌تر این خبر آمده است: «اسامی زنان اعدام شده: پری بلنده، ثریا ترکه و اشرف چهارچشم بود»^[۱۹] عکسی از پری بلنده با چادر و منصور باقریان زیر این خبر چاپ شده است.

با نزدیک شدن انقلاب سال ۱۳۵۷، شورای سردبیری تازه‌ای در کیهان شکل گرفت که رحمان هاتفی در رأس آن قرار داشت. در جریان انقلاب، کیهان به دفاع از اعتراضات مردم پرداخت و در مبارزه برای آزادی نشر و بیان نقش برجسته‌ای ایفا نمود. از میانه اردیبهشت ۵۸ انجمن اسلامی روزنامه شروع به دخالت در کار هیئت تحریریه کرد تا به قولی از چپ بودن روزنامه بکاهد و به مذهبی بودن آن بیفزاید؛ و حتی لیست ۲۰ نفر را به محافظین داد تا از ورود آن‌ها به روزنامه جلوگیری کنند. بعد از آن با فشار انجمن اسلامی و تسلیم نشدن رحمان هاتفی روزنامه دو تا سه ماه تعطیل شد.^[۲۰] رحمان هاتفی تا نیمه سال ۱۳۵۸ سردبیر کیهان باقی ماند.^[۱۸] در طول این دوران از اردیبهشت تا آبان ۱۳۵۹ به مدت چند ماه ابراهیم یزدی و^[۲۱] از آبان ۱۳۵۹ تا مهر ۱۳۷۰ سید محمد خاتمی^[۲۲]سرپرست روزنامه کیهان بودند. سید محمد اصغری نیز از سال ۱۳۶۶ تا سال ۱۳۷۰ مدیر مسئول روزنامه بود.

۱۳۶۹ تاکنون

از مهر ۱۳۷۰ تا دی ۱۳۷۲ سید محمد اصغری^[۲۳] سرپرست کیهان و از سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۴ مهدی نصیری، مدیر مسئول روزنامه بود. از اواسط دهه ۷۰ حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه کیهان شد که پیش‌تر نماینده ولی فقیه در این مؤسسه نیز بود. سید علی خامنه‌ای طی حکمی در اول دی ماه سال ۱۳۷۲، حسین شریعتمداری را به عنوان نماینده خود و سرپرست مؤسسه کیهان منصوب کرده‌بود.^[۲۴] از آن زمان کیهان روند جدیدی را پیش گرفت. حسین شریعتمداری موفق شد تا به همراه محمدکاظم انبارلویی سردبیر روزنامه رسالت، جایزه بهترین و منصف‌ترین منتقد دولت محمود احمدی‌نژاد را در مراسم اختتامیه نمایشگاه مطبوعات، از آن خود کند.^[۲۵][۲۶] روزنامه کیهان در زمان انتخابات نهمین و دهمین دوره ریاست جمهوری، از محمود احمدی‌نژاد حمایت می‌کرد.^[۲۷] سردبیر روزنامه محمدحسین صفار هرندی بود که پس از به ریاست‌جمهوری رسیدن احمدی‌نژاد، به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت نهم انتخاب گردید.^{[نیازمند منبع]}

جهت‌گیری سیاسی

شریعتمداری اظهار داشت که روزنامه و کارمندان آن «از ایدئولوژی انقلاب اسلامی دفاع می‌کنند». گرت اسمیت، خبرنگار سابق روزنامه فایننشال تایمز در ایران، ادعا می‌کند که کیهان نظرات سیاسی «اردوگاه اصول‌گرایان رژیم» را بیان می‌کند.

شریعتمداری برچسب‌های «محافظه‌کار» و «بنیادگرا» را رد می‌کند و می‌گوید «آن‌ها باعث می‌شوند ما مانند طالبان به نظر برسیم.» در عوض، او خود و کسانی که نظریات مشابه دارند را «اصول‌گرا» می‌نامد. اصول‌گرایان همچنین نام فراکسیون اکثریت پارلمان ایران است. از این گروه به عنوان «اصول‌گرایان جدید» نیز یاد می‌شود و شخصیت‌هایی مانند غلامعلی حداد عادل و سعید جلیلی در میان افراد دیگر وجود دارد.^{[نیازمند منبع]}

جنجال‌ها

این روزنامه در سال ۲۰۱۰ به دلیل تکرار محکومیت صریح "کارلا برونی"، بانوی اول فرانسه، به دلیل نامه سرگشاده‌اش در مورد حکم اعدام علیه سکینه محمدی آشتیانی به اتهام زنای محصنه و قتل، جنجالی شد. این روزنامه "برونی" را "فاحشه ایتالیایی" خواند.

وزارت خارجه فرانسه این اظهارات را «غیرقابل قبول» اعلام کرد و سفیر ایران در فرانسه را احضار نمود. وزارت خارجه ایران سعی کرد از اظهار نظر کیهان فاصله بگیرد و رامین مهمان پرست سخنگوی وزارت خارجه اظهار داشت که «رسانه‌ها می‌توانند با پرهیز از کلمات توهین آمیز، سیاست‌های غلط و خصمانه کشورهای دیگر را به درستی انتقاد کنند».^{[نیازمند منبع]}

در سال ۲۰۲۰، به دنبال اخراج پزشکان بدون مرز (MSF) از ایران، سردبیر کیهان، حسین شریعتمداری، MSF را یک «عروسک آمریکایی» توصیف کرد زیرا در فرانسه مستقر است و همه گروه‌های ضد ایرانی در فرانسه پایگاه دارند.^{[نیازمند منبع]}

توقیف موقت

اولین توقیف روزنامه کیهان در سال ۱۳۸۲ به دلیل انتشار اخبار دروغ در جریان تحصن نمایندگان مجلس ششم بود.^[۲۸]

در آبان ۱۳۹۶ کیهان به اتهام نقض «امنیت ملی» دو روز توقیف شد. این توقیف پس از تیتر کیهان تحت عنوان «شلیک موشک انصارالله به ریاض <هدف بعدی دوبی> و بر اساس شکایت دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی و دستور دادستان تهران انجام گرفت.^[۲۹] کیهان به این اقدام دولت به شدت اعتراض کرد و از تیتر خود که تهدید را منسوب به انصارالله یمن می‌کرد دفاع کرد. او این اقدام را انتقام‌گیری دولت از کیهان به خاطر افشای مفاسد اقتصادی دولت و پوچی وعده‌های مربوط به مذاکرات هسته‌ای خواند.^[۳۰] احمد توکلی، با نگارش نامه‌ای به رئیس قوه قضاییه توقیف کیهان را غیرقانونی دانست و خواستار توقف آن در راستای حمایت از آزادی بیان شد.^[۳۱]

خبرنگاران مطرح

از جمله سرمقاله نویسان و خبرنگاران مطرح این روزنامه می‌توان به امیرحسین فردی، کامران نجف زاده، حسین راغفر، مهدی محمدی،^[۳۲][۳۳] بابک اسماعیلی،^{[۳۴][۳۵][۳۶]} سید یاسر جبرائیلی،^[۳۷] حسام الدین برومند،^[۳۸] پیام فضلی نژاد، محمد نوری زاد، سعدلله زارعی، حمید مولانا و حسین شمسیان^[۳۹]اشاره کرد که عمدتاً توسط حسن شایانفر تربیت و وارد تحریریه این روزنامه شده‌اند.

نگارخانه

• 
  بخشی از روزنامه کیهان در مورد اعلام جرم مسعود بهنود علیه محمود جعفریان و پرویز نیکخواه
• 
  گزارش روزنامه کیهان از تخریب حظیرةالقدس در سال ۱۳۴۴ در تهران

جستارهای وابسته

• فهرست روزنامه‌های ایران

منابع

1. «روزنامه آرمان ملی: داستان کیهان؛ از مصباح‌زاده تا شریعتمداری». www.pishkhan.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۰۸.
2. «نتایج رتبه‌بندی روزنامه‌ها اعلام شد». دنیای اقتصاد. ۲ آذر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۲۲.
3. «Iran Chamber Society: Iranian Media: Kayhan Newspaper». www.iranchamber.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۲.
4. Slackman، Michael (۲۰۰۷-۰۹-۲۲). «Freed by Revolution, He Speaks for Iran's Hard-Liners» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۲.
5. «The press in Iran» (به انگلیسی). ۲۰۰۶-۱۲-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۲.
6. Pahlavi، Ashraf (۱۹۸۰). Faces in a mirror: memoirs from exile. Prentice-Hall.
7. Encyclopaedia Iranica (۲۰۱۳-۰۲-۱۸). «KAYHAN». iranicaonline.org (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۱۴.
8. موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی. «کالبدشناسی تاریخی کیهان/ روزگار یک روزنامه». psri.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۱۴.
9. Arash Karami (15 March 2014). "Iran's Fourth Estate". Asharq Al Awsat. Archived from the original on 13 April 2015. Retrieved 22 September 2014.
10. Ahmad Faroughy (1 December 1974). "Repression in Iran". Index on Censorship. 3 (4): 15. doi:10.1080/03064227408532367. ISSN 0306-4220. S2CID 143139528.
11. Liora Hendelman-Baavur (2019). Creating the Modern Iranian Woman: Popular Culture between Two Revolutions. Cambridge University Press. doi:10.1017/9781108627993. ISBN 978-1-108-62799-3. S2CID 211433811.
12. Nicholas M. Nikazmerad (1980). "A Chronological Survey of the Iranian Revolution". Iranian Studies. 13 (1/4): 336. doi:10.1080/00210868008701575. JSTOR 4310346.
13. "Khomenei's hard-liners triumph". The Spokesman Review. AP. May 1980. Retrieved 4 August 2013.
14. Shapour Ghasemi (2006). "Kayhan Newspaper". Iran Chamber Society. Retrieved 31 January 2010.
15. Abdolrasoul Jowkar; Fereshteh Didegah (2010). "Evaluating Iranian newspapers' web sites using correspondence analysis". Library Hi Tech. 28 (1): 119–130. doi:10.1108/07378831011026733. (subscription required)
16. "Proپرونده: Amir Taheri". The Emirates Center for Strategic Studies and Research. Archived from the original on 31 January 2009. Retrieved 7 March 2010.
17. کیهان روزنامه صبح شد, بی‌بی‌سی فارسی
18. کیهان روزنامه صبح شد. به قلم علی امینی نجفی، بی‌بی‌سی فارسی
19. روزنامه کیهان ۵۶۱
20. «مینو بدیعی در گفتگو با روز». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژوئن ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۰.
21. «حکم انتصاب آقای ابراهیم یزدی به سمت سرپرست مؤسسه کیهان». سایت جامع امام خمینی.
22. «حکم انتصاب آقای سید محمد خاتمی به سمت سرپرست روزنامه «کیهان»». سایت جامع امام خمینی.
23. «حکم انتصاب نمایندگی ولی فقیه در مؤسسه کیهان». khamenei.ir. ۲ مهر ۱۳۷۰. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۲۳.
24. «انتصاب نماینده ولی فقیه و سرپرست مؤسسه کیهان». khamenei.ir. ۱ دی ۱۳۷۲. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۲۳.
25. نشان بهترین منتقد دولت بر سینه شریعتمداری بایگانی‌شده در ۱۵ نوامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine (خبرگزاری آفتاب)
26. حسین شریعتمداری منتقد دولت شناخته شد بایگانی‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine [(رادیو زمانه)]
27. «Male Enhancements - Male enhancement are usually prescription drugs that are issued to men having problems with erectile dysfunction». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ فوریه ۲۰۰۶. دریافت‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۰۸.
28. http://fararu.com/fa/news/334810/دستور-توقیف-روزنامه-کیهان-را-من-دادم
29. http://www.isna.ir/news/96081710354/کیهان-توقیف-شد
30. «انتقام کور از روشنگری‌های کیهان». کیهان.
31. «نامه احمد توکلی به رئیس قوه قضاییه دربارهٔ توقیف ۲ روزه کیهان + متن نامه». ایلنا.
32. «انتقاد شدید یار غار جلیلی از رئیس سابقش». tadbir24.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.
33. «از نویسنده کیهان تا دختر طائب، و افشای دکترای فله ای/ نازنین کامدار». شهروند. ۲۰۱۴-۰۸-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.
34. «خبرگزاری فارس - بابک اسماعیلی پیوستن خود به ایسنا را تکذیب کرد». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۱-۰۳-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.
35. «روزنامه کیهان87/9/30: خبرنگار کیهان جایزه رتبه اول بخش ویژه را کسب کرد». www.magiran.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.
36. «چرا کیهانی‌ها جایزه‌ها را درو کردند؟ - ویکی‌خبر». fa.wikinews.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.^{[پیوند مرده]}
37. Iranian Channel (2015-02-26), گوشه‌ای از مناظره چالشی صادق زیباکلام و سید یاسر جبرائیلی, retrieved 2019-04-07
38. «دربارهٔ ما». www.hemayatonline.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.
39. Behnegarsoft.com (۲۰۱۶-۰۱-۰۹). «جهان نیوز - سردبیر روزنامه». جهان نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.

• سازمان انتشارات کیهان (۱۳۶۳)، کیهان دوره دوم (جلد اول)، تهران: سازمان انتشارات کیهان

پیوند به بیرون

• روزنامه کیهان
• نسخهٔ اسکن شده در آرشیو آنلاین نشریات دانشگاه منچستر